Çocuklarda Göz Sağlığı ve Kontrolü

Tüm çocuklar, doğar doğmaz göz sağlığı açısından kontrol edilmelidir.

Düzenli muayeneler ile erken teşhis edilen göz sorunları rahatlıkla tedavi edilebilir. Çocukların göz sağlığı ve muayenesi göz ardı edilmemelidir! Sağlıklı gözler ve görme, çocuk gelişiminin temel ve kritik unsurlarındandır. Bebeklik döneminden itibaren çocukların gözleri düzenli olarak değerlendirilmelidir. Birçok göz hastalığı ve görme sorunu, erken tespit edildiğinde kolayca tedavi edilebilir. Bu sebeple göz muayenesinin çocuğunuzun rutin sağlık bakımının bir parçası olduğundan emin olun. Göz sağlığıyla ilgili farklı uzmanlık unvanları ile karşılaşabilirsiniz, bu durum kafanızı karıştırabilir.

Bu unvanlar şunlardır:

• Göz doktoru: İlaç ve cerrahi yöntemlerle kapsamlı göz bakımı sunan tıp doktorlarıdır.
• Pediatrik göz doktorları: Çocukların göz problemlerini tedavi etmek üzere özel eğitim almış uzmanlardır.
• Optometrist: Ameliyat yapmayan göz uzmanıdır. Bazı optometristler, çocukların göz sorunları üzerine uzmanlaşmıştır.

Göz Muayenesi: Çocukların göz sağlığına yönelik rutin tıbbi muayeneler şunları içerir:

• Yenidoğanların, doğdukları hastanede bir göz doktoru veya aile hekimi tarafından genel göz sağlığı açısından kontrol edilmesi gerekmektedir.
• Yüksek risk taşıyan yenidoğanlar (prematüre bebekler dahil), ailesinde göz problemi olanlar ve belirgin göz anormallikleri bulunan bebekler kesinlikle bir göz doktorunun muayenesinden geçmelidir.
• Hayatlarının ilk yılında tüm bebekler; çocuk doktorları veya aile hekimleri tarafından göz sağlığı açısından rutin olarak taranmalıdır.
• 3.5 yaş civarındaki çocuklara çocuk doktoru veya aile doktorları tarafından göz sağlığı taraması ve görme keskinliği testleri uygulanmalıdır.
• 5 yaş civarındaki çocuklar, çocuk doktorları veya aile doktorları tarafından görme ve göz hizası kontrolüne tabi tutulmalıdır. Her iki testten de başarısız olanlar, bir göz doktoruna yönlendirilmelidir.
• 5 yaşından sonra, eğer şaşılık veya sık tekrarlayan baş ağrısı gibi semptomlar varsa mutlaka rutin olarak bir göz doktoruna başvurulmalıdır. (Çoğu zaman öğretmen, sınıfındaki çocuğun iyi görmediğini fark edecektir.)
• Reçeteli gözlük veya lens kullanan çocuklar, görme değişikliklerini tespit etmek için yılda bir göz doktoru tarafından muayene edilmelidir.

Bir Çocuğun Görme Sorunu Yaşayabileceğine Dair İşaretler:

• Sıklıkla göz ovma
• Aşırı ışık hassasiyeti
• Odaklanmada zayıflık
• Bir nesneyi gözle takip etmede güçlük
• İlk altı aydan sonra göz hareketlerinde dengesizlik
• Kronik göz kızarıklığı
• Kronik gözyaşı akıntısı
• Siyah yerine beyaz göz bebeği

Okul Çağındaki Çocuklarda İzlenebilecek Diğer İşaretler

• Uzak nesneleri görememek
• Tahtadaki yazıları okumakta zorluk
• Gözleri kısarak bakmak
• Okumakta zorluk yaşamak
• TV’yi çok yakın mesafeden izlemek

Tüm bu belirtileri göz önünde bulundurarak, çocuğunuzda görme yetersizliği olup olmadığını dikkatlice takip edin. Herhangi bir göz problemi fark ederseniz, çocuğunuzu hemen bir göz doktoruna götürün. Çünkü erken teşhis edildiğinde çoğu göz bozukluğu düzeltilebilir. Yaygın Göz Problemleri; pek çok göz bozukluğu, okul öncesi dönemlerde göz doktoru tarafından yapılan bir vizyon taraması ile tespit edilebilir. Bu bozukluklar arasında:

• Ambliyopi (Göz tembelliği): Bir gözde normalden farklı görme kaybıdır. En yaygın sebepler; şaşılık ve iki göz arasındaki kırılma farklılığıdır. Tedavi edilmediğinde, etkilenen gözde geri dönüşü olmayan görsel kayba neden olabilir. (Bu durumda beyin, o göze ait sinyalleri göz ardı eder.) Ambliyopi, 8 yaşından önce tespit edildiğinde kolaylıkla tedavi edilebilir.
• Şaşılık: Gözlerin yanlış hizalanmasıdır; içe, dışa, yukarı veya aşağı dönebilirler. Kronik yanlış hizalanma, ambliyopi gelişimine yol açabilir. Erken tespit edildiğinde tedavi mümkündür. Ameliyat veya özel olarak tasarlanmış gözlükler, gözlerin hizalanmasına yardımcı olabilir.
• Kırılma hataları: Göz şeklinin ışığı düzgün bir şekilde kırmadığını gösterir. Bu durum bulanık görmeye neden olabilir ve ambliyopiyi tetikleyebilir. Miyopluk, okul çağındaki çocuklarda en yaygın kırılma hatasıdır; bunun yanında hipermetropi ve astigmatizm de bulunmaktadır. Miyopluk genellikle gözlük veya lensle tedavi edilir; hipermetrop ise yine gözlük veya lensle tedavi edilen yakın görme sorunudur.

Prematüre bebeklerde gözleri etkileyen hastalıklar olan prematüre retinopatisi ve ailede bulunan diğer göz bozuklukları acil dikkat gerektirmektedir:

• Retinoblastom: Genelde yaşamın ilk üç yılında ortaya çıkan kötü huylu bir tümördür. Etkilenen göz veya gözlerde görme kaybı ve göz bebeklerinde beyazlık yaratabilir.
• Bebek kataraktı: Yenidoğanlarda görülebilir, göz merceğinin bulanıklığıdır.
• Doğuştan glokom: Kalıtsal olabilen nadir bir durumdur. Gözdeki yüksek basınç, doğumdan önce göz drenaj kanallarının hatalı ya da eksik gelişiminden kaynaklanır ve ilaçla ya da cerrahi müdahale ile tedavi edilebilir.

Genetik veya metabolik bozukluklar; çocuğun retinoblastom veya katarakt geliştirme riskini artıran kalıtsal hastalıklar, bebeklik döneminden itibaren düzenli göz muayenesini ve taramaları gerektirebilir. Eğer çocuğunuz bu durumlar için risk altındaysa, doktorunuzla görüşmeyi unutmayın.

Çocuklarda Gözlük ve Lens Kullanımı

Her yaştan çocuk – hatta bebekler bile- gözlük ve lens kullanabilir. Özellikle çocuğunuz gözlük kullanıyorsa, aşağıdaki önerileri dikkate almanız önemlidir:

• Kendi gözlük çerçevesini seçmesine izin verin. 2 yaşından küçük çocuklar için en uygun seçenekler plastik çerçevelerdir.
• Daha büyük çocuklar metal çerçeve kullanıyorsa, dayanıklı yaylı menteşeli modeller tercih edilebilir.
• Aktif çocuklar için gözlüklere takılan elastik bir kayış, gözlüğün yerinde kalmasını sağlar.
• Şiddetli göz problemleri olan çocukların, plastik lenslerden ziyade ince ve hafif özel yüksek indeksli lenslere ihtiyaçları olabilir.
• Polikarbonat lensler, spor yapan çocuklar için daha iyi bir seçimdir. Polikarbonat, ince ve hafif lensler yapmak için kullanılan sert ve kırılmaz bir materyaldir. Darbelere dayanıklıdırlar; ancak plastik lenslerden daha kolay çizilebilir.
• 10 yaş civarındaki çocuklar, kozmetik nedenlerden ötürü ya da spor yaptıkları için gözlük yerine kontakt lens takmayı tercih edebilirler. Lens kullanan çocukların onları nasıl takıp çıkaracaklarını bilmeleri ve doktor tarafından önerildiği şekilde temizlemeleri gerekmektedir. Kontakt lens problemleri çoğunlukla yetersiz hijyenden kaynaklanmaktadır.