Aile ve Çocuk

Çocuklara savaş ve terörü nasıl açıklamalıyız? | Anne

Bu yazımızda, çocuklara savaş ve şiddet kavramlarını anlatmanın yöntemlerini uzman görüşleri ile birlikte paylaşıyoruz.

Çocuk haklarının en önemli maddelerinden birinin “Çocuklar savaşta taraf değildir” olduğunu biliyor muydunuz? Hepimizin “çocuk” ve “savaş” kelimelerini yan yana görmeyi istemediğini biliyoruz. Bir anne veya anne adayı olarak, bu tür haberlere karşı daha fazla üzülüyorsunuz. Ancak, bu görüntüleri ve haberleri çocuklarınıza açıklamanız da gerekmektedir.

Unutmayın, geç olmadan eşinizle birlikte çocuğunuzu karşısına alarak savaştan bahsetmeniz önemli olabilir. Aksi takdirde, yavrunuz rastgele gördüğü korkunç görüntüleri hafızasından atmakta zorlanabilir. Bu yazımızda “Savaş görüntülerini çocuklarınıza nasıl iletebilirsiniz?” ve “Çocuğunuzda şiddet eğilimi olduğunu düşünüyorsanız ne yapmalısınız?” gibi pek çok sorunun yanıtını aradık.

Aile Terapisti Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç, şiddet kavramı ve savaş görüntüleri konusunda bizleri bilgilendiriyor.

Şiddet kavramı

Her çocukta saldırganlık ve şiddet eğilimi görülebilir. Çocuklar, aileden aldıkları eğitim ile bu eğilimlerini kontrol etme becerilerini geliştirir. Anne babanın, çocuğun kızgınlık veya engellenmişlik duygularıyla başa çıkmada hangi yöntemleri kullanacağını örnek olarak göstermesi önemlidir. Çocuklar için söylenilenlerden çok, davranışlar daha etkilidir. Eğer anne ve baba birbirlerine ve çocuklarına karşı şiddet içeren davranışlar sergilemez ve kendi şiddet eğilimlerini kontrol ederse, çocuk bu davranışı model alır ve kendisini kontrol etmeyi öğrenir.

Ailelerin, çocuklarıyla savaşla ilgili konuşurken savaşın insanlara getirdiği acıları ve olumsuzlukları anlatmaları gerekmektedir. Taraf tutmadan, savaşın herkese acı, ölüm ve yoksulluk getiren bir olgu olduğunu ifade etmek önemlidir. Çünkü savaşın bir kazananı yoktur. Haklı savaşlar bile sorunları çözmenin en iyi yolu olarak görülemez.

Çocuklarda savaş karşısında bir dünya görüşü geliştirmek, kahramanlık kavramı ile özdeşleştirmektense, insanlara getirdiği acıları öğretmek daha doğru bir yaklaşım olacaktır. Bu şekilde, çocuğun kafasında savaş kavramının oluşmasını sağlamak daha uygun bir tutumdur.

Çocuklarınıza savaşla ilgili görüntüleri izlemeleri konusunda kesin bir yasak getirmek de doğru değildir. Çünkü bu, konuyu daha fazla önemsemesine ve kaygılarının artmasına yol açabilir. Doğru olan, bu tür görüntülerle karşılaştığında çocuğun bu bilgiyi anlamlandırmasına yardımcı olmaktır.

Genel olarak çocuklar, savaşla ilgili haberlerden fazla etkilenmez. Ancak, aşırı kaygılı ve korkuları olan bir çocuk için izlediği haberler, savaş haberlerini de kaygı ve endişeye neden olabilir. Çocuğunuzun psikolojik olarak etkilenmesi, sürekli bu konudan bahsetmesi ve bu tür durumların kendi başına da başına gelebileceği düşüncesine kapılması, uyku bozuklukları gibi semptomlarla kendini gösterebilir. Ayrıca, okula gitmekten ve aileden ayrılmaktan korkma gibi belirtiler de görülebilir. Bu çocuklar ileride kaygı bozuklukları yaşama riski taşır. Bu durumla karşılaşıldığında, psikiyatrik bir destek alınması gerekebilir.

Psikolog Filiz Kaya, savaş ve savaş görüntüleriyle ilgili olarak çocuğunuza nasıl yaklaşmanız gerektiği konusunda ipuçları veriyor.

Çocuklar, ölümle ve olası sonuçlarıyla karşı karşıya kaldıklarında endişelenirler. Ancak, ölebileceklerini öğrendiklerinde daha da sarsılırlar. Bu nedenle, çocuğunuzun güvende olduğunu bilmesi ve hissetmesi önemlidir. Televizyonda kendi yaşlarında bir çocuğun kaza sonucu öldüğünü duyan bir çocuk, sonraki günlerde otomobile binmek istemeyebilir. Aynı şekilde televizyonda savaşta çocukların öldüğünü gören ya da duyan çocuğunuz, savaşta öleceğine inanmaya başlayabilir. Çocukluktaki büyük korkular genellikle uzun sürmez. Bu nedenle, harekete geçmeden önce onu dikkatlice gözlemlemeniz gerekir. Televizyondaki savaş görüntüleri korkunçsa, çocuğunuzun bunu görmesini engelleyin. Ancak bunu onun dikkatini çekmeyecek bir şekilde yapmaya özen gösterin. Konuyla ilgili yaptığınız konuşmalara dikkat edin.

Televizyon ve gazetelerde, ölen çocuklarla ilgili birçok haber bulunurken, çocuğunuzla ilgili bilmeniz gereken bir gerçek var: Olaylara dair neler bildiği. Kafasını karıştıran konular hakkında konuşurken, rahat bir ortam sağlamanız çok önemlidir. Bu sayede, sizinle rahatça iletişim kurabilirler. İyi biliyoruz ki savaş, terör olayları ve sonuçları hakkında çocuklarınızla konuşmak kolay değildir. Ancak, kendilerini güvende hissedecekleri bir ortam sağlamanız, bu tür bir konuşma yapmanızı kolaylaştıracaktır.

Klinik Psikolog Merve Soysal Başa, çocukta şiddet içeren davranışları önlemek için dikkat edilmesi gereken noktaları aktarıyor.

  • Katı bir disiplin anlayışından uzak durarak çocuğunuzun kendini uygun bir biçimde ifade etmesine izin verin.

  • Aile içinde demokratik bir düzen oluşturarak dengeli bir bağımsızlık modeli geliştirmeye çalışın.

  • Çocuğunuza, saldırganlık modeli olmaksızın problemleri şiddet içermeyen yollarla çözme konusunda yardımcı olun. Çocuğunuzun uyması gereken kuralları ve sınırları uygun bir dille açıklayın.

  • Yavrunuza sosyal olgunluğuna uygun çeşitli sorumluluklar verin. Başarabileceği görevleri başlatması ve tamamlamasını sağlayın.

  • Onunla ilgilenin ve iletişim kurun. Kaliteli zaman geçirmeye gayret edin. Gerektiği ölçüde kontrol ederek potansiyeline ulaşmasına yardımcı olun.

  • Çocuğunuzu iyi tanıyın ve kapasitesine uygun beklentilere sahip olun. İhtiyaç duyduğu konuları sağlamaya çalışın.

  • Çocuğunuza şiddet içeren davranışlarının olumsuz etkilerini gösterin. Bu yolla isteklerini elde edemeyeceğini, tam tersine kaybettiğini görmesini sağlamak önemlidir.

  • Çocuğunuzun izlediği televizyon programlarının kendi yaş grubuna uygun olmasına dikkat edin. Olumlu karakterlerin yer aldığı içeriklere yönelmeye özen gösterin.