Çocuğunuz uykuyu reddettiğinde nasıl bir yol izlemelisiniz? | Anne

Beklenmedik bir şekilde, küçük çocuğunuz özenle geliştirdiğiniz uyku rutiniyle karşı çıkabilir. Daha önce olduğu gibi kolayca yatağına gitmek yerine, saatlerce kendi kendine şarkı söyleyebilir, gecenin ortasında sizi çağırabilir ya da belki de en sinir bozucu biçimde, yatakta kalmayı reddedebilir.

Bu durum tanıdık mı geliyor?

Küçük çocuklarda uyku problemleri oldukça yaygındır ve çocuklar kadar öngörülemezdirler. Bir gece kolayca uykuya dalabilirken, ertesi gece pijamalarını giymeyi reddedebilirler. Bu durum yorucu, sinir bozucu ve çoğu zaman yanlış bir şey yaptığınızı düşünmenize neden olabilir.

Yürümeye başlayan çocuklar, uykuya direnç göstermeyi çoğunlukla ebeveynliklerinden değil, hızla gelişen beyinlerinden dolayı yaşarlar. Çocukların uykuya direnme sebepleri nelerdir? Bu konuda neler yapabilirsiniz?

Uykuya direnç, neredeyse tüm çocuklarda görülen yaygın bir durumdur. İşte başlıca nedenleri:

Ayrılık kaygısı gerçektir: 18 ay ile 3 yaş arasında birçok çocukta ayrılık kaygısı artar. Nesne sürekliliğini daha iyi kavramaya başlarlar. Yani sizi göremediklerinde hâlâ orada olduğunuzu bilirler ve bu farkındalık onların için korkutucu olabilir.

Aşırı yorgunluk: Çocuklar ne kadar yorgunsa, uykuya dalmaları o kadar zorlaşabilir. Aşırı yorgunluk, stres hormonlarını artırarak onları huzursuz ve huysuz hale getirir. Öte yandan, çok uzun veya çok geç uyuyorlarsa bu sefer uykuya hazır olmazlar.

Uyarılma kolayca kapanmaz: Parlak ışıklar, ekran süresi ve gürültülü oyuncaklar beyinlerini aşırı uyarabilir. Yetişkinlerin aksine, çocuklar kendi başlarına sakinleşmekte zorlanır. Aktif oyundan dinlenme moduna geçmek için yardıma ihtiyaç duyarlar; bu geçiş olmazsa uykuya dalmak zorlaşır.

Sınırları test ederler: Birçok küçük çocuk ne kadar güç sahibi olduğunu anlamaya çalışır ve uyku zamanı bu güç mücadelesi için en uygun zamandır. Kontrol hissi kazanmak için ‘hayır’ diyebilir, ışıkları kapatmayı geciktirebilir veya ‘sadece bir tane daha’ hikâye ya da atıştırmalık isteyebilirler.

Büyük değişimler uykuyu bozar: Taşınma, kreş başlangıcı veya yeni bir kardeşin doğması gibi büyük hayat değişiklikleri uyku düzenini etkileyebilir. Hatta heyecan verici dönüm noktaları bile yoran bir durum olabilir. Gün içinde belirsizlik arttıkça, ilk bozulan şey genellikle uyku olur.

Uyku ihtiyaçları değişir: Her çocuk aynı uyku düzenine ihtiyaç duymaz. Bazıları gündüz uykusunu daha erken bırakırken, bazıları büyüme atağından sonra daha fazla gece uykusuna ihtiyaç duyar. İki hafta önce işe yarayan yöntemler aniden etkisiz hale gelebilir. Bu, sadece bedenlerinin ve beyinlerinin büyüdüğünü gösterir.

Eğer uyku vakti sizin için sürekli bir mücadeleye dönüşüyorsa, pes etmeden durumu yönetmenin yolları vardır. İşte hem sizin hem de çocuğunuz için uyku saatini daha huzurlu hale getirecek 10 öneri:

1. Tutarlı bir ‘yavaşlama’ rutini oluşturun

Küçük çocuklar öngörülebilirliği sever. Her akşam aynı sırayla yapılan bir rutin, bedenlerine ve zihinlerine uyku zamanının geldiğini hatırlatır. Banyo, pijama, iki kitap, sarılma ve ışıkları kapatma gibi basit, 20 – 30 dakikalık bir düzen işinizi görebilir.

2. Gündüz uykusu ve yatma saatini ayarlayın

Aşırı yorgun çocukların uykuya dalması zor olabilir, ama gündüz aşırı uyumak da sorun yaratabilir. Çoğu çocuk için ideal:

• 1 – 3 saat gündüz uykusu (3 – 4 yaşına kadar)
• 19.00 – 20.00 arası yatma
• 10 – 12 saat gece uykusu

Eğer çocuğunuz uzun uyuyup akşam 21.00’de hâlâ enerjikse, gündüz uykusunu kısaltın veya yatma saatini 15 – 30 dakika geciktirin.

3. Odayı güvenli ve rahat hale getirin

Karanlık, sessiz ve serin bir oda uykuya yardımcı olur. Ancak çocuklar kendilerini güvende de hissetmelidir. Sevdiği bir peluş oyuncak veya gece lambası faydalı olabilir.

4. Net ama nazik sınırlar koyun

Biraz kontrol hissi vermek işe yarayabilir. Seçenek sunarken sınırları koruyun. “Şimdi uyku zamanı. Yatağına tavşan gibi mi zıplayacaksın, fare gibi mi tıpış tıpış gideceksin?” gibi sorular etkili olabilir. Eğer direnirse, sakin bir şekilde “Uyku zamanı. Şimdi seni yatıracağım” diyerek tekrarlayabilirsiniz.

5. Yatma öncesi ‘özel zaman’ planlayın

Bazen uykuya direnç, daha fazla ilgi isteğinden kaynaklanır. Akşamları 10 – 15 dakika sadece çocuğunuza ayırın. Birlikte oyun oynayın, sarılın ya da bir şeyler inşa edin. “Bu, uykuya geçmeden önce sadece ikimizin zamanı” diyebilirsiniz.

6. Gece uyanmalarını sıkıcı ve kısa tutun

Gece uyandığında etkileşimi minimumda tutun. Düşük sesle konuşun, ışık açmayın, oyun oynamayın. “Güvendesin, şimdi uyuma zamanı” diyebilirsiniz.

7. Görsel uyku yardımları kullanın

Zaman kavramını anlamalarına yardımcı olacak görsel araçlar faydalı olabilir. Rengi değişen bir saat alabilir, “Saat yeşil olduğunda kalkabilirsin” diyebilirsiniz. Uyku öncesi adımları gösteren rutin çizelgeleri de etkili olacaktır.

8. Zor duyguları isimlendirin

Çocuklar her zaman ne hissettiklerini ifade edemez. Siz onlara yardımcı olun. “Uyku zamanı olduğu için kızgınsın” ya da “Yalnız kalmaktan endişelisin” gibi ifadeler kullanın. Ardından “Hemen yan odadayım, güvendesin” diyerek güven vermeye çalışın.

9. “İyi geceler sepeti” veya ritüeli oluşturun

Uyku geçişini kolaylaştıracak kapanış alışkanlıkları geliştirin. Sadece uyku zamanı verilen kitaplardan oluşan bir “iyi geceler sepeti” hazırlayabilir veya birlikte tekrarladığınız bir uyku şiiri oluşturabilirsiniz.

10. Kendinizi affedin ve yarına yeniden başlayın

Bazı geceler, bunların hiçbiri işe yaramayabilir — bu tamamen doğaldır. Böyle olduğunda kendinize ve çocuğunuza karşı nazik olun. Yarın yeni bir gün.

Kaynak: Dr. Chris Mosunic. “What to do when your toddler won’t sleep: 10 tips that work”. Şuradan alındı: https://www.calm.com/blog/toddler-wont-sleep. (15.07.2025).