Fil Ebeveynliği Nedir? | Anne
Çoğu uzman, dört ana ebeveynlik stilinin (otoriter, yetkili, izin verici ve ilgisiz) olduğunu kabul etse de bazı uzmanlar, bunları helikopter ebeveyn ya da panda ebeveyn gibi alt türlere ayırmaktadır. Günümüzde, fil ebeveynlik, çocuk yetiştirme sürecinde duygusal zekaya, koruyucu ve besleyici bir yaklaşıma sahip olmasıyla dikkat çekmektedir. Ancak bu stillerin araştırmalara dayanmadığını, gözlem temelli bilgilendirici sınıflandırmalar olduğunu unutmamak önemlidir.
Çocuk Doktoru Dr. Tokunbo Akande, “Fil ebeveynlik, helikopter ebeveynlik gibi daha yeni bir kavram” diyor. Fil ebeveyn, öncelikle duygusal güvenliği önemser. Aşırı hoşgörülü denizanası ebeveyn ve aşırı baskıcı helikopter ebeveynle karşılaştırıldığında, fil ebeveyn genellikle esneklik gösterir ve çocuğunun ihtiyaçlarına uyum sağlar. Örneğin, çocuklarını sevmedikleri bir aktivitede zorlamazlar; ancak yeni şeyler denemeleri için cesaretlendirirler. Fil ebeveyn, çocuğu mutlu ve duygusal zekası yüksek olduğu sürece notları veya belirli başarılar konusunda endişelenmez; ama küçük yaşta düzenin önemini de bilir.
Klinik Psikolog Dr. Janine Domingues bu konuda şu şekilde ifade ediyor: “Fil ebeveynlik, çocuğunuzun dünyayı keşfetmesi için güvenli ve sağlıklı bir bağ kurulmasına dayanır. Ancak çocuklar, ihtiyaç duyduklarında destek için size geri döneceklerini bilirler.”
İlginizi çekebilir: Helikopter ebeveynlik çocuğunuzun yaşamına nasıl zarar verebilir?
1- Çocuğunuzun duygularını sürekli denetliyorsanız…
Klinik Psikolog Dr. Domingues’e göre, çocuğunuzla iletişim kurmak, gününün nasıl geçtiğini sormak kadar basit olabilir. Bu, çoğu ebeveynin doğal olarak yapabileceği bir eylemdir; ancak fil ebeveyn, çocuğun yanıtlarına daha fazla empatiyle yaklaşır; örneğin çocuğun okulda aldığı kötü not hakkında hissettiklerini sormak gibi…
2- Yemek masasında çocukların sohbeti yönlendirmesine izin veriyorsanız…
Domingues, “Onların oyun veya etkileşimde liderlik etmelerine izin vermek, orada bulunmak aslında fil ebeveynliktir” diye belirtiyor. “Güvenlik ve yapı açısından bir bağ kuruyorsunuz.” Fil ebeveyn, katı kurallar yerine, çocuklarının kendi hızlarında gelişmelerine ve ihtiyaç duyduklarında uyum sağlamalarına izin vermeyi tercih eder. Örneğin, bir fil ebeveyn, güvenli ve makul olduğu sürece, çocuğunun gün içerisindeki aktiviteyi seçmesine izin vermekten kaçınmaz.
3- Sorunlara müdahale edip çözmeye çalışıyorsanız…
Fil ebeveynler, koruyucu ve şefkatli tavırlarıyla bilinir; ancak çocuklarını olumsuz durumların dışında tutma arzusu, onlara kendi başlarına sorunları çözme fırsatı vermek yerine sürekli yardım ettiklerinde olumsuz sonuçlar doğurabilir.
4- Çocuğunuzun keşfetmesine izin veriyorsanız…
Oyun alanlarında bazı ebeveynler, çocuklarının keşfetme özgürlüğüne sahip olmaları için geri çekilme eğilimindeyken, bazıları da olası bir tehlike anında yakınlarda beklemeyi tercih eder. Fil ebeveynler, bu iki yaklaşım arasında bir denge kurar; çocuklarının tırmanma kayalarına yönelmesinden endişe duysalar da, güvenli ve rehberlik sağlayarak buna izin verirler.
5- Çocuğunuzun kötü bir rüya gördükten sonra sizinle uyumasına izin veriyorsanız…
Fil ebeveynler, kötü bir gece geçiren çocuklarına sarılıp onları rahatlatmayı tercih eder. Yanlarında bulunup duygularını yaşamalarına yardımcı olurken destek olurlar.
6- Çocuğunuzun istemediği bir sporu veya hobiyi bırakmasına izin veriyorsanız…
Fil ebeveyn, kendi başarı hedeflerinden dolayı çocukların bir aktiviteyi sürdürmesini talep etmez; dolayısıyla çocuk antrenmana gitmek istemediğinde, bırakmanın sorun olmadığını dile getirebilir. Domingues, fil ebeveynin çocuğunu sürekli stresten ya da kaygıdan korumaya çalışmadığı sürece bu yaklaşımın uygun olduğunu belirtiyor.
7- Oyun sırasında yaşanan tartışmalara müdahale etme isteği duyuyorsanız…
Çocuğunuzun bir oyuncak nedeniyle başka biriyle tartıştığı ya da okulda bir başka çocukla anlaşamadığı anlar olabilir. Fil ebeveynler bazen araya girip sorunu çözme isteseler de, çocukların kendi aralarında çözmelerine izin vermenin en iyisi olduğunu bilirler.
Fil ebeveynleri genellikle çocuklarıyla sağlıklı bir dinamik yaratır; bu dinamik, iletişim ve bağın öncelikli olduğu bir yapıya sahiptir. Domingues, “Çocuğunuzla sağlıklı bir ilişki kurmak, yeni deneyimler kazanmak ve onlara hayatta ilerlemeleri için yardımcı olmanın son derece önemli olduğunu vurguluyor. Hem güvenli bir alan sağlayarak keşif yapmalarını sağlarken, hem de ihtiyaç duyduklarında geri dönecekleri bir liman oluşturuyorsunuz. Fil ebeveynler, bağımsızlıklarına izin vererek çocuklarıyla yakın bir bağ kurmayı başarır,” diyor.
Çocuk Doktoru Dr. Akande, fil ebeveynlerin çocuklarını koruma içgüdüsünün, ebeveynin çocuğunu her türlü stres, rahatsızlık ya da başarısızlıktan koruma çabasıyla aşırı korumacı bir tarz haline gelebileceğine dikkat çekmektedir. “Bu çocuklar bol ilgi görüyor; ancak zorluklarla başa çıkma konusunda sınırlı fırsata sahipler. Bu şekilde büyüyen çocuklar, azim geliştirmek için kritik anları kaçırabilir. Okul ve yaşam ihtiyaçları artarken, başarısızlık, kaygı ya da düşük özgüvenle mücadele edebilirler. Araştırmalar, karşılaştıkları engellere rağmen bir hedefe doğru çalışan çocukların genellikle daha dayanıklı olduğunu ve daha fazla azim gösterdiklerini göstermektedir. Bu nedenle, fil ebeveynlerinin çocuklarına zorluklarla yüzleşme fırsatları sunması büyük önem taşımaktadır,” diyor.
Dr. Akande, potansiyel fil ebeveynlerin klasik ebeveynlik stilleri (otoriter, otoriter, izin verici ve ilgisiz) arasında nerede durduklarını düşünmeleri gerektiğini vurguluyor. İzin verici tarz benimseyenlerin, otoriter yapı sergileyenlere oranla genelde daha fazla zorlandıklarını belirterek şu sözleri aktarıyor: “Hem sıcaklık hem de yapı sunun; hem şefkat hem de sınırlar koyun. Çocuklar bunu gereksinim duyar. Tek bir tarzı benimsemek için baskı hissetmeyin. Aileniz için en iyisinin ne olduğunu siz bilirsiniz. Sonuçta ebeveynlikte evrensel kurallar yoktur.”
Referanslar
Anna Earl. “7 Signs You’re An Elephant Parent”. Şuradan alındı: https://www.parents.com/7-signs-youre-an-elephant-parent-11760194 (02.07.2025).
