Yeni çalışma: Annenizin kardeşinize muhtemelen daha fazla bağlı olduğu ortaya çıktı! | Anne

Yeni ve geniş kapsamlı bir araştırma, yaklaşık 19.000 katılımcı üzerinde ebeveynlerin belirli niteliklere sahip çocukları tercih etme eğiliminde olduklarını göstermiştir. Ocak ayında Amerikan Psikoloji Derneği tarafından yayınlanan araştırmaya göre, doğum sırası, mizaç ve cinsiyet gibi faktörler ebeveynlerin tercihlerinde önemli rol oynamaktadır.

Araştırmacılar, aşağıdaki bulgulara ulaşmışlardır:

• Kız çocukları ve genellikle daha vicdanlı, sorumluluk sahibi, düzenli ve uyumlu olan çocuklar, ebeveynleri tarafından daha iyi muamele görme eğilimindedir. Ayrıca, ebeveynler büyük kardeşlere daha fazla özerklik tanıma eğiliminde olabilirler çünkü onları daha olgun olarak değerlendirmektedirler.

• Daha az tercih edilen kardeşler ise genellikle kötü bir zihinsel sağlık durumu ile karşı karşıya kalmakta ve duygularını düzenlemekte zorluk yaşamaktadır. Aile içi ilişkileri genellikle daha stresli ve gergin bir hal alır.

• Favori çocuklar, daha iyi akademik başarı elde etmekte, daha sağlıklı ilişkiler kurmakta ve duygusal olarak kendilerini daha iyi yönetme kapasitesine sahip olmaktadır.

• Araştırma, ebeveynlerin bu çocukları daha yönetilebilir bulabileceğini ve bu nedenle onlara daha olumlu tepkiler verebileceğini öne sürmektedir.

Genel muamele ve çeşitli faktörler göz önünde bulundurulduğunda, ebeveynlerin aşağıdaki yollarla ayrımcılık yaptığı tespit edilmiştir:

• Çocuklarıyla olan etkileşim biçimleri
• Çocuklara harcanan para miktarı
• Çocuklar üzerinde uygulanan kontrol düzeyi

Favori çocuk statüsü zamanla değişebilir; bu durum koşullara bağlı olarak farklılık gösterebilir. Ayrıca, ebeveyn davranışlarını etkileyen fark edilmemiş faktörler de bulunabilir. Örneğin, bir çocuk ebeveyne sevilen bir akrabayı hatırlatabilir ya da ebeveynle duygusal olarak daha uyumlu olabilir.

Araştırmaya göre, daha az tercih edilen çocuklar okulda ve evde daha fazla sorun yaşamaktadır ve yetişkinlikte de zorluklarla karşılaşma riski taşımaktadır. Bu çocuklar, madde kullanımı, zayıf zihinsel sağlık ve aile içindeki ilişkilerde zorluklar yaşama ihtimali yüksek bireylerdir.

Araştırmanın baş yazarı Doç. Dr. Alexander Jensen: “Kardeşinizin favori çocuk olduğunu düşünüyorsanız, bu durumun yalnızca en büyük ya da en küçük çocuk olma ile sınırlı olmadığını göz önünde bulundurun. Bu, sorumluluk, mizah veya ebeveynler için ne kadar kolay ya da zor biri olduğunuz ile ilgili de olabilir.” açıklamasında bulundu.

Kardeşler, ebeveynlerin ayrımcılığına karşı özellikle duyarlıdır ve bu durum kardeşler arasında uzaklaşmaya yol açabilecek bir risk faktörü teşkil etmektedir. Sosyolog, gerontolog ve insan gelişimi profesörü Karl Pillemer’in çalışmalarına göre, annelerin üçte iki ila dörtte üçü bir favori çocuğa sahipken, çocukları bu ayrımcılığın farkındadır.

Çocuklar, ebeveyn tercihlerini erken yaşlarda fark edebilirler. Özellikle yaşları birbirine yakın olan ve ebeveyn ilgisi için doğrudan rekabet eden küçük çocuklar, ayrımcılığa karşı son derece duyarlıdır. Gelişim psikolojisi profesörü emekli sosyal gelişim psikoloğu Judith Dunn’ın araştırmalarına göre, çocuklar sosyal olarak oldukça bilinçlidir ve çevrelerinin farkındadırlar.

Dunn, bu alanda öncü çalışmalar yaparak laboratuvar ortamı yerine çocukların evdeki yaşamlarını gözlemlemiştir. 15 – 17 aylık çocukların annelerinin büyük kardeşe karşı tutumlarını dikkate alarak daha dikkatli izlediğini gözlemlemiştir. Annenin çocuklar arasındaki sevgi ve ilgi farkı ne kadar büyükse, kardeşler arasındaki düşmanlık ve çatışmanın o kadar arttığını bulmuştur. Ayrıca, çocukların bir kardeşi nasıl incitebileceğini, nasıl teselli edebileceğini veya acılarını nasıl artırabileceğini bildiklerini ve bu bilgiyi hayatları boyunca taşıdıklarını belirtmiştir.

İlginizi çekebilir: Annemle anlaşamıyorum, ne yapmalıyım?

Yüzeyde, kardeşler çocukluk dönemlerinde ebeveynlerin favorisi olmayı arzu edebilirler. Yapılan bir ankette, 43 yaşındaki bir kadın favoritizm üzerinde kimsenin kazanan olmayacağını belirtmiştir. Beş çocuğun en küçüğü olan bu kadın, annesinin onu şımartması nedeniyle kardeşlerinin kendisine kızgın olduğunu düşünmektedir. Kardeşler genellikle favori çocuğu ailedeki statülerinden dolayı suçlamakta, ancak hiçbiri aslında favoritizmi talep etmemektedir. Favori olan çocuklar çoğu zaman suçluluk duyar, yüksek beklentilere uygun yaşama kaygısı taşır ve küçük aksiliklerden dolayı depresyona girebilirler.

Başka bir ankette, 71 yaşındaki bir erkek, gençlik dönemlerinde ebeveynlerini kendisini iki küçük kardeşi ile kıyaslamalarının kardeşleriyle olan ilişkilerini nihayetinde zedeleyeceği konusunda uyarmış ama ebeveynleri bu uyarıyı dikkate almamıştır. Bu esnada ankete katılan kadın, ciddi bir öğrenci olarak lisede sınıf başkanlığı yapmış, prestijli bir üniversiteye gitmiş ve tanınmış bir avukat olmuştur. Diğer yandan, kardeşleri geçim sıkıntısı yaşamıştır.

Bu yeni araştırmalar, ebeveynlerin ayrımcılığın veya favoritizmin tüm aile ilişkilerini nasıl zedeleyebileceği konusunda farkındalık kazandırmalıdır. Uzmanlar, bu çalışmanın, hassas ilişkilerdeki nüansları aydınlatmayı ve ebeveynlerin ile uzmanların bu zararlı kalıpları fark etmelerine yardımcı olmasını ummaktadır.

Bu bulgular oldukça önemlidir. Çünkü ebeveynlere hangi çocuklarına daha olumlu ya da olumsuz davrandıklarını düşünmeleri için bir başlangıç noktası sağlamaktadır. Kardeşler birbirlerinden farklıdır ve genellikle farklı yaklaşımlar gerektirmektedir. Ayrımcılığın önlenmesi ve tüm çocukların sevildiğini ve desteklendiğini hissetmeleri sağlamak kritik bir öneme sahiptir.

Kaynak: Fern Schumer Chapman. “Yes, Mom Probably Did Like Your Sister Best”. Şuradan alındı: https://www.psychologytoday.com/intl/blog/brothers-sisters-strangers/202501/yes-mom-probably-did-like-your-sister-best. (22.01.2025).