Dünyanın En Kirli Hava Sahasına Sahip Ülkeleri Açıklandı: Türkiye Hangi Sırada?
Dünyada hava kirliliğine vurgu yapmak ve halk bilincini artırmak amacıyla 2019’dan bu yana 7 Eylül “Mavi Gökyüzü İçin Temiz Hava Günü” olarak anılmaktadır. Her yıl hava kirliliği, 7 milyon insanın ölümüne neden olurken, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından geçen yıl yayımlanan bir raporda dünya nüfusunun yüzde 99’unun, kaliteli hava standartlarını karşılamayan ve insan sağlığını tehdit eden koşullarda yaşadığı belirtilmiştir. Peki, en kirli ve en temiz havaya sahip ülkeler hangileridir? Türkiye, dünya hava kirliliği sıralamasında hangi sıradadır?
DÜNYANIN EN KİRLİ HAVA ÜLKELERİ
2022 Dünya Hava Kirliliği Raporu’na göre en kirli hava koşullarına sahip ülkeler arasında Çad, Irak, Pakistan, Bahreyn ve Bangladeş öne çıkmaktadır.
En temiz hava koşullarına sahip ülkeler ise Guam, Fransız Polinezyası ve Bermuda olarak sıralanmaktadır.
DÜNYANIN EN KİRLİ HAVA ŞEHRİ
Dünya genelinde en yüksek hava kirliliği seviyesine sahip şehir Tayland’ın Chiang Mai şehri olarak belirlenmiştir.
AVRUPA’NIN EN KİRLİ HAVA ÜLKESİ
2022 verilerine göre Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafından belirlenen en kirli hava koşullarına sahip ülke Bosna-Hersek olup, ardından Kuzey Makedonya ve Sırbistan gelmektedir.
DÜNYANIN EN TEMİZ HAVASINA SAHİP ÜLKELER
İsviçre merkezli IQ Air’in yayımladığı rapora göre, dünya genelindeki 101 ülkenin hava kalitesini izlemektedir. Rapor, Avustralya, Estonya, Finlandiya, Grenada, İzlanda ve Yeni Zelanda’nın en temiz havaya sahip ülkeler arasında yer aldığını göstermektedir.
HAVA KİRLİLİĞİ HER YIL 7 MİLYON KİŞİNİN ÖLÜMÜNE NEDEN OLUYOR
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından 2020’de verilen bilgilere göre, hava kirliliği dünya genelinde her yıl 7 milyon insanın ölümüne sebep olmaktadır. Bu sayı, hava kirliliğine bağlı ölümlerin, sigara ve yetersiz beslenmeye bağlı ölümlerle eşit seviyede olduğunu göstermektedir.
Avrupa Çevre Ajansı (AÇA) ise 2020 yılında Avrupa Birliği (AB) sınırları içinde 238 bin kişinin “havadaki ince parçacıkların” neden olduğu kirlenmeden dolayı erken yaşamını yitirdiğini bildirmiştir.
Öte yandan AÇA, hava kirliliği nedeniyle Avrupa’da her yıl 18 yaş altı 1200’den fazla çocuğun ve gencin hayatını kaybettiğini de bildirmiştir.
DSÖ standartlarına göre, bir bölgedeki havanın “temiz solunabilen” kabul edilebilmesi için ince partikül madde (PM2,5) değerinin metreküp başına en fazla 5 mikrogram olması gereklidir.
DSÖ’nün 2022’de yayımladığı rapor, dünya nüfusunun yüzde 99’unun, kaliteli hava standartlarının çok altında ve insan sağlığına baskı yapan koşullarda yaşam sürdüğünü vurgulamaktadır.
Raporda, analiz edilen ülkelerde ve şehirlerde havanın, insan sağlığına zarar verecek oranda ince partikül ve azot dioksit barındırdığı, bu unsurların özellikle “orta ve düşük gelirli ülkelerde” daha fazla bulunduğu bilgisi yer almaktadır.
Havadaki zararlı parçacıkların miktarını ölçen PM2,5 ve PM10 oranlarının, yaklaşık 2 bin şehirde son 11 yılda 6 kat artış gösterdiği, bu kirletici maddelerin solunum yoluyla akciğer ve kan dolaşımına girebileceği ve bunun sonucunda felç ve solunum hastalıklarına yol açabileceği belirtildi. DSÖ, bu raporda, önlenebilir çevresel sorunların dünya çapında yılda 13 milyon kişinin ölümüne sebep olduğunu bildirdi.
HAVA STANDARTLARI KARŞILANIRSA İNSAN ÖMRÜ 2,3 YIL ARTIYOR
Chicago Üniversitesi Enerji Politikası Enstitüsü (EPIC) tarafından yayımlanan Hava Kalitesi Yaşam Endeksi (AQLI) raporunda, hava kirliliğinin insan ömrüne etkileri incelenmiştir. Raporda, tüm ülkelerin DSÖ’nün hava kirliliği standartlarını karşıladığı takdirde ortalama insan ömrünün 2,3 yıl uzayabileceği; bu durumun dünya nüfusuna toplamda 17,8 milyar yaşam yılı ekleyebileceği ifade edilmiştir.
Hava kirliliği, insan yaşamı için en büyük dış tehdit olmaya devam etmektedir. Raporda bu tehdidin en fazla Güney Asya’da ölüm oranlarına neden olduğu ifade edilmektedir.
Bangladeş, Hindistan, Nepal ve Pakistan’daki mevcut kirlilik seviyesinin devam etmesi durumunda, burada insan ömrünün ortalama 5 yıl shorten etkisi olacağına dikkat çekilmektedir.
TÜRKİYE HANGİ SIRADA YER ALIYOR?
2022 Dünya Hava Kirliliği Raporu’na göre, Türkiye dünya hava kirliliği sıralamasında 45. sırada yer almaktadır.
