Gaslighting Nedir? Gaslighting Örnekleri Nelerdir?

Gaslighting, bir tür psikolojik manipülasyon olarak öne çıkan bir istismar biçimidir. Bu durum, genellikle kendinizi sorgulamanıza neden olan inançlarınızı ve gerçeklik algınızı sorgulamanıza yol açar. Duygusal şiddeti de barındıran bu manipülasyon türü, sadece romantik ilişkilerde değil, arkadaş çevrenizde, ailenizde ve iş hayatınızda da ortaya çıkabilir. Peki gaslighting nedir? Gaslighting nasıl gerçekleşir, hangi yöntemlerle uygulanır? İşte, bir psikolojik manipülasyon türü olarak gaslighting…  

Bu tür bir manipülasyon, özsaygınızı ve öz güveninizi zedeleyebilir ve sizi bunu yapan kişiye karşı bağımlı hale getirebilir. Gaslighting uygulayan kişi, aşağıdaki davranışları sergiler:

• Yapmadığınız şeyleri yaptığınız konusunda ısrar eder.
• Endişeleriniz hakkında konuştuğunuzda, size “fazla duygusal” ya da “deli” damgası vurur.
• Olayları çarpıtarak anlatır ve daima haklı olduğunu savunur.
• Empati yoksunudur; bu nedenle, sorunlarınızı anlattığınızda sizi aşırı duygusal olmakla suçlar.
• Sürekli özür dileme eğilimi içine girersiniz çünkü sizi suçlu hissettirir.
• Hiçbir şeyi başaramayacağınızı düşünmeye başlarsınız.
• Çoğu zaman sinirli, mutsuz ve endişeli hissedersiniz.
• Hatalarınızın farkında olmasanız bile, her şey ters gittiğinde hatanın sizde olduğunu düşünürsünüz.
• Umutsuzluk, uyuşukluk ve benlik kaybı yaşamınıza hâkim olur.

Tüm bu duygular, karşı tarafın sizin davranışlarınız hakkında söylediklerinden kaynaklanır. Gaslighting’i ifade eden şu cümleleri örnek verebiliriz:

“Son zamanlarda kafan biraz dağınık gibi gözüküyor, her şeyi unutuyorsun.” “Seni düşünmesem, ilgilenmezdim.” “Biraz kilo almışsın, belki dikkat etmek istersin.”

Bunlar, endişelerinizi maskelemek amacıyla sizi ‘yanlış bir şeyler olduğuna’ ikna etmeye yönelik çabalardır.

Gaslighting’e maruz kaldıysanız, davranışlarınızda aşağıdaki değişiklikler gözlemlenebilir:

• Kendiniz yerine, başkalarını mutlu etmek adına seçimler yaparsınız. Bu, önemli kararlarınızı bile etkileyebilir…
• Hareketlerinizi, sözlerinizi ve tercihlerinizi sıkça sorgularsınız. ‘Acaba doğru şeyi mi yaptım/söyledim?’
• Arkadaşlarınıza ve ailenize karşı, size bunu yapan kişiyi ‘iyi biri’ olarak göstermeye çalışır ve onu savunursunuz.
• Gerçeği yüzünüze vurmalarını istemediğiniz için yaşadıklarınızı yakın çevrenizde paylaşmaz ve zamanla onlardan uzaklaşmaya başlarsınız.
• Eskiden yaptığınız aktivitelere artık hiç zaman ayırmaz, o kişinin yönlendirdiği ilgi alanlarına yönelmeye başlarsınız.

Peki, insanlar neden gaslighting yaparlar?

Aslında öz güvenleri son derece düşük olan bu kişiler, güç ve kontrol sağlamak amacıyla bu davranışları sergilerler. Olayların daima kendi anlatımlarına uygun olarak yaşanması için ihtiyaç duyarlar. Üstünlük kurarak kendilerini daha iyi hissederler.

Gaslighting, üç aşamada gerçekleşir:

• İnkar: Birisi size bunu yaptığında, alışılmadık bir durum gibi gelir ve bunu basit bir olay olarak değerlendirmeye alırsınız.
• Savunma: Birkaç kez buna maruz kaldıktan sonra, kendinizi savunmaya geçersiniz.
• Depresyon: Sonunda çatışmadan kaçmak için karşı tarafın gerçeklik versiyonlarını kabul eder ve onun onayı için elinizden geleni yaparsınız.

Bu tür bir yaklaşıma yalnızca özel hayatınızdaki bir kişi değil, herkes başvurabilir. Örneğin, siyasetçiler; herkesin tanıklık ettiği bir olayı inkar edebilir ve gerçeklik algınızla oynamaya başlayabilirler. Dolayısıyla, sizi kendi kurgularına inandırma çabası gösterebilirler. Aileniz, iş arkadaşlarınız, sevgiliniz kısacası herkes, sizi suçlu, sorumsuz ve düşüncesiz hissettirerek kendinizi sorgulamanıza neden olabilir. Böylece, siz de onları affettirmek için türlü çabalara girersiniz.

Gaslighting neden işe yarar?

Genellikle işe yarar çünkü insanlar, hayatlarındaki bireylere güvenme eğilimindedir. Ailenize, sevgilinize, doktorunuza güvenmek istersiniz. Hepimiz içimizde bazı güvensizlikler taşır ve birisi bizim kendimizden şüphe etmemize neden olacak bir bahane sunduğunda bu güvensizlikler gün yüzüne çıkar. Ayrıca, bu durum çoğu zaman açık bir şekilde ifade edilmez. Genellikle ‘sizi koruma’, ‘düşünme’ gibi başlıklar altında yapılır. Bu nedenle, durumu fark etmeniz uzun zaman alabilir veya hiç fark etmeyebilirsiniz.

Eğer böyle bir şüpheniz varsa ve birinin size gaslighting yaptığını düşünüyorsanız, bunu dışarıdan bir gözle değerlendirmeniz faydalı olabilir. Tarafsız bir bakış açısı, görmek istemediğiniz gerçekleri gün yüzüne çıkarabilir. Sınırlarınızı belirleyin. Gaslighting, yavaşça başlayabilir ancak bu ince ve sinsi manipülasyon derin ve kalıcı hasarlara yol açabilir. Bu süreçte bir terapist, gaslighting’in tespit edilmesinde ve kendinizi kaybetmeden ilişkinizi sonlandırabilmeniz için size yardımcı olabilir.

 İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR