Zamanın İzleri: Türkiye’nin Saat Kuleleri
Türkiye’nin zengin doğa yapısı ve bitki örtüsü, eşsiz tarihi ve kültürel çeşitliliği içerisinde barındırıyor. Saat kuleleri, bu zengin mirasın önemli örneklerinden birini oluşturuyor.
Saatin icadıyla birlikte, kent meydanlarında herkesin görebileceği boyutlarda ve yükseklikte, evlere veya ceplere girmeden kadar olduğu dönemde büyük bir devrim yaşandı.
Ülke genelinde birçok kenti süsleyen ve ziyaretçileri hayran bırakan saat kuleleri, asırlardır bu şehirlerin en dikkat çekici mimari yapıları arasında yer alıyor. Bu kuleler, bulundukları şehirlerin sembolleri haline gelmiş olarak, AA ekipleri tarafından havadan görüntülenmiştir.
İzmir Saat Kulesi: Konak Meydanı’nın Gözdesi
Kentin sembolü olan İzmir Saat Kulesi, Osmanlı padişahı Sultan 2. Abdülhamid’in tahta çıkışının 25. yıl dönümünü kutlamak amacıyla inşa edilmiştir. İzmir Valisi Kıbrıslı Kamil Paşa, oğlu Bahriye Mirlivası Said Paşa ve Belediye Reisi Eşref Paşa’dan oluşan bir komisyon tarafından yaptırılan bu 25 metre yüksekliğindeki sekizgen kule, Konak Meydanı’nın süsü olarak dikkat çekmektedir.
Antalya, Niğde ve Erzurum’da Zamana Tanıklık Ediyorlar
“Turizmin başkenti” olarak bilinen Antalya’daki Kaleiçi bölgesinin girişinde bulunan saat kulesi, kentin siluetini oluşturan en önemli yapılar arasında kabul edilmektedir. 9. yüzyılda Doğu Roma (Bizans) döneminde inşa edilen beşgen burç, 20. yüzyılın başlarında 2. Abdülhamid’in saat kulelerine verdiği önem doğrultusunda, kare şeklinde yeni taşlarla revize edilerek bir saat kulesine dönüştürülmüştür.
1942 yılındaki şiddetli fırtına öncesinde kubbe şeklinde olan ve yerden 14 metre yükseklikte inşa edilen kule, kare yapıda onarılarak günümüze ulaşmıştır. Niğde’nin Alaeddin Tepesi’nde ise iç kalenin güneybatı köşesindeki burcun yarısının yıkılması sonucu, 1901-1902 yıllarında Sultan 2. Abdülhamid’in tahta çıkışının 25. yılı anısına Ziya Paşa tarafından bir saat kulesi yaptırılmıştır.
Dış görünümü minareye benzeyen saat kulesinin, kaidesi ve gövdesi ongen planlı olarak inşa edilmiştir. Erzurum’daki saat kulesi ise İslami döneme ait en eski eserlerden biri olma özelliğine sahip olup, 12. yüzyıl ortalarında Saltuklu Hükümdarı Ebu’l Kasım tarafından iç kale mescidine minare olarak inşa edilmiştir. İç kalenin güneydoğu köşesinde, sur duvarına bitişik olarak yükselen yapının kaidesi kesme taş, gövdesi ise tuğladan silindirik biçimde yapılmıştır.
1881’de saat yerleştirilerek “saat kulesi” ve aynı zamanda gözetleme kulesi olarak işlev görmeye başlayan 11.5 metre yüksekliğindeki yapıda, pişmiş tuğla kullanılmış olup, kufi yazılı kitabesi bulunmaktadır. Kuledeki saatin yerleştirildiği ahşap yapı ve üst mimarisi, batılı üslubu yansıtmaktadır.
Kayseri, Yozgat ve Edirne’nin Mimarisine Renk Katıyorlar
Kayseri Cumhuriyet Meydanı’nda bulunan saat kulesi, Sultan 2. Abdülhamid’in emriyle 1906’da yapılan bir yapıdır. Tavlusunlu Salih Usta tarafından inşa edilen kesme taştan yapılmış olan bu kare planlı kulenin içi silindirik şekildedir. Kulenin mekanizması Almanya’nın Leipzig kentinden getirilmiştir ve 10 metre yüksekliğindeki kulenin çinkodan yapılmış çatısında bir rüzgar gülü bulunmaktadır.
Tevfikzade Ahmet Bey’in belediye başkanlığında 1908 yılında Şakir Usta tarafından yapılan Yozgat Saat Kulesi, şehir merkezinde bulunmaktadır. Heybetli ve tarihi olan bu saat kulesi, zemin kat ve çan da dahil olmak üzere 7 kattan oluşmaktadır. Kesme taşlarla inşa edilen kulede, ilk katın cephelerine yerleştirilmiş 4 saat yer almaktadır.
Roma Kralı Hadrianus tarafından kurulmuş olan Hadrianopolis’i çevreleyen surlardaki dört kuleden biri, Edirne’de günümüze ulaşan tek örnek olarak dikkat çekmektedir.
Edirne valilerinden Hacı İzzet Paşa tarafından 1866-1867 yıllarında kule üzerine inşa ettirilen ahşap katlar ve yerleştirilen saatler, bu yapının “Makedon Saat Kulesi” olarak anılmasına neden olmuştur. 1953’teki depremde ciddi bir hasar gören Makedonya Saat Kulesi, restore edildikten sonra müze ve ören yeri olarak ziyarete açılacaktır.
Tokat ve Bilecik’teki Asırlık Saat Kuleleri
Tokat’ta Behzat Bulvarı üzerindeki saat kulesi, 2. Abdülhamid’in tahta çıkışının 25. yıl dönümü anısına halkın katkılarıyla mutasarrıf Bekir Paşa ve Belediye Reisi Mütevelli oğlu Enver Bey tarafından inşa edilmiştir. Her yerden görünür şekilde yapılan bu 33 metre yüksekliğindeki kesme taş kule, zamana karşı adeta meydan okuyor.
Bilecik’te, 1907 yılında Ertuğrul Mutasarrıfı Musa Kazım Bey tarafından inşa ettirilen saat kulesi, 15 metre yüksekliğinde olup, İstasyon Caddesi’nde bulunan günümüzde belediye hizmet binası olarak kullanılan idadi mektebinin yakınında yer almaktadır.
