“Narsist Bir Ebeveynle Ortak Ebeveynlik Mümkün mü?” | Anne

Boşanma veya ayrılık sonrası ortak ebeveynlik nadiren kolaydır. Ancak bir narsistle ortak ebeveynlik yapıyorsanız, bu durum neredeyse imkansız hale gelebilir. Bunun nedeni, etkili bir ortak ebeveynlik ilişkisinin iş birliği, ortak karar alma, esneklik ve net sınırlar üzerinde kurulmuş olmasıdır.

Bu hedeflere ulaşmak, özellikle birlikte ebeveynlik yaptığınız kişi bir narsistse, neredeyse imkânsızdır; çünkü bu kişilik bozukluğuna sahip bireyler genellikle yalnızca kendi ihtiyaçlarına odaklanırlar. Narsist bir ebeveynle olan çatışmalar genellikle sık ve yoğun bir şekilde yaşanır.

Pittsburgh Danışmanlık ve Wellness Merkezi’nin kurucusu Stephanie Wijkstrom, “Kontrol ihtiyacı ve eleştiriye karşı aşırı duyarlılıkları nedeniyle, narsist ebeveynler diğer kişilik tiplerine göre daha fazla çatışma yaşarlar” diyor. Peki, birlikte ebeveynlik yaptığınız kişinin narsist olduğuna dair işaretler nelerdir ve böyle bir durumla karşılaşırsanız ne yapmalısınız?

Unutulmaması gereken bir nokta var: Narsisizm gerçek bir olgudur ve narsistle ilişkide olmak son derece zorlayıcı, hatta potansiyel olarak tehlikeli olabilir. Narsist ebeveynler çocukları için de son derece problemli olabilirler.

Evlilik ve aile terapisti Viviana McGovern, “Narsist bir ebeveyn genellikle empati kurmakta zorlanır, çocuğun ihtiyaçlarını değil, kendi ihtiyaçlarını önceliklendirir ve çocuğu kendisinin bir uzantısı olarak görür” şeklinde belirtmektedir.

Narsisizm, ebeveynlik ilişkilerinde duygusal geçersiz kılma, suçluluk hissettirme veya davranışları kontrol etmek üzere manipülasyon biçiminde kendini gösterebilir. İşte narsistle ortak ebeveynlik yaptığınızın altı işareti…

1. Sınır problemleri yaşarlar

Narsistler genellikle zayıf sınırlara sahiptir veya sınırları tamamen yok sayarlar. Örneğin; diğer ebeveyn yalnız kalmak istiyorsa veya partnerinin ailesiyle vakit geçirmekten rahatsızlık duyuyorsa, narsist ebeveyn bu talepleri bilerek göz ardı edebilir veya diğer ebeveyni suçlu hissettirebilir. Çünkü onların zihninde kendi ihtiyaçları her şeyin önündedir, bu nedenle karşı tarafın sınır koymasını özgürlüklerine bir saldırı olarak görürler.

Sınırları yok saymak, helikopter ebeveynlik davranışlarına da benzer; çocuklarının birey olduklarını kabul etmemek, yalnızca onayladıkları bir yolu takip etmeye zorlamak veya çocuklar büyümüş olsa bile onların kişisel alanlarına müdahale etmek gibi. Bakış açınızı veya ihtiyaçlarınızı dile getirseniz de, sürekli olarak karşı çıkarlar çünkü başkalarının ihtiyaçlarına önem vermezler.

2. Sevgileri koşulludur

Narsistler için sevgi koşuldur ve kazanılmalıdır. Bunu hem onlarla olan ilişkinizde hissedebilirsiniz hem de çocuklarınızla olan etkileşimlerinde görebilirsiniz. Sevgi, sınırsızca ve içtenlikle sundukları bir şey değildir; adeta bir alışveriş gibidir.

Şefkat veya övgü, yalnızca çocuk iyi performans gösterdiğinde, dış görünüşü beklendiği gibi olduğunda veya ebeveyni memnun ettiğinde verilir. Eğer çocuk veya diğer ebeveyn narsist ebeveyni hayal kırıklığına uğratırsa, bu koşullu sevgi geri çekilir. Genellikle bu durum sessiz muamele, suçluluk hissettirme veya duygusal mesafe koyma gibi yollarla gerçekleşir.

3. Her durumu kendi etraflarında döndürürler

Narsistler, her durumu kendileriyle ilgili hale getirme eğilimindedir. Bir çocuk acı ya da rahatsızlık hissettiğinde, narsist ebeveyn olayı kendisine mal eder. Örneğin şöyle diyebilir: “Zorlandığını mı sanıyorsun? Bir de seni büyütmeye çalışırken neler yaşadığımı düşün!”

Eğer diğer ebeveyn yardım isterse, narsist kişi durumu tersine çevirerek aslında kendisinin daha fazla yük taşıdığını iddia edebilir; ama bu süreçte çocukların bakımında gerçek bir destek sunmaz. Başkalarının duygusal ihtiyaçları, narsist ebeveynin imajına veya anlatısına hizmet etmiyorsa göz ardı edilir.

4. Empati yoksunudurlar

Narsist ebeveynlerde empati ve şefkat sıklıkla bulunmaz. Başkalarının duygularını anlamakta veya onlarla bağlantı kurmakta zorlanabilirler; bu durum, en yakınlarından olan çocukları veya eşleri için bile geçerlidir. Narsist bireylerin empati seviyeleri düşüktür. Oysa empati, başkalarının duygularına ve ihtiyaçlarına saygı göstermenin temelini oluşturur.

Bu durum, diğer ebeveynlerin duygusal ipuçlarını fark ederek çocuklarına rehberlik yapacağı ya da onları teselli edeceği durumlarda narsist ebeveynin bu yeteneği göstermemesi şeklinde ortaya çıkabilir. Benzer şekilde, çatışma anlarında eşlerinin bakış açılarını anlamakta da zayıf kalabilirler. Diğer insanlar empati kurmayı, yani kendilerini başkasının yerine koymayı kolaylıkla yapabilirken, narsist ebeveynler bunu yapamazlar çünkü içgüdüleri bencilliğe yöneliktir.

5. Duygusal olarak manipülatiftirler

Narsist ebeveynler çocukları duygusal bir silah gibi kullanma eğilimindedir. Bu, onları diğer ebeveynin aleyhine doldurmak şeklinde olabilir. Narsist ebeveyn, çocuğun duygularını, düşüncelerini veya ihtiyaçlarını ifade etmesi karşısında suçluluk hissettirebilir; çocukları çok talepkâr, yorucu, sinir bozucu olmakla suçlayabilir, hatta çocuk, bariz bir şekilde yardıma ya da teselliye ihtiyaç duyduğunda bile.

Narsist ebeveyn, çocuklarına veya partnerlerine sevgilerini ya da ilgilerini geri çekeceğini ima edebilir, eleştirilerle özgüvenlerini zedeleyebilir ve biri davranışlarını sorguladığında şefkatlerini esirgeyebilir. Ebeveynlik ilişkilerinde bu durum, diğer ebeveynin ebeveynlik tarzını eleştirmesi durumunda her zaman bir saldırı ya da incinme olarak algılanması biçiminde kendini gösterir; eleştirinin yapıcı veya anlayışla yapılması bile bu durumu değiştirmez.

6. Ebeveyn-çocuk rollerini tersine çevirirler

Psikoterapist Daren Banarsë, birinin narsist ebeveyn olduğunun kesin bir işareti olarak ebeveyn-çocuk rolleri arasında tersine dönüş yaşanmasını belirtmektedir. Bu, zamanla diğer ebeveynin çocuğunun veya çocuklarının “ebeveynleştiğini” fark etmesiyle sonuçlanabilir; yani çocuklar, çocuk gibi değil de yetişkin sorumluluklarını üstlenmeye başlarlar.

Bu durum farklı şekillerde kendini gösterebilir. Örneğin; çocukların kendi yemeklerini yapmaları veya küçük kardeşlerinin banyosunu yaptırmaları gibi, ebeveynin yerine getirmesi gereken görevleri üstlenmeleri buna örnek teşkil eder.

Bu aile dinamiği içinde büyüyen çocuklar, ebeveynleri öfkelendiğinde veya üzüldüğünde bunun sorumlusunun kendileri olduğunu düşünebilirler. Narsist ebeveynler sık sık mağdur rolü oynayarak ailede sempati toplamaya çalışır ve bu da çocukların ebeveynlerinin duygularını yönetmek zorunda hissetmelerine neden olur. Narsistten duygusal destek beklenirken, gerçek anlamda aynı desteği almak pek mümkün değildir. Bu durumda, çocuklara yaşlarına uygun bakım ve duygusal destek yerine ebeveynin ihtiyaçlarını karşılamaları gerektiği öğretilir.

Narsistik kişilik bozukluğu, gerçek bir psikiyatrik tanıdır. Ancak günümüzde “narsist” terimi, sosyal medya üzerinde sıkça kullanılmakta; bu etiket, kendisine dönük görünen herkese yapıştırılmaktadır. Örneğin; “NarcTok” adı verilen sosyal medya trendi, gençlerin çevresindeki insanları narsist olarak tanımladığı içeriklere işaret ediyor.

“‘NarcTok’ trendi, aile dinamikleri üzerindeki etkisi nedeniyle ruh sağlığı uzmanları arasında endişe yaratıyor; zira narsisizm, zorlayıcı ebeveyn davranışlarını tanımlamak için çok geniş bir kapsamda kullanılan moda bir terim haline geldi. Birçok genç, sosyal medya üzerinden karmaşık psikolojik kavramların kısaca sunumuna dayanarak ebeveynlerine narsist tanısı koymaktadır.

Eğer bir narsistle ebeveynlik yapıyorsanız, özellikle de artık ayrılmışsanız, ortak ebeveynlik kavramını tamamen bir kenara bırakmanız gerekebilir. Bir narsistle çocuk paylaşıyorsanız, ortak ebeveynlik oldukça yüksek bir hedef olabilir. Bunun yerine, diğer ebeveynle etkileşiminizi minimumda tutmaya çalışarak, her birinizin çocuklarınızla ayrı ilişkiler kurmasını sağlamak en iyisi olacaktır.

Bu, diğer ebeveynle net ve sarsılmaz sınırlar belirlemek anlamına gelir; diğer ebeveyn bu sınırları aşmaya çalışsa da, kararlılıkla durmak önemlidir. Narsist bir ebeveyn, sınırlarınızı zorlayarak fırsat kollayacaktır. Kontrol, narsist bir kişinin temel özelliklerinden biridir.

Narsistle ebeveynlik zor ve karmaşık olabilir; bu nedenle bu durumu tek başınıza aşmanız her zaman mümkün olmayabilir. Uzmanlar, eğer narsistle ebeveynlik yapıyorsanız, narsistler ve yüksek çatışmalı dinamikler konusunda deneyimli bir terapistle çalışmanızı önermektedir. Böylelikle narsistle ebeveynlik sürecinde hem kendi ruh sağlığınızı hem de çocuklarınızın iyiliğini koruyacak bir plan geliştirebilirsiniz.

Kaynak: Wendy Wisner. “6 Signs You’re Co-Parenting with a Narcissist, and How to Cope”. Şuradan alınmıştır: https://www.parents.com/6-signs-you-are-co-parenting-with-a-narcissist-and-how-to-cope-11733768.