Çocuklarda Motor Gelişimi Nasıl Desteklenir? – İpuçları ve Yöntemler
MOTOR GELİŞİMİ ÇOCUKLARDA DOĞUMDAN İTİBAREN BAŞLAR!
Hayatımızda yemek yemek, yürümek ve dans etmek gibi otomatik olarak gerçekleştirdiğimiz pek çok hareket, çocukluk döneminde yaşanan motor gelişim sayesinde mümkün hale gelir. Yeni doğan bebeklerin başlarını desteklemeniz önemlidir; zira bebeklerin boyun kasları, bu hareketi bağımsız olarak gerçekleştirmek için yeterince güçlü değildir. Bu gelişimin başlangıcı, çocuklarda motor gelişimine dair küçük bir örnektir.
Motor gelişim, bireyin beden hareketlerini kontrol etme yeteneğini ifade eden ve büyüdükçe daha da gelişen bir kavramdır. Çocukların yürüyebilmesi, çatal bıçak tutabilmesi, oyuncaklarıyla oynayabilmesi ve uçurtma uçurabilmesi için motor gelişiminin sürekli devam etmesi gerekir.
Çocuklarda Motor Gelişimi İki Ana Başlığa Ayrılır
Kaba ve İnce Motor Gelişimi!
Kaba motor gelişimi: Bireyin kol ve bacak gibi büyük kas gruplarını kontrol etme yeteneğini ifade eder. Denge, kaba motor gelişiminin kritik bir parçasıdır. Yürüyüş, koşma ve zıplama gibi hareketlerin rahatça yapılabilmesi için çocukların kaba motor becerilerinin düzenli bir şekilde gelişmesi gerekir.
İnce motor gelişimi: Parmaklar gibi küçük kas gruplarının gelişimini sağlar. Diş fırçalama, çatal bıçak kullanma, kutu açma gibi eylemler, ince motor gelişimiyle mümkün hale gelir. Motor gelişimi, bebeklik döneminden itibaren başlar ve hayatın ilk yıllarında hızla ilerler.
Bebeklikte Motor Gelişimi
Bebekler doğduklarında genellikle reflekslerine dayanarak hareket ederler. Refleksler, çevresel uyarıcılara yönelik otomatik ve plansız tepkilerdir. Örneğin, bir bebek üşüdüğünde titreyebilir; bu, düşünmeden gerçekleşen bir tepki olarak kabul edilir. Bebeklerin beyinleri geliştikçe refleks davranışları azalır ve motor gelişimleri artar. Örneğin, daha büyük bir bebek üşüdüğünde battaniyeye sarılmayı öğrenir; bu, motor gelişimin bir sonucudur. Kaba motor gelişimi ince motor gelişiminden önce gerçekleşir ve her ikisi de beynin olgunlaşmasıyla mümkündür. Beyin geliştikçe, koordinasyonu ve dengeyi artıran bağlantılar kurulur; örneğin, büyük motor gelişimi ilerledikçe bebekler destek almadan başlarını tutmaya başlar, ardından yuvarlanarak hareket edebilirler. İlk başta sürünme ve yürümeye geçiş yaparlar. Bu süreçler, bebeklik dönemindeki kaba motor gelişiminin tipik örnekleridir. İnce motor gelişimi ise genellikle daha yavaş gerçekleşir; bebekler önce parmaklarını ağızlarına götürmeye başlar, ardından oyuncaklara uzanabilirler ve sonunda basit bulmacaları tamamlamayı öğrenebilirler.
Bebeklikten çocukluğa geçtikçe hem kaba hem de ince motor gelişimi ilerler ve daha iyi hale gelir. İlk birkaç yılda fiziksel büyüme ve öğrenme deneyimleriyle çocuk, dünyaya katılmayı aktif olarak öğrenir. Bu süreç adım adım gerçekleşir. Erken dönem çocuk gelişiminde önemli gecikmeler, bir şeylerin ters gidebileceğine dair göstergeler olabilir. Bu göstergeler arasında; üç ay içinde kafa tutamama, 6-8 ayda yuvarlanamama veya bir destek olmadan oturamama gibi durumlar yer alabilir. Çocuklar bir yaşına geldiğinde çoğunlukla tek başına durabilir ve ilk adımlarını atabilirler. Ayrıca, bazı 1 yaşındaki çocuklar yürümeye başlamış bile olabilir. Bir yaşındaki çocuklar, sosyal ve dil gelişimi açısından da ilerleme kaydederler; örneğin, ‘mama’ veya ‘dada’ gibi kelimeleri kullanabilirler. ‘Hayır’ demek için kafalarını sallamaya da başlayabilirler. Bazı çocuklar 18. aylarına kadar yürümeyebilir; ancak en geç 3 yaşında normal yürüyebiliyor olmaları beklenir. Çeşitli oyuncaklarla oynamak, bebeklerin motor gelişimine büyük katkı sağlar. İlk doğum günlerine kadar bebekler bir nesnenin işlevini anlamaya başlarlar. Örneğin, oyuncak bir zili çalmaya, oyuncak arabayı itmeye ya da tekerleklerini çevirmeye başlarlar. Çünkü gelişen ince motor becerileri, oyun oynama yeteneklerini artırır.
Çocuklarda Kaba Motor Gelişimi Nasıl Desteklenir?
Onlar için hafif nesneleri kaldırıp ters çevirmelerine yardımcı olun. Bu, hem ince hem de kaba motor becerilerini geliştirmelerine katkı sağlar.
Eğimli arazilerde yukarı ve aşağı hareket etmelerine fırsat verin. Birlikte bir oyun oynayarak ayak ucunda ve topuklar üzerinde yürümeye çalışmasını isteyin. Ayrıca, düz bir çizgide yürürken çizgilere basmak da çocukların kaba motor becerilerini geliştirir.
Topa elle ya da ayakla vurmak ya da havadan veya yerden atılan bir topu yakalamak, çocukların el, kol ve ayak kaslarını geliştirir ve kaba motor gelişimi için hayati önemdedir.
Dans etmek, vücuttaki birçok kasın çalışmasını sağlayarak çocukların motor becerilerinin gelişmesine yardımcı olur.
Anne-baba ile yapılan fiziksel aktiviteler de motor becerileri geliştirmektedir. Örneğin, anne-bebek yogası, çocukların anne ile olan bağını güçlendirirken motor beceri gelişimlerine de destek sunar. Unigo oyun matlarıyla gerçekleştirilen anne-bebek yogası etkinlikleri, bebekler için en güvenli ortamı sağlar.
İki veya üç tekerlekli bisikletler sürmek de çocukların kaba motor becerilerini güçlendirir.
Çocuklarda İnce Motor Gelişimi Nasıl Desteklenir?
Oyun hamurları, ince motor gelişimi için son derece etkilidir. Çocuklar, hamuru küçük elleriyle şekillendirirken el ve parmak kaslarını etkili bir şekilde yönetmeyi öğrenirler.
Boncuk dizme; bu aktivite hem çocuğun ince motor becerilerini geliştirmesine hem de el-göz koordinasyonlarını güçlendirmesine yardımcı olur.
Boyama kalemleri ile yapılacak olan aktiviteler, ince el kaslarının güçlenmesine katkı sağlar.
Tuşlu oyuncaklar ve basit klavyeler, çocuklarda parmak kaslarının gelişimini destekler ve dolayısıyla ince motor becerilerini artırır.
Unigo’nun ‘eğitici oyuncak’ kategorisinde bulunan oyuncaklar, çocuğunuzun motor gelişimini desteklerken keyifli oyun saatleri geçirmelerine de yardımcı olur.
