Montessori Eğitimi: Nedir ve Nasıl Uygulanır?

Montessori Eğitimi Hakkında Bilinmesi Gerekenler!

Dr. Maria Montessori Kimdir? Maria Montessori (1870-1952), İtalya’nın ilk kadın doktoru, eğitimci ve antropoloji profesörüdür. Çocukların bireysel yeteneklerine, ilgi alanlarına, öğrenme hızlarına ve karakter yapılarına uygun bir eğitim yaklaşımı geliştiren Maria Montessori’nin öyküsü, 1899 yılında Roma’da, zihinsel engelli çocuklar için kurulmuş bir okulda yöneticilik yaptığı dönemde başlamaktadır. Zihinsel eksikliklerin çoğunlukla eğitimsel bir problem olduğunu fark eden Montessori, bu çocukların eğitimi alanında Itard ve Séguin’in çalışmalarından faydalandı. Ardından, bu yöntemleri temel alarak kendi eğitim sistemini geliştirdi: Montessori Eğitimi.

Dr. Maria Montessori’nin “Özel” Çocuklardan Yola Çıkarak Geliştirdiği Yöntem!

Dr. Montessori, eğittiği bir grup fiziksel ve zihinsel engelli çocuğun devlet yeterlilik sınavlarında normal sonuçlar alması karşısında büyük bir etki yaşar. Bunun üzerine, zeka seviyeleri normal olan çocukların neden engelli çocuklarla benzer başarı seviyelerine ulaşamadıklarını anlamaya çalışır. 6 Ocak 1907 tarihinde “Casa dei Bambini” adını verdiği ilk Montessori çocuk evini kurar. Bu süreçte engelli olmayan çocuklarla yaptığı gözlemler sonucunda, çocukların şunlardan keyif almadığını keşfeder: ödüller, cezalar, yetişkinlerin kontrolündeki eğitim, oyuncaklar, şekerler, öğretmen masası ve toplu dersler. Peki, Dr. Montessori çocukların hoşlandıklarını hangi unsurlar üzerine yapılandırıyor?

Çocuklar, özgür seçim yapma hakkından, hatalarını kendilerinin düzeltmesinden, hareket etme arzusundan, sessizlikten, sosyal ilişkilerini kendileri yapılandırmaktan, çevrelerinin düzenli ve temiz olmasından, bağımsız etkinliklerle oluşturulan disiplinden ve tekrar eden alıştırmalardan keyif alıyorlar.

Montessori Eğitimi Nedir?

Montessori Eğitimi; çocuğa özel olarak hazırlanmış bir ortamda, onun kişisel gelişimini destekleyen, özgürlüğe dayalı bir eğitim biçimidir. Bireylerin onurlarını gözeterek, sosyalleşmelerini ve birey olarak varlıklarını yüceltmeleri üzerine odaklanan bu yöntem, insan kişiliğini merkezine alır. Montessori Eğitimi, her çocuğun özelleşmiş bir birey olduğunu kabul eder. Çocuklar, çevrelerindeki dünya ile etkileşime geçerek gelecekteki kimliklerini şekillendirir. “Çocuk, insanların mimarıdır.” Bu mimarlar, kendi yapı planlarına sadık kalarak doğal ritimleri içinde kendilerini geliştirirler. Yetişkinler, bu büyüme sürecine müdahale edemez çünkü çocukların inşa planlarını bilmemektedirler; bu nedenle, yetişkinin zamanında müdahalesi ya bu planı bozabilir ya da yanlış yönlendirebilir. Montessori eğitimi, çocukların kendi ilgi ve becerilerine uygun olarak bağımsızca seçim yapabilmesi için “hazırlanmış bir ortam” sunar. Montessori okullarında çocuklar, istedikleri materyallerle, istedikleri zaman ve yerde çalışma özgürlüğüne sahiptir. Öğrendikleri konuları tekrar etme fırsatına sahiptirler; erken öğrenenler yeni çalışmalara geçebilir. Her çocuğun öğrenme süreci kendi ritminde gerçekleşir. Materyallerdeki hata kontrolü çocukların kendi hata farkındalıkları sayesinde gelişir. Başka birinin müdahalesi gerekmeksizin kendilerini düzeltebilirler (Böylece, çocukların bağımsızlaşma süreci doğal bir şekilde gelişir).

Yetişkinlerin görevi, çocukların içindeki yeteneği ve gizli potansiyeli ortaya çıkarmak ve onları gelişim süreçlerinde desteklemektir. Montessori Eğitiminde çocuklar, hem bireysel hem de grup çalışmaları yapar. Montessori ortamları, çocukların öğrenim süreçlerine doğumdan ortaokula kadar katkı sağlar. Çocuklar, kendi öğrenimleri için yaratıcı seçimler yaparken, eğitimciler de onları yaşlarına uygun faaliyetlerle yönlendirir. Sınıflar, belirli yaş grubundaki çocukların ihtiyaçlarını göz önüne alarak tasarlanmış alanlardır. Sınıflardaki her materyal, çocuğun doğal ilgi alanları ile mevcut aktiviteler arasında bir uyum oluşturur, bu da çocuk gelişiminin farklı yönlerini destekler. Çocuklar, kişisel deneyimleriyle ve kendi hızlarında öğrenirler. Montessori eğitiminde kullanılan yaratıcı ürünlerden biri oyun halılarıdır. Unigo oyun matları, Montessori oyunları için uygundur. Montessori Eğitiminde doğal merakları her an tatmin etme özgürlüğü sunulur; böylece çocuklar bir ömür boyu sürecek öğrenme süreçleri için sağlam bir temel oluşturabilirler. Montessori Eğitimi, 0-3 yaş aralığında (bebekler ve yeni yürümeye başlayan çocuklar için) şu şekilde ilerleyebilir: Öncelikle çocuklar için güvenli, ilgi çekici ve destekleyici bir ortam sağlanır. Çocukların kendilerine ve çevrelerine güven duymaları teşvik edilir; yeni gelişen yetenekleriyle güven duymaları hedeflenir; kaba motor becerileri, ince motor becerileri ve dil gelişimlerini sağlamaları için uygun ortam yaratılır. Günlük yaşantılarda bağımsız olma imkânı da tanınmalıdır.

Yaş Gruplarına Göre Montessori Eğitimi!

Anaokulu Döneminde (3-6 Yaş Grubu), çocukların duygularını kontrol etme ve düzenleme becerilerinin gelişmesine yardımcı olunmalıdır. Açık iletişim sağlanmalı, çocukların sosyal gelişimleri desteklenmelidir. Duyusal algının, okuma yazma ve matematik anlayışının gelişmesi için çeşitli materyaller bulunmalı; yaratıcı keşifler teşvik edilmelidir. Çocuklar, özgüven geliştirmeleri için desteklenmelidir.

İlköğretim Döneminde, çocukların ilgi alanları desteklenmeli, entelektüel keşif yapmalarına fırsatlar tanınmalıdır. Özgüven, hayal gücü, bağımsız düşünme ve kendine yeterlilik gibi becerilerin gelişmesine yardımcı olunmalı; çocukların toplum içindeki rollerini anlamalarını sağlamak için teşvik edilmelidir.

Ergenlik Dönemindeki Çocuklar ve Gençler, kentsel alanlardaki tarımsal çevrelerle etkileşim içinde olmalıdır. Akademik bilgilerini uygulayabileceği ortamlar yaratılmalıdır. Kendilerini ifade etme, güven geliştirme ve etkili iletişim kurma becerilerine yönlendirilmelidir.

Montessori Eğitimi Evde Uygulanabilir mi?

Zihnin gelişimini “duyular ve hareket” aracılığıyla besleyen Montessori Eğitimi, özel materyallerle desteklenmiştir. Bu sistem, zihin-beden-kalp bütünlüğünü ön plana çıkarır ve “insan”ın bu şekilde gelişeceğini savunur. Çocuğun bireyselliği, bağımsızlığı ve bütünlüğü üzerinde durulan Montessori Eğitimi, bebeklik döneminden itibaren uygulanabilir; bu da Montessori Eğitimi’nin evde uygulanabileceği anlamına gelir. Çocuk iki yaşına geldiğinde evde eğitim çalışmaları başlatılabilir; üç yaşında ise Montessori metodunun uygulandığı okul öncesi eğitim kurumlarına devam edebilir. Avrupa’da yaygın olan Montessori okulları, ülkemizde de artış göstermektedir. Özel okul ve devlet kurumları aracılığıyla çeşitli çalışmalar da yapılmaktadır.

Montessori Eğitimi Evde Nasıl Uygulanır?

• Uzmanlar, bu eğitim sistemini bir yaşam felsefesi olarak kabul eder ve anne-babalara şu önerilerde bulunur:
• Etkinlikler “gerçek objeler” ile gerçekleştirilmelidir.
• Çocuğun gelişim dönemleri hakkında bilgi sahibi olunmalıdır.
• Yaşla ilgili ihtiyaç, zevk ve meraklarını öğrenin.
• Çocuğunuzu tanımaya çalışın, onun rahatsız olmadan gözlemleyin.
• Giysilerini kendisinin seçmesine izin verin, dolabını ona göre düzenleyin.
• Uyku düzenine özen gösterin.
• Ceza vermekten kaçının.
• Kitap okuyun ve onu teşvik edin. Kendi kütüphanesini oluşturun.
• Okula zamanında gitmeli, zamanında eve dönmelidir.
• Çocuğunuzla birlikte bitki ya da hayvan yetiştirin.
• Teknolojik ürünlerin (TV, bilgisayar, cep telefonu) kullanımına sınırlama getirin; kendini mahrum hissetmemesi için daha eğlenceli aktiviteler keşfedin.
• Sorumluluk almayı öğretin.
• Aile hikayelerinizi paylaşın.
• Sağlıklı beslenmeyi öğretin.
• Ev adresini, telefon numarasını ve ebeveynlerinin adını ezberletin.
• Spora yönlendirin.
• Trafikte, dışarıda çevre hakkında konuşun ve çocuğunuzu bilgilendirin; örneğin, markette alışveriş yaparken ürünler hakkında bilgi verebilirsiniz.

Montessori Oyuncak Çeşitleri

Oyuncaklar, çocukların gelişimi ve eğitimi açısından büyük öneme sahiptir. Hayal güçlerinin ve yaratıcılıklarının gelişimine katkıda bulunan çocuklar için özel olarak tasarlanmış oyuncaklar “Montessori Oyuncak Çeşitleri” olarak adlandırılır. Örneğin, bağcık bağlamayı öğreten Montessori materyalleri, bağımsız yaşam becerilerini kazandırarak çocukların kendi yeteneklerini keşfetmelerine yardımcı olur. Montessori ürünlerini ve materyallerini tercih ederek çocuklarınızın el becerileri ve zihinsel gelişim süreçlerini desteklemek mümkündür.

Montessori Oyuncakları Nelerdir?

Zihinsel düşünmeyi ve koordinasyonu geliştiren oyuncaklar çocuklar için son derece faydalıdır. Montessori oyuncak çeşitleri, sağlanacak eğitime ve edinilecek becerilere göre çeşitlilik gösterirken, fiyatları da ahşap ya da diğer malzemelere ve boyutlarına bağlı olarak farklılık gösterir. Bu oyuncaklar, çocuklara beceri kazandırmanın yanı sıra zeka ve sosyal gelişimi de destekler. Montessori oyuncakları, grup oyunlarına da uygun olduğundan, grup yönetimi ve uyum gibi kazanımlar elde edilmesine olanak sağlar. Meslek seçiminde önemli rol oynayabilir, sistematik ve analitik düşünmeyi geliştirir; düşünme, tanıma, konsantrasyon ve el-göz koordinasyonunu destekler. Parça-bütün ve neden-sonuç kavramlarını öğrenmeyi sağlayan Montessori oyuncakları, beyin gelişimini de teşvik eder. 0-3 yaş aralığındaki çocukların beyin gelişimine katkıda bulunacak yapbozlar, jengalar, legolar, ahşap oyuncaklar, müzik aletleri ve tamir setleri gibi Montessori materyalleri ile çocuğunuzun gelişimine yardımcı olabilirsiniz. Montessori materyallerinin verilme süresi doğru bir şekilde belirlenmelidir; aksi halde, tüm Montessori oyuncaklarının çocuğa sunulması dikkatinin dağılmasına ve kafasının karışmasına neden olabilir. Anne ve babalar, zeka ve duyusal işlevlerin başarılı bir şekilde gelişmesi için oyuncakları sırayla sunmalıdır. Montessori eğitimi alan bakıcılardan öğretmenlere, ailelere kadar, Montessori yöntemi sayesinde çocukların gelişimlerini her aşamada desteklemek mümkün.