Osteoartrit Nedir ve Belirtileri Nelerdir?

Osteoartrit, eklem kıkırdağının yavaş yavaş aşınması ve hasar görmesi sonucu ortaya çıkan, dünya çapında en yaygın olarak gözlemlenen eklem hastalığıdır. Genellikle yaşlılıkla bağlantılı olan bu durum, diz, kalça, omurga ve eller gibi çeşitli eklemlerde kendini gösterir. Kıkırdak dokusunun kaybı, eklem yüzeyleri arasında sürtünmelere yol açar ve bu da ağrı, sertlik ve hareket kısıtlılığına neden olur.

Osteoartrit Nedir?

Osteoartrit, eklem kıkırdağının zamanla aşındığı ve bozulduğu en yaygın eklem hastalığıdır. Kıkırdak, eklem yüzeylerinde bulunan ve kemiklerin birbirine sürtmesini önleyen pürüzsüz bir doku yapısına sahiptir. Osteoartrit sürecinde kıkırdak dokusu aşındıkça, eklem yüzeyleri arasında sürtünme başlar ve bu sürtünme, ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığına yol açar. En sonunda, eklemlerde deformasyon gözlemlenebilir. Osteoartrit genellikle diz, kalça, omurga ve eller gibi büyük eklemlerde meydana gelir fakat herhangi bir eklemde de gelişme potansiyeli taşır. Yaşlanma süreci ile ilişkilendirilse de, genetik faktörler, eklem yaralanmaları, aşırı kilo, uzun süreli aşırı kullanım ya da diğer eklem hastalıkları da bu durumu tetikleyebilir. Semptomlar genellikle zamanla yavaş bir şekilde ilerler; başlangıçta hafif olan belirtiler, zamanla günlük hayatı zorlaştıracak seviyelere ulaşabilir.

Osteoartrit Belirtileri Nelerdir?

Eklem kıkırdağının hasar görmesi ve aşınması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu hastalık, ağrı, sertlik, şişlik ve hareket kısıtlılığı gibi belirtilerle kendini gösterir. Osteoartrit belirtileri zamanla artar ve hastanın günlük aktivitelerini olumsuz etkileyebilir. Semptomlar genellikle yavaş bir başlangıç gösterir ve hastalık ilerledikçe daha belirgin hale gelir. Kıkırdak kaybı ve kemiklerin birbirine sürtünmesi, bir dizi rahatsız edici belirtiye yol açar. Osteoartrit belirtileri şunlardır:

• Ağrı: Eklemde en yaygın belirti ağrıdır. Genellikle hareketle artar ve dinlenirken azalır. İlerleyen aşamalarda, ağrı sürekli hale gelebilir.
• Sertlik: Özellikle sabahları veya uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra eklemlerde sertlik hissi oluşur; bu durum, kıkırdağın kaybı nedeniyle daha belirgin hale gelir.
• Hareket Kısıtlılığı: Eklemdeki hareket aralığında azalma olur ve esneklik kaybolur; bu da günlük aktiviteleri zorlaştırabilir.
• Şişlik: Eklemde iltihaplanma nedeniyle şişlik gelişebilir. Bu şişlik, eklemdeki iltihap ve sıvı birikintisi nedeniyle oluşur.
• Ses Gelmesi (Krepitasyon): Eklemde hareket ederken duyulan çıtırdama veya gıcırtı sesleri, kemiklerin birbirine sürtünmesinde kaynaklanır.
• Eklem Deformitesi: İleri aşamalarda kıkırdak kaybı ve kemik büyümeleri sonucu şekil değişiklikleri meydana gelebilir. Eklemde belirgin şişlikler ve deformiteler gözlemlenebilir.
• Zayıf Kaslar: Ağrı ve hareket kısıtlılığı nedeniyle eklem çevresindeki kaslar zayıflar, bu da eklem stabilitesini azaltarak ağrıyı artabilir.
• Yorgunluk: Osteoartrit, ağrı ve hareket zorluğu nedeniyle genel bir yorgunluk hissine yol açabilir; bu durum hastanın günlük yaşamına olumsuz etki edebilir.

Belirtilerin şiddeti, hastanın genel durumuna bağlı olarak değişebilir. Bu belirtiler, yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir ve hastanın hareketliliğini kısıtlayabilir.

Osteoartrit Nedenleri Nelerdir?

Osteoartrit en yaygın olarak yaşlı bireylerde görülmektedir. Yaş ilerledikçe, eklemdeki kıkırdak dokusu zayıflar ve aşınmaya başlar. Yaşlılıkla beraber kıkırdak yenilenme kapasitesi azalır; bu durum eklemde sürtünmeyi artırarak osteoartrite neden olur. Osteoartrit’in diğer nedenleri şunlardır:

• Aile geçmişinde osteoartrit bulunan kişiler, bu hastalığın gelişme riski taşır. Genetik faktörler kıkırdak yapısının zayıflamasına veya eklemdeki biyomekanik dengesizliklere yol açabilir.
• Kadınlar, erkeklerden daha yüksek osteoartrit riski taşır; menopoz sonrası hormonal değişiklikler kıkırdak kaybını hızlandırabilir.
• Daha önce yaşanan eklem yaralanmaları osteoartrit riskini artırır. Kırık, burkulma veya uzun süreli aşırı kullanım gibi travmalar, kıkırdak yapısına zarar vererek hastalığa yol açabilir.
• Aşırı kilo, eklemlere ekstra yük bindirir; özellikle diz, kalça ve omurga eklemlerindeki yükü artırarak osteoartrit riskini yükseltir. Obezite ayrıca iltihaplanmayı artırarak hastalığın seyrini kötüleştirebilir.
• Yanlış veya aşırı eklem kullanımı, eklem kıkırdağının aşırı zorlanmasına yol açabilir. Uzun süreli ağır işlerde çalışmak, spor yaparken aşırıya kaçmak veya tekrarlayan hareketler kıkırdağın yıpranmasına neden olabilir.
• Eklem çevresindeki kasların zayıf olması, eklemi koruyacak destek sağlamaz, bu da kıkırdağa binen yükü artırır. Kas güçsüzlüğü, osteoartrit gelişim riskini yükseltir.
• Sporcular, eklemlerini fazlasıyla zorlayabilirler; sürekli yüksek yoğunluklu aktiviteler eklem kıkırdağını aşındırarak osteoartrit riskini artırabilir.
• Metabolik hastalıklar, osteoartrit gelişiminde de etkili olabilir; örneğin, diyabet eklem dokularına zarar vererek osteoartrite yol açabilir. Ayrıca hormonal dengesizlikler de kıkırdak dokusunun bozulmasına sebep olabilir.
• Bazı bireylerde doğumsal olarak eklem yapısal anormallikler bulunabilir; bu durum eklemlerde düzensiz yük dağılımına ve kıkırdak aşınmasına neden olabilir.

Osteoartrit Nasıl Teşhis Edilir?

Osteoartrit teşhisi fiziksel muayene, tıbbi öykü ve görüntüleme testleri ile konulmaktadır. Doktor, eklemdeki ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı gibi belirtileri değerlendirir. Fiziksel muayene sırasında eklemde hassasiyet, şişlik ve deformasyon gibi bulgular alınır. Eklemdeki hareket kısıtlılığı ve güçsüzlük gibi diğer semptomlar da incelenir. Teşhisi doğrulamak için röntgen veya MRI gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulur. Röntgen, eklemdeki kıkırdak kaybını, kemik büyümelerini ve yapısal değişiklikleri gösterir. Kan testleri ise iltihaplanma durumunu tespit etmek için kullanılır. Ancak osteoartritin kesin tanısında genellikle görüntüleme yöntemleri daha etkilidir. Erken teşhis, tedavi sürecini hızlandırarak hastalığın ilerlemesini engelleyebilir.

Osteoartrit Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Tedavi, semptomları hafifletmeye, eklem fonksiyonunu artırmaya ve yaşam kalitesini iyileştirmeye odaklanır. Osteoartrit tedavisinde genellikle konservatif yöntemler tercih edilse de bazı ileri evrelerde cerrahi müdahale gerekli olabilir. Tedavi yöntemleri arasında şunlar bulunmaktadır:

• Fiziksel Terapi ve Egzersiz: Fiziksel terapi, eklem hareketliliğini artırmaya ve kasları güçlendirmeye yardımcı olabilir. Uzman bir fizyoterapist eşliğinde yapılan egzersizler eklemlerdeki ağrıyı azaltırken, kasları destekler. Düzenli olarak yapılan düşük etkili egzersizler eklem sağlığını artırabilir.
• Ağırlık Kontrolü: Obezite, osteoartrit riskini artırdığı için kilo vermek, özellikle diz eklemleri üzerindeki baskıyı azaltarak semptomları iyileştirebilir.
• Sağlıklı Beslenme: A vitamini, C vitamini ve omega-3 yağ asitleri gibi anti-inflamatuar besinler eklem sağlığını destekler.
• Dinlenme ve Aktivite Dengelemesi: Eklemde aşırı yüklenmeyi önlemek için dinlenmeye özen gösterilmelidir; ancak uzun süre hareketsiz kalmamak ve eklem hareketliliğini sürdürmek de önemlidir.
• Ortopedik Yardımlar: Dizlikler, destekleyici cihazlar veya yastıklama sağlayan ayakkabılar kullanılabilir. Bu ürünler eklem üzerindeki baskıyı azaltarak rahatlama sağlar.
• Sıcak ve Soğuk Uygulamalar: Eklemlere sıcak veya soğuk kompres uygulamak, iltihaplanmayı azaltabilir ve ağrıyı hafifletebilir.
• Artroskopi: Eklemdeki hasarlı kısımların onarılması veya temizlenmesi amacıyla yapılan minimal invaziv bir cerrahi işlemdir.
• Eklem Değişimi (Protezi): Özellikle kalça veya dizdeki ileri osteoartrit vakalarında, eklem protezi (total diz veya kalça protezi) uygulanabilir; bu işlem eklemdeki ağrıyı ortadan kaldırarak fonksiyonelliği artırabilir.

Bazı hastalar osteoartrit tedavisinde geleneksel tıbbın dışında alternatif yöntemlere de başvurabilir; bunlar arasında akupunktur, masaj terapisi ve bitkisel takviyeler yer alabilir. Ancak, bu yöntemlerin etkinliği konusunda daha fazla araştırma gerekmektedir.