Arkadaşlık sona erdiğinde beyinde ne değişir?

Arkadaşlıklar sona erebilir; bu deneyimi hepimiz yaşamışızdır. Araştırmalar, yakın arkadaşlıkların %70’inin yedi yıl içinde sona erdiğini ortaya koyuyor. Bir arkadaştan ayrılmanın nadir bir durum olmadığı doğru olsa da, yakın bir arkadaşın kaybı kişinin duygusal sağlığına veya hatta beyin sağlığına olumsuz etkilerde bulunabilir. Peki, yakın bir arkadaşınızı kaybettiğinizde beyninizde neler gerçekleşir?

Zihin tehdit altında hisseder

Nörolog Dr. Lisa Shulman’a göre, yakın bir arkadaşın kaybı, beynin duygusal merkezi olan amigdalanın aktive olmasına yol açar. Amigdala, çevresel tehditleri algılayarak vücudu savunmaya hazırlar. Duygusal olarak zorlayıcı bir durum yaşandığında, amigdala bir tür “alarm” vererek stres hormonlarının ve nörotransmitterlerin salınımına sebep olur.

Hormonlar dengesini kaybedebilir

Psikiyatrist Dr. Sharon Batista, bu süreçte serotonin, dopamin ve norepinefrin gibi nörotransmitterlerin etkili olduğunu belirtiyor. Düşük serotonin seviyeleri ruh hali bozukluklarına, dopamin eksikliği ise haz alma kaybına (anhedoni) yol açabilir. Stresle ilişkili norepinefrin artışı ise kaygı seviyelerinde yükselmeye neden olabilir.

Hafıza ve duygular birbirine karışabilir

Dr. Shulman, zamanla beynin “duygusal” bölgesinin (amigdala ve limbik sistem) belirli çevresel tetikleyicilere daha duyarlı hale geldiğini belirtiyor. Bu durum, “düşünen” beyin olan serebral korteksin etkisini azaltabilir. Dengesizlik; yoğun kaygı, depresyon ve uyku sorunlarıyla kendini gösterebilir.

İlginizi çekebilir: Gerçek arkadaşlık ne demektir?

1- Belirsiz yas

Klinik psikolog Dr. Sabrina Romanoff, yakın bir arkadaşlığın sona ermesinin tıpkı bir romantik ilişkinin bitişi gibi yas duygularını tetikleyebileceğini belirtmektedir. Psikoterapist Stevie Blum, bu durumun “belirsiz yas” hissine yol açabileceğini söyler. Yani, kişi hâlâ hayatta olan ama artık yaşamında yer almayan birisi için yas tutar. Bu tür bir yas, belirsizlik sebebiyle zihinsel olarak zorlayıcıdır.

2- Reddedilme ve yalnızlık hissi

Arkadaşlıklar, temel duygusal ihtiyaçlarımızdan biri olan aidiyet ve bağlılık hissini karşılar. Bu nedenle bir arkadaşın kaybı, reddedilme, özgüven kaybı ve yalnızlık gibi hisleri tetikleyebilir. Dr. Batista, bu duyguların zamanla depresyon, anksiyete ve düşük benlik saygısı gibi daha derin ruhsal sorunlara dönüşebileceğini vurgulamaktadır.

3- Korkuya dayalı tepkiler

Ayrılığın şekline bağlı olarak, bazı kişiler gelecekte benzer acılardan kaçınmak için kendilerini diğer insanlara kapatabilir. Stevie Blum’a göre bu bir çeşit “korku tepkisi”dir. Dr. Romanoff, bu durumun kişilerin duygusal savunma mekanizmalarını devreye sokmasına ve sosyal izolasyona yönelmesine neden olabileceğini ifade etmektedir.

Uzmanlar, arkadaşlık ilişkilerinin bozulmasından sonra iyileşmek için şu stratejileri öneriyor:

1- Yasınızı tutmaya izin verin

Tıpkı bir ilişkideki ayrılığın yarattığı üzüntü gibi, yakın bir dostluğun bitmesi de en az onun kadar -hatta bazı durumlarda daha fazla- kabul görmeyi hak eder. Kaybı, herhangi bir önemli duygusal olay gibi değerlendirin. Bu kişinin hayatınızdaki anılarını, bağınızı ve rolünüzü yaslayın.

2- Suçlamadan kaçının

Ayrılıktan sonra diğer kişiye veya kendinize karşı olumsuz bir suçlama döngüsüne girmek kolaydır. Ancak dikkatinizi suçlamaya odaklamaktansa, birbirinizle etkileşim kurma şeklinizin artık işe yaramadığını ve ilişkinin sona erdiğini kabul edin.

3- Üstüne düşünün

İyi, kötü ve geliştirilebilecek yanların bir listesini yapmayı düşünebilirsiniz. Bu dinamikleri anlamak, gelecekteki arkadaşlıklarınızda büyümenize ve daha sağlıklı sınırlar koymanıza yardımcı olabilir.

4- Yeni arkadaşlıklar için bilinçli hedefler belirleyin

Arkadaşlığınızın sona ermesine neyin neden olabileceğini düşündükten sonra, bir arkadaşlıkta neyin önemli olduğunu netleştirmek için zaman ayırın. Anlamlı bir arkadaşlıktan vazgeçemeyeceğiniz unsurları ve beklentilerinizi değerlendirin ve bu hedeflerin, ileride daha tatmin edici ilişkiler kurmanıza yardımcı olmasına izin verin.

5- Destek sisteminizi yeniden oluşturun

Bir arkadaşlığın kaybının, diğer arkadaşlıkların değerini anlamanıza engel olmasına izin vermeyin. Yalnızlık hissini azaltmak ve destek almak için yeni sosyal bağlantılar kurmalı ve mevcut olanları güçlendirmeye odaklanmalısınız.

Referanslar

Naydeline Mejia. “What Happens in the Brain After a Friendship Breakup”. Şuradan alındı: https://www.verywellmind.com/how-your-brain-reacts-to-friendship-breakup-11767205