5-3-1 Kuralı Nedir? | İlişkilerde Anlamı ve Önemi

Sağlığımızı korumak için adım saymak, yeterli protein almak ve uykumuzu izlemek gibi birçok şeyi takip ederiz. Ancak, sağlığımızın ve mutluluğumuzun gerçek belirleyicisi bedenimizde ya da zihnimizde değil, belki de ilişkilerimizde olsa nasıl olurdu? Dünyanın en uzun süreli mutluluk araştırması olan Harvard Yetişkin Gelişimi Çalışması’na göre, en önemli etken fiziksel ya da zihinsel iyilik hâlimiz değil, sosyal bağlarımızın kalitesi. Görünüşe göre sosyal zindelik, yani güçlü ilişkiler kurma ve sürdürme yeteneği, genlerden, sosyal sınıftan ya da IQ’dan çok daha fazla uzun ve mutlu bir hayatı belirliyor.

Vücudumuzu ve zihnimizi iyi durumda tutmak için nasıl çaba sarf ediyorsak, genel sağlığımız için sosyal güçlülüğümüzü de geliştirmemiz gerekiyor. Peki bunu nasıl başaracağız? Sosyal bilimci ve yazar Kasley Killam’a göre, bu onun geliştirdiği 5-3-1 Kuralı kadar basit. Sosyal sağlığınız için 5-3-1 Kuralı’nın detaylarını öğrenmek ve sosyal ilişkilerinizi yeterince aktif tutup tutmadığınızı anlamak için bilmeniz gerekenler…

“Yakın çevrem sağlam, ben iyiyim” diye düşünebilirsiniz ama hayatınızda yeterli ve anlamlı sosyal etkileşimlerde bulunuyor musunuz? Killam, 5-3-1 Kuralı’nın sosyal sağlığınızı değerlendirmek için iyi bir temel olduğunu ve bağlarınızın niteliği ile niceliğini gözlemlemenize yardımcı olacağını belirtiyor. Bağ kurma konusunda, tıpkı sağlıklı beslenme ve egzersiz gibi niyetli olmamız gerekiyor. Sosyal sağlığınızı ihmal etmek, genel sağlığınıza büyük zarar verebilir (örneğin: uyku kalitesinin düşmesi, zayıf bağışıklık sistemi, bilişsel gerileme). Bu mesele, hareketsiz kalmak veya ağız bakımını ihmal etmek kadar önemlidir.

Haftada üç kez spor yapmanın kendimizi iyi hissetmemize katkısı olduğu gibi, sosyal ilişkilerinizi de aktif tutmadığınızda olumsuz etkilerini hissedersiniz. 5, 3 ve 1 gibi belirli sayılar rastgele seçilmemiştir; araştırmalarla desteklenmektedir. Killam bu kuralı, insanların gelişmek için ne kadar sosyal etkileşime ihtiyaç duyduğunu inceleyen çalışmalara dayandırmıştır. İşte 5-3-1 Kuralı’nın ayrıntıları ve bunu hayatınıza nasıl adapte edebileceğiniz:

Haftada 5 farklı kişiyle zaman geçirmek

2022 tarihli bir Harvard Business School araştırması, sosyal etkileşimleriniz ne kadar çeşitli olursa, iyilik hâlinizin o kadar yüksek olduğunu ortaya koydu. Spor arkadaşınızla bir derse katılmak, kardeşinizle alışveriş yapmak ya da komşunuzla ayaküstü sohbet etmek gibi aktiviteleri günlük rutininize dahil edin. Aynı kişilerle sınırlı kalmak istemiyorsanız, anlamlı bir konuda gönüllü çalışmak, ilgi alanlarınıza hitap eden yerel gruplara katılmak (kitap kulübü, koşu grubu, sosyal medyada anne grupları) veya arkadaşlık uygulamalarını kullanmak iyi seçeneklerdir.

3 yakın ilişkiyi beslemek

Sosyal çevrenizi genişletirken, en yakın ilişkilerinizi (aile ve yakın arkadaşlar) unutmayın. Killam’ın farklı kültürlerde sosyal olarak mutlu insanlarla yaptığı araştırmalara göre, üç derin ilişkiyi önceliklendirmek önemlidir. “Destek alabileceğimiz birkaç kişiye ihtiyacımız var” diye ekliyor. Killam, bu bağları “otomatiğe almak” için her ay belirli bir kahve günü veya akşam yemeği planlamayı öneriyor.

Günde 1 saat sosyal etkileşim hedeflemek

Killam’ın Business Insider’a verdiği bilgilere göre, bu etkileşimin tek seferde olması şart değil: “Bazen 10 dakika burada, 10 dakika orada olabilir.” Zamanınız mı sınırlı? Hayatınıza dahil olan diğer aktivitelerle insanlarla bir araya gelin. Market alışverişinde bir arkadaşınızı yanınıza alın; böylece derin bir sohbet edebilirsiniz. Çamaşırlar birikti mi? Kulaklık takıp uzun zamandır görüşmediğiniz bir iş arkadaşınızı arayın. Günlük adım hedefiniz eksik mi? Bir komşunuzu yürüyüşe davet edin.

Tek şart: Bağlantının gerçek ve içten olması; yapılacaklar listenizden çıkarılmış bir madde gibi hissettirmemelidir. Unutuyorsanız, Killam banyodaki aynaya “birine ulaş” yazan bir not bile yapıştırmayı öneriyor.

Tıpkı ideal bir egzersiz veya beslenme programının yaşa, sağlık durumuna ve yaşam tarzına göre değişmesi gibi, sosyal ihtiyaçlar da kişiden kişiye farklılık gösterir. Üç yakın ilişkiden fazlasına ihtiyaç duyabilirsiniz ya da günde bir saatten az etkileşimle de iyi hissedebilirsiniz.

Killam, Business Insider’a “Her birey için geçerli tek bir doğru sayı yok,” diyor ve 5-3-1 Kuralı’nı sekiz bardak su içmek veya günde 10.000 adım atmak gibi kurallara benzetiyor. 5-3-1 Kuralı’nı sosyal ağınızı değerlendirmek için bir başlangıç noktası olarak düşünün. Hayatınızdaki birine ulaşmak için çaba göstermek ise daima faydalıdır.

Referanslar

Katherine Chang. “The 5-3-1 Rule Is the Secret to Better Health—And It Has Nothing to Do With Diet or Exercise”. Şuradan alındı: https://theeverygirl.com/5-3-1-rule-for-social-health/