Sevilen Birisi Olmak | İlişki Dinamikleri
14 ülkede gerçekleştirilen bir araştırmaya göre, tanınmış ve zengin olmanın önemi, geçmişteki kadar belirleyici değil. Sosyal statüyü artıran unsurları irdeleyen çalışmaya göre, bazı nitelikler ve davranışlar sosyal merdiveni daha etkili bir şekilde tırmanmamızı sağlıyor.
Texas Üniversitesi’ndeki evrimsel psikologların yaptığı bir araştırmada, toplumda değer gören nitelikler olarak zekâ ve dürüstlük belirlendi ve sosyal statüyü artırabilecek özellikler sıralandı. Ayrıca, erkekleri belirli davranışları için sosyal açıdan ödüllendiren, kadınları ise adeta cezalandıran evrensel çifte standartlar tespit edildi. Kişilik ve Sosyal Psikoloji Dergisi’nde yayımlanan bulgular, toplumlar içindeki yükselen veya azalan psikolojik eğilimleri anlama konusunda yardımcı bilgiler sağladı.
Bireyin toplumsal konumu, daha doğru bir ifadeyle sosyal statüsü; kaynaklara erişim, arkadaş çekme kapasitesi ve hatta yaşam süresini etkiliyor. Evrimsel psikoloji perspektifinden bakıldığında, yaşamın sürdürülebilmesi adına gereken kaynaklar, yüksek statüye sahip bireylere yöneliyor.
“İnsanların gözünde saygı kazanmak için neler gerekiyor ya da saygı görmeyi engelleyen faktörler neler?” sorusunu irdeleyen araştırmacılar, incelemelerinde bireylerin davranışları, fiziksel özellikleri ve olaylar üzerindeki algılarını ele aldı.
Sonuçlara göre dürüst, çalışkan, nazik, fedakâr, zeki olmanın yanı sıra bilgi birikimi ve mizah anlayışına sahip olmak; bireylerin sosyal açıdan değerini artırıyor.
Aynı zamanda, akıllı ve cesur davranış sergileyen, liderlik niteliklerine sahip bireyler, özellikle akranları arasında daha fazla öne çıkıyor.
Diğerlerine maliyet getiren davranışlar ise itibar kaybına yol açabiliyor.
Kişisel bakımına ve temizliğine dikkat etmeyenler, güvenilmez bulunanlar ya da cinsel olarak bulaşıcı bir hastalıktan muzdarip olanlar, toplumda olumsuz bir imaj ile karşılaşabiliyor. Bu durumlar, bireylerin sosyal statülerini düşürebiliyor.
Erkekler ve kadınlar arasındaki farklılıklara bakıldığında, başkalarını koruma isteği ve yeteneği erkeklerin popülaritesini artırmada belirgin bir rol oynuyor. Cesaret ve risk alma gibi davranışlar, erkeklerin sosyal statülerini yükseltmelerine yardımcı oluyor. Kadınlar için ise aile içindeki becerilerin toplumda daha fazla değer gördüğü ortaya çıkıyor.
Sık partner değiştirme ve aktif cinsel yaşam, toplumsal cinsiyet eşitliğinin en yüksek olduğu kültürlerde dahi kadınların statüsünü erkeklere kıyasla daha fazla düşürüyor. Aynı oranda, uzun süreli ilişkilerin, kadınların statüsünü artırdığı gözlemleniyor. Bu durum en eşitlikçi toplumlarda bile erkekleri daha az etkiliyor.
Sadık olmak, hem kadınların hem de erkeklerin sosyal statüsünü önemli ölçüde artırıyor.
Popülerlik ve sosyal statüyü artıran unsurlar, ülkeden ülkeye değişiklik gösteriyor. Örneğin, mizah anlayışı Polonya’da diğer ülkelere göre daha etkili bir rol oynamakta.
Araştırma, bazı ilginç sonuçlar da ortaya koydu. Geçmişte bulaşıcı hastalık taşıyan bireylerin sosyal olarak dışlandığını hatırlatan araştırmacılar, bu durumun bilimsel bilgi eksikliği olan ve bazen alternatif çözüm yolları bulunmayan toplumlarda bir yöntem olarak kullanıldığını belirtti. Günümüzde geniş bilgi kaynakları ve gelişmiş eğitim sayesinde, bireyler arasındaki ön yargılar ve görüşlerin geçmiş toplumlara kıyasla oldukça ileride olduğu vurgulandı. Günümüz toplumunda gözden düşmenin standartları oldukça farklı bir hal almış gibi görünüyor.
Referanslar: University of Texas at Austin. “Behaviors and traits that influence social status, according to evolutionary psychologists.” (2020) Şuradan alındı: www.sciencedaily.com/releases/2020/06/200602183412.htm
