Bartholin Kisti: Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Kadın üreme sisteminde bulunan Bartholin bezleri, vajina girişinin her iki yanındaki küçük salgı bezleridir. Bu bezler, vajinanın kayganlığını sağlamak amacıyla mukus üretir. Bartholin bezlerinin çıkış kanalları tıkanırsa, iç kısımda sıvı birikimi meydana gelir ve Bartholin kisti olarak bilinen bir şişlik oluşur. Küçük ve belirtiler göstermeyen kistler fark edilemeyebilir. Ancak büyüdüklerinde rahatsızlık, ağrı ve enfeksiyon riski ortaya çıkabilir. Bartholin kisti bazen kendi kendine geçebilir. Fakat bazı durumlarda enfekte olup Bartholin apsesi haline gelebilir; bu durum medikal müdahale gerektirebilir.

Bartholin Kisti Nedir?

Bartholin bezlerinden birinin veya her ikisinin tıkanması sonucunda oluşan sıvı dolu bir kesedir. Genellikle yavaş bir büyüme gösterir ve belirti vermeyebilir. Ancak kist büyüdüğünde vajina girişinde hassasiyet, şişlik ve rahatsızlık hissi gelişebilir. Eğer enfekte olursa, kist içi irinle dolarak Bartholin apsesine dönüşebilir. Bu durumda şiddetli ağrı, kızarıklık ve yürüme veya oturma sırasında huzursuzluk hissi olabilir. Bartholin kistleri genelde iyi huyludur ve kanserle bağlantılı değildir. Ancak tekrarlayan vakalarda doktor kontrolü önerilir. Küçük ve belirti vermeyen Bartholin kistleri genellikle herhangi bir tedavi gerektirmeden zamanla kaybolabilir. Fakat ağrılı, büyük veya enfekte olan kistler için cerrahi drenaj veya ilaç tedavisi gerekebilir.

Bartholin Kisti Neden Olur?

Bartholin bezlerinin salgı kanallarındaki tıkanıklıklar sonucu meydana gelir. Bu tıkanıklık, mukusun dışarı atılamamasına ve bez içinde birikmesine yol açar. Tıkanmalar çoğunlukla enfeksiyonlar, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, vajinal travmalar veya kronik tahriş gibi nedenlerle oluşabilir. Bartholin bezlerinin çevresindeki iltihaplanmalar, cilt hastalıkları veya cerrahi işlemler sonrası skar dokusu oluşumu da kist gelişimini tetikleyebilir. Bartholin kistleri genellikle küçük ve ağrısızdır; ancak büyüdüklerinde rahatsızlık ve hassasiyet yaratabilir. Enfekte olduklarında iç kısım irinle dolarak Bartholin apsesine dönüşebilir.

Her yaş grubunda kadınlarda görülebilir, ancak bazı faktörler riski artırabilir. Özellikle 20-30 yaş arasındaki kadınlarda daha sık rastlanır. Cinsel olarak aktif bireylerin Bartholin kanallarının tıkanması olasılığı daha yüksektir; bu nedenle korunmasız cinsel ilişki veya sık partner değişikliği bu riski artırabilir. Kişisel hijyenin ihmal edilmesi, vajinal bölgedeki bakterilerin artmasına neden olarak enfeksiyon gelişimini kolaylaştırabilir. Bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklar (şeker hastalığı, bağışıklık baskılayıcı ilaç kullanımı) da Bartholin kistlerinin oluşumunu tetikleyebilir. Ayrıca, vaginal alanda kullanılan sert kimyasallar (sabun, duş jelleri) bez kanallarında tahrişe ve tıkanmaya neden olabilir. Tekrarlayan Bartholin kistleri genellikle geçirilmiş enfeksiyonlar veya anatomik yapıya bağlı olarak ortaya çıkar.

Bartholin Kisti Belirtileri Nelerdir?

Genelde küçük ve belirti vermeyen kistler olarak kalabilirler. Ancak büyüdüklerinde veya enfekte olduklarında ağrı, hassasiyet ve iltihap oluşabilir. Enfeksiyon durumunda kızarıklık, ateş ve yürürken ağrı gibi semptomlar görülebilir. Bartholin kistinin belirtileri büyüklüğüne ve enfeksiyon durumuna bağlı olarak şunlardır:

• Vajina girişinde tek taraflı veya çift taraflı şişlik
• Ağrısız veya hafif rahatsızlık hissi (küçük kistlerde)
• Enfeksiyon durumunda şiddetli ağrı ve hassasiyet
• Kızarıklık ve sıcaklıkta artış
• Yürürken, otururken veya cinsel ilişki sırasında rahatsızlık
• Kist içinde irin birikmesi durumunda kötü kokulu akıntı
• İleri evrelerde ateş ve genel halsizlik

Küçük ve belirti vermeyen Bartholin kistleri genellikle zararsızdır; ancak büyüyen veya enfekte olan kistler ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bartholin kisti enfekte olduysa apse gelişebilir ve bu oldukça ağrılıdır; şişlik ve hassasiyet belirgindir. Apse geliştiğinde, yürümek, oturmak ve cinsel ilişki sırasında dayanılmaz ağrılar görülebilir. Ateş ve genel halsizlik gibi belirtiler de mevcut olabilir. Apse tedavi edilmezse enfeksiyon yayılabilir ve selülit gibi daha ciddi cilt enfeksiyonlarına yol açabilir. Kronik şekilde tekrarlayan Bartholin kistleri ise kist içinde skar dokusu oluşumuna yol açabilir. Bu durum tekrarlayan tıkanıklıklara neden olarak yaşam kalitesini düşürebilir.

Bartholin Kisti Evde Tedavisi

Küçük ve ağrısız Bartholin kistleri genellikle tıbbi müdahale gerektirmeden zamanla kendiliğinden kaybolabilir. Bazı yöntemlerle kistin küçülmesine ve iltihaplanma riskinin azaltılmasına yardımcı olunabilir. Ancak tüm durumlarda doktor muayenesine gitmek önemlidir. Bartholin kisti tedavisi için destekleyici olabilecek yöntemler şunlardır:

• Sıcak Su Oturma Banyoları: Bartholin kistini tedavi etmenin yaygın yollarından biri sıcak su oturma banyosudur. Günde 2-3 kez 15-20 dakika boyunca ılık suya oturmak, kistin boşalmasına yardımcı olabilir ve rahatlama sağlayabilir. Suya epsom tuzu veya antiseptik özelliklere sahip bitkisel çaylar (papatya, adaçayı) eklemek iltihaplanmayı azaltmaya katkı sunabilir.
• Hijyen ve Temizlik: Bölgenin temiz ve kuru tutulması, enfeksiyon riskini azaltır ve kistin iyileşme sürecini hızlandırabilir. Sabun içermeyen ve pH dengeli temizleyiciler kullanarak vajinal bölgeyi temizlemek ve sıkı iç çamaşırlarından kaçınmak Bartholin kistinin tahriş olmasını önler.
• Doğal Antiseptik Uygulamalar: Hafif iltihap belirtileri olan kistler için çay ağacı yağı, aloe vera jeli veya hindistancevizi yağı gibi doğal antiseptikler, bölgedeki bakterileri azaltarak iyileşmeye yardımcı olabilir. Ancak bu doğal ürünleri doğrudan kullanmadan önce bir taşıyıcı yağ ile seyreltilmesi önerilir.
• Sıcak Kompres Uygulamak: Kistin bulunduğu bölgeye temiz bir havluyla sıcak kompres uygulamak, kan akışını artırarak kistin yumuşamasını ve kendi kendine boşalmasını kolaylaştırabilir. Bunun için 10-15 dakika süreyle sıcak bir havlu veya ısıtılmış bir termofor kullanılabilir.
• Bağışıklık Sistemini Güçlendirmek: Vücut direncinin artırılması enfeksiyon riskini düşürür ve kistin kendiliğinden iyileşmesine yardımcı olabilir. Bol su içmek, antioksidan açısından zengin meyve ve sebzeleri tüketmek ve yeterli uyku almak bağışıklık sisteminin desteklenmesine yardımcı olur.

Her ne kadar ciddi bir sağlık sorunu oluşturmuyor görünse de, büyüyen, ağrılı hale gelen ya da sık tekrarlayan kistlerin doktor tarafından değerlendiririlmesi hayati önem taşır. Ayrıca evde uygulamadan önce de doktorunuza danışmanız gerekmektedir.

Bartholin Kisti Nasıl Geçer?

Küçük ve belirtisiz kistler genellikle zamanla kendiliğinden kaybolur. Ancak büyük veya enfekte kistlerde medikal müdahale gerekli olabilir. Bazı küçük Bartholin kistleri, düzenli sıcak su banyoları ve sıcak kompres uygulamaları ile kendi kendine boşalabilir. Eğer kist patlarsa, bölgenin temiz alınması ve hijyenik önlemlerin alınması önemlidir. Enfekte olan Bartholin kistleri, ağrı, kızarıklık ve şişlikle kendini gösteren apselere dönüşebilir. Böyle bir durumda doktor tarafından verilen ilaçlar enfeksiyonu kontrol altına almak için kullanılabilir. Ayrıca büyük ve ağrılı kistler için doktor lokal anestezi altında kistin içindeki sıvıyı boşaltabilir. Tekrarlayan Bartholin kistleri için, cerrahi drenajın ardından kist duvarının dikilmesi, kistin yeniden oluşmasını önleyebilir. Sık tekrarlayan veya kronik enfeksiyonlara yol açan Bartholin kistlerinde ise bezin tamamen cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir. Ayrıca, aşağıdaki ipuçları Bartholin kistinin iyileşmesine destek olabilir:

• Sıkı giysiler yerine pamuklu iç çamaşırları tercih edilmelidir.
• Kistin tahriş olmasını önlemek için bölgenin hijyenine dikkat edilmelidir.
• Bol su tüketmek ve dengeli beslenmek bağışıklık sistemini güçlendirebilir.

Bartholin kistleri genellikle ciddi bir sağlık sorunu oluşturmaz; ancak büyüyen, ağrılı hale gelen veya sıkça tekrarlayan kistlerin doktor kontrolünde değerlendirilmesi önemlidir.

Kaynaklar: