Çocukların Hayatla Başa Çıkmaları İçin Gerekli 15 Yetenek | Anne

Çocuklar da tıpkı biz yetişkinler gibi sıkılabilir, endişe duyabilir, üzülüp hayal kırıklığı yaşayabilirler. Hepimiz birçok duyguyu günlük hayatımızda yaşarız; ancak bazılarıyla nasıl başa çıkacağımızı bilemeyiz. Çocukların duygularıyla sağlıklı bir şekilde baş edebilmeleri için onlara korkularıyla yüzleşmeyi, kendilerini sakinleştirmeyi ya da neşelenmeyi öğretebiliriz.

Duygularıyla başa çıkma becerisi geliştiremeyen çocuklar, zamanla sağlıksız baş etme stratejileri benimsemeye meyilli hale gelirler. Özellikle ergenlik döneminde problemleri göz ardı etmeye başlayabilirler. Örneğin, zorlandığı bir matematik ödevini yapmak yerine, bunun yerine arkadaşlarıyla basketbol oynamayı tercih eden bir genç, ödevini teslim etmemek için kaçış stratejisi geliştirmiş olur. Bu durum, daha büyük akademik sorunların önünü açabilir ve okulda geride kalmasına neden olabilir, çünkü endişe ve sıkıntıyla nasıl başa çıkacağını öğrenmek için gerekli adımları atmamıştır.

Bir çalışmaya göre, sorunlardan kaçınma stratejileri uygulayan gençlerin uyuşturucu kullanma olasılığı daha yüksektir. Problem çözme becerisi eksik olanlar, uyuşturucu kullanımını hayatları boyunca sürdürebilirler. Bu, başa çıkma becerisi eksikliğinin oluşturabileceği büyük problemleri gösteren bir örnektir. Öte yandan, erken yaşta sağlıklı başa çıkma becerileri geliştiren çocuklar, hayatta birçok avantaj elde edebilirler. Bir çalışma, anaokulundaki sosyal-duygusal beceriler ile yetişkinlikteki mutluluk arasında önemli bir ilişki olduğunu bulmuştur. Araştırmalar, 5 yaşında duygularını yönetebilen çocukların üniversite okuma ve bir yetişkin olarak düzenli iş bulma olasılıklarının daha yüksek olduğunu göstermiştir. Bu çocukların madde kullanma, yasadışı eylemler ve zihinsel sağlık sorunları yaşama olasılıklarının daha düşük olduğunu bulmuşlardır.

Çocuğunuz yeni bir kulübe katıldığında stresli hissediyorsa, bununla başa çıkmayı mı öğretirdiniz, yoksa isterse kaydını sildirebileceğini mi söylerdiniz? Her iki yaklaşım da ona yardımcı olabilir. Duygu odaklı başa çıkma becerileri, çocukların hislerini tanımasına ve onlarla başa çıkabilmesine yardımcı olan tekniklerdir, böylece daha az stres hissederler. Bu beceriler, çocukların durumu değiştiremediklerinde gereklidir – mesela, bir evcil hayvanın ölümü gibi… Ayrıca, bu beceriler çocukların strese daha fazla dayanıklılık göstermelerine izin verir ve onları güçlendirir. Sorun odaklı başa çıkma becerileri ise durumu değiştirmek için harekete geçmeyi içerir. Bu beceriler, sağlıksız bir arkadaşlığın sonlandırılmasına ya da öğretmene istenmeyen bir durumu bildirmeye yardımcı olabilir. Ancak, bunlar sadece çocuğun durumu üzerinde kontrol sahibi olduğunda işe yarar. Çocuğunuzun her iki tür başa çıkma becerisine de sahip olmasını sağlamak önemlidir.

Duygu odaklı beceriler, çocuğunuzun kendisini daha iyi hissetmesine yardımcı olabilecek aktiviteleri içerir (kızgın olduğunda sakinleşmek ya da üzgün olduğunda neşelenmek gibi). Aynı zamanda bu beceriler, geçici bir süre oyalama işlevi de görebilir ve çocuğun duruma dışarıdan bakmasına olanak tanır. Aşağıda çocuklar için bazı sağlıklı duygu odaklı başa çıkma becerileri verilmiştir:

Sadece “Kızgınım” ya da “Gerginim” demek bile, rahatsız edici durumun etkisini azaltabilir. Çocuğunuza, kitap okuyarak veya hislerle ilgili konuşarak duygularını ifade edebileceği bir dil sağlayın. Daha sonra zor bir duygu ile karşılaştığında nasıl hissettiğini tarif etmesini isteyin.

Yavaş ve derin nefes almak, çocukların zihinlerini ve bedenlerini rahatlatmalarına yardımcı olabilir. Bunu öğretmek için, onları baloncuk çıkarma etkinliğine katılmaya teşvik edebilirsiniz. Derin bir nefes alması için onlara burnundan nefes aldırıp, ardından pipetle ağızlarından yavaşça nefes vermelerini söyleyin. Bir başka yöntem ise “pizza koklama” tekniğidir. Ona bir pizza dilimini kokluyormuş gibi burnundan nefes almasını ve soğuması için pizzaya üflemesini söyleyin. Bu süreçte çocuğunuzu bir kaç kez tekrarlamaya teşvik edin.

Egzersiz yapmak, çocukların gergin olduklarında enerjilerini atmaları ve moral bozukluklarında kendilerini iyi hissetmeleri için harika bir yöntemdir. Ağırlık kaldırma gibi kas geliştirme egzersizleri ve koşu gibi aerobik aktiviteler, çocukların duygularını düzenlemelerine yardımcı olur.

Çocuğunuz, ister sulu boya yapmak, ister boyama kitabı renklendirmek, karalama, kilden heykel yapmak veya kolaj oluşturmakla ilgilensin, sanatla uğraşmak başa çıkma yöntemlerinden biridir.

Kitap okumak, çocuğunuzun dikkatini dağıtmak için harika bir yoldur. Okumasını tamamladıktan sonra, sorunlarla başa çıkma becerileri açısından daha donanımlı hissedecek, çünkü kendisini sakin ve yenilenmiş hissedecektir.

Çocuğunuz okulda yaşadığı kötü bir olayı ya da gelecekte başına gelebileceğinden korktuğu bir durumu düşünmekten kendisini alıkoyamıyorsa, onun bu kaygılarını atlatmasına yardımcı olabilirsiniz. İster satranç oynamak, ister sokakta top oynamak gibi aktif bir şey yapın; bu, çocuğunuzun odaklanma değiştirmesine yardımcı olacaktır. Böylece kötü hissettiren düşüncelerden uzaklaşabilir.

Yoganın zihin ve bedene birçok faydası vardır. Bir araştırma, dört hafta boyunca yoga yapan çocukların vücut gelişimine ve duygusal durumlarının iyileşmesine katkıda bulunduğunu bulmuştur. Çocuğunuzu bir yoga dersine kaydettirmeye ya da evinizde ailecek yoga yapmaya karar verdiğinizde, ona yoga hakkında bilgi vermek gelecekte kullanabileceği bir beceri olacaktır. Kendini iyi hissetmeye ya da rahatlamaya ihtiyaç duyduğunda yoga hareketlerinin iyi geleceğini hatırlatabilirsiniz.

Çocuğunuz ister müzik aleti çalmaktan, ister dinlemeyi tercih etmekten hoşlansın, müzik her zaman zihnini ve bedenini etkileyecektir. Müzik, fiziksel veya zihinsel sağlık ile madde bağımlılığı problemleri için kullanılan tedavi yöntemlerine dâhil edilir. İyileşmeyi hızlandırır ve kaygıyı azaltır. Çocuğunuza müziğin kendisini nasıl keşfetmesine yardımcı olabileceğini gösterin. Hangi müzikler onu sakinleştirir? Hangi tür müzikler onu neşelendirir?

Gülmek, stresli durumlara ara vermek için mükemmel bir yoldur. Komik bir hayvan videosu ya da bir çizgi film izlemek, çocuğunuzun iyi hissetmesine yardımcı olabilir.

Çocuğunuz üzgün olduğunda aklından olumsuz düşünceler geçebilir; “Kendimi utandıracağım” ya da “Diğer çocuklar benimle hiç konuşmayacak” gibi düşünceler aklını meşgul edebilir. Ona “Bu durumu yaşayan bir arkadaşına ne söylerdin?” gibi sorular sorarak nazik olmasını sağlayabilirsiniz. Sizi yanıtlarken kibar ve destekleyici kelimeler seçecektir. Kendisine de aynı kibar sözleri söylemesi konusunda onu teşvik edin.

Çocuğunuz oldukça mutlu olduğunda yapmayı sevdiği şeyler listesini oluşturun; dans etmek, şarkı söylemek, top oynamak ya da şakalaşmak gibi aktiviteler onun moralini yükseltecektir. Kötü hissettiği bir anda, bu listeden bir şeyler yapması için onu teşvik edin. İlk başta istemese bile eğlenceli bir şeyler yapmak, iyi hissetmesine yardımcı olacaktır.

Stres topu, güzel kokulu bir losyon ya da sevdiği bir resim gibi objeleri, çocuğunuzun duygularını ifade edebilmesi için bir kutuda toplayın. Çocuğunuzdan, üzüldüğünde sakinleşmesine yardımcı olacak materyaller hakkında bilgi alın. Gergin, sinirli ya da bunalmış hissettiğinde, kutudan bir şey almasını ve sakinleşmesini destekleyin. Bu, ona bekleyen araçlarla beynini ve bedenini sakinleştirmesinde sorumluluk vermiş olacaktır.

Bazen çocuğunuzun rahatsızlığı, çevresinde bir şeylerin değişmesi gerektiğini gösterir. Örneğin, en başarılı öğrencilerin bulunduğu bir sınıfta eğitim almak, çocuğunuzu tamamen sıkabilir; bu durumda onun için en iyi çözüm normal seviyede bir sınıfa katılmaktır. Bazen çocuklara “Bu durum mu yoksa bu duruma karşı hissini mi değiştirmelisin?” gibi sorular sorarak onlara yardımcı olabilirsiniz. Bu şekilde ellerindeki seçeneklerin farkına varmalarını sağlayabilirsiniz. Problem odaklı başa çıkma becerileri stres kaynağını azaltmaya yönelik stratejilerdir ve pek çok örneği vardır.

Çocuğunuz bir zorlukla karşılaştığında, ona “Bu konuda sana kim yardımcı olabilir?” diye sorun. Ona yardım edebilecek mộtden fazla kişi olduğunu fark ettirin. Arkadaşından yardım alarak ödev sorununu çözmeyi teklif edebilirsiniz; tabii ki ertesi gün öğretmeniyle konuşmak da yararlı bir adım olabilir. Çocuğunuzun kendisine yardımcı olabilecek en az birkaç kişi bildiğinden emin olun; çünkü yardım istemekten çekinmeyen bir çocuk kendini güçlü hissedecektir. Her şeyi tek başına çözmek zorunda olmadığını kavrayacak ve destek almanın avantajlarını görecektir.

Bir sorunu çözmenin birçok yolu vardır. Ancak bazen çocuklar tıkanıp kalır ve ne yapacaklarını bilemezler. İster dans gösterisinde ne giyeceklerini bilememek, isterse görevlerini yerine getirmeyi unutmak olsun; çocuğunuz bir soruna odaklandığında oturup beraberce çözüm üretebilirsiniz. En az dört veya beş olası çözüm belirleyin ve bunları listeleyin. Ardından onun hangi çözümü seçeceği konusunda ona destek olun. Zamanla çocuğunuz bireysel problem çözme becerisi geliştirecektir.

Eğer çocuğunuz keman veya flüt çalmak konusunda karar vermekte zorlanıyorsa, ona artılar ve eksiler listesi hazırlamasında yardımcı olun. Her seçeneğin olumlu ve olumsuz yönlerini not etmesini sağlayın ve listeyi gözden geçirin. Bu bilgileri kağıt üzerinde görmek, neyi yapmak istediği konusunda daha iyi karar vermesine yardımcı olacaktır.

Nihai hedef, çocuğunuzun başa çıkma becerilerini kendi başına kullanabilmesidir. Böylece zor durumda kaldığında siz yanlarında olmasanız bile, kendisini rahatsız eden konularla sağlıklı bir şekilde başa çıkabilecektir. Ona yardım ettiğiniz stratejileri belirtmek ve gelecekte bunları kendi başına kullanmasını gerektiğini söylemek önemlidir. Takımda yaralandıktan sonra parkta oynamaya götürüyorsanız, bunun nedenini açıklayın. “Üzgün hissettiğini biliyorum ve parkı sevdiğini biliyorum. Bu yüzden buraya gelmenin iyi geleceğini düşündüm. Kendini kötü hissettiğinde yapabileceğin başka ne şey var?” diyebilirsiniz.

Aşağıda çocuğunuza bu başa çıkma becerilerini öğretirken aklınızda bulundurmanız gereken yararlı ipuçları sunulmuştur:

• Çocuğunuzu harekete geçirin. “Sinirli görünüyorsun. Şu an sana nasıl yardımcı olabilirim?” gibi cümleler kullanın.

• Bazen kötü hissetmesine izin verin. Çocuğunuz sürekli mutlu olmak zorunda değildir. Sinirli, üzgün ya da korkmuş hissetmek iyileşme sürecinin bir parçasıdır. Ancak, bu durumu aşırıya kaçmadan kötü hissetmesi önem taşır. Duygularını iyi hissetmesine engel olduğunda, başa çıkma yöntemlerine yönlendirin.

• Çocuğunuzu övün. Çocuğunuzun başa çıkma yöntemlerini kullandığını gözlemlediğinizde, ona takdir edin. “Bugün bahçede pipetten baloncuk çıkarırken seni gördüm. Kendini sakinleştirmek için iyi bir yol tercih ettin. Tebrikler!” diyebilirsiniz.

• Olaydan sonra değerlendirme yapın. Çocuğunuza hangi stratejilerin kendisi için en etkili olduğunu anlaması konusunda yardımcı olun. “Boyama yapmak senin için iyi oluyor mu?” gibi sorular sorun.

• Baş etme yöntemlerinin ölçülü olduğundan emin olun. Herhangi bir baş etme yöntemi aşırı kullanıldığında sağlıksız hale gelebilir. Özellikle çocuğunuzun teknolojik cihazlarla geçirdiği zamanın farkında olun. Ekran başında geçirilen süre, çocuğunuzun sorunlarla yüzleşmek yerine onlardan kaçış için kullandığı bir yol olabilir.

• Çocuğunuz, sinirden bir şeyi kırmak ya da gergin olduğu için yapmak istediği bir şeyden vazgeçmek gibi hatalar yaptığında, bu durumları bir öğretim fırsatı olarak değerlendirin. Becerilerini geliştirmesine izin vererek, ileride benzer durumlarla daha iyi başa çıkmasına yardımcı olabilirsiniz.