Mide Fıtığı: Tanımı, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Mide fıtığı (hiatal herni), mide dokusunun diyafram üzerindeki açıklıktan (hiatus) yemek borusuna doğru ilerleyerek göğüs boşluğuna çıkması durumu ile ortaya çıkar. Normal şartlar altında mide, karın boşluğunda bulunurken, yemek borusuyla birleşim noktası diyafram tarafından sıkıca tutulur. Ancak bazı durumlarda bu açıklık genişler veya mideyi tutan kaslar zayıflar. Mide, göğüs boşluğuna yön değiştirir. Küçük mide fıtıkları genellikle belirti vermezken, daha büyük boyutlardaki fıtıklar reflü, mide yanması, yutkunma zorluğu ve göğüs ağrısı gibi belirtilere neden olabilir.

Mide Fıtığı (Hiatal Herni) Nedir?

Mide, yemek borusunun geçtiği diyafram açığından yukarı doğru kayarak göğüs boşluğuna yerleştiğinde meydana gelen bir rahatsızlıktır. Normalde diyafram kası, midenin karın boşluğunda sabit kalmasını sağlar ve yemek borusunun mideye bağlandığı yerde sıkı bir kapanma oluşturur. Ancak diyaframdaki bu açıklığın genişlemesi veya mideyi destekleyen kasların zayıflaması mide fıtığının gelişmesine yol açabilir. Mide fıtığı olan bireylerde mide içeriği yemek borusuna geri kaçabilir; bu durum gastroözofageal reflü (GERD) ile ilişkili olabilir. Reflü sonucunda mide asidi yemek borusunu tahriş ederek yanma, ekşime ve boğazda rahatsızlık gibi belirtiler ortaya çıkarabilir. Büyük mide fıtıkları, özellikle yemek yedikten sonra ya da yatarken nefes darlığı, göğüs ağrısı ve yutma güçlüğü gibi sorunlara yol açabilir.

Mide fıtığı genellikle yaşla birlikte ortaya çıkar ve özellikle 50 yaş üstündeki bireylerde daha sık görülür. Ayrıca, obezite, sık öksürük, hamilelik ve ağır fiziksel aktiviteler mide üzerindeki basıncı artırarak fıtık gelişim riskini artırabilir. Mide fıtıkları bazı durumlarda hiçbir belirti göstermeksizin ilerleyebilir ve rutin sağlık kontrollerinde tesadüfen tespit edilebilir.

Mide Fıtığı (Hiatal Herni) Tipleri Nelerdir?

Fıtığın türü, mide ve yemek borusunun nasıl yer değiştirdiğine bağlı olarak farklılık gösterir. Genellikle kayma tipi (sliding) mide fıtığı ve paraözofageal mide fıtığı olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Her iki tip de farklı belirtilere yol açabilir. Kayma tipi mide fıtığı en yaygın form olup genellikle reflü ile ilişkilidir. Paraözofageal mide fıtığı ise daha nadir görülmesine rağmen ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Mide fıtıklarının büyüklüğüne ve yemek borusuyla olan ilişkisine göre farklı alt tipleri olabilir. Mide fıtığı türleri şunlardır:

• Kayma Tipi (Sliding Hiatal Herni): En yaygın görülen mide fıtığı türüdür. Yemek borusunun mideyle birleştiği bölge ve midenin üst kısmı, diyaframdaki açıklıktan yukarı doğru kayar. Bu durum, mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasına (reflü) neden olabilir. Kayma tipi fıtıklar çoğunlukla hafif seyreder ve yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi ile kontrol altına alınabilir.
• Paraözofageal Mide Fıtığı: Daha nadir görülmekle birlikte ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu tür fıtıkta, midenin üst kısmı diyaframın açıklığından yukarı kayarken, yemek borusunun bağlantı noktası yerinde kalır. Mide sıkışırsa kan dolaşımının kesilmesi sonucu mide torsiyonu veya nekroz gibi hayati tehlike yaratabilecek komplikasyonlar meydana gelebilir.
• Karma Tip Mide Fıtığı: Kayma tipi ve paraözofageal fıtığın birleşimi olup, hem mide hem de yemek borusunun yukarı doğru kaydığı bir durumdur. Daha ciddiyse, midenin tamamen göğüs boşluğuna geçebilmesi ve yemek borusuyla bağlantısının değişmesi mümkündür.
• Dev Mide Fıtığı: Midenin büyük bir kısmının ya da tamamının göğüs boşluğuna kaydığı, nadir ama ciddi bir mide fıtığı türüdür. Genellikle nefes darlığı, yemek sonrası rahatsızlık hissi ve mide tıkanıklığı gibi belirtilerle kendini gösterir.

Mide Fıtığı (Hiatal Herni) Neden Olur?

Diyafram kaslarının zayıflaması ve mide üzerindeki basıncın artması nedeniyle ortaya çıkar. Yaşlanma süreci, kasların esnekliğini kaybetmesine yol açarak mideyi destekleyen yapıların gevşemesine neden olabilir. Aşırı kilo ve obezite, karın içi basıncı artırarak mideyi yukarı doğru itebilir. Ağır kaldırmalar, kronik öksürük, kabızlık ve aşırı ıkınma gibi durumlar da diyaframdaki açığın genişlemesine sebep olabilir. Ayrıca hamilelik, mide üzerindeki basıncı artırarak geçici mide fıtıklarına yol açabilir.

Mide Fıtığı (Hiatal Herni) Belirtileri Nelerdir?

Küçük mide fıtıkları genellikle belirti vermez. Fakat büyük fıtıklar, mide yanması, göğüs ağrısı ve reflü gibi yakınmalara yol açabilir. Yemek sonrası veya öne eğildiğinde belirtiler şiddetlenebilir. Mide asidinin yemek borusuna kaçması sonucu boğazda tahriş ve yutma güçlüğü görülebilir. Nadir durumlarda, büyük mide fıtıkları mide torsiyonu gibi ciddi komplikasyonlara yol açarak nefes darlığı ve göğüs sıkışmasına neden olabilir. Mide fıtığı belirtileri şunlardır:

• Mide yanması (reflü) ve göğüs bölgesinde yanma hissi
• Mide asidinin yemek borusuna geri kaçması (asit reflü)
• Yutma zorluğu ve boğazda takılma hissi
• Göğüs ağrısı ve mide bölgesinde baskı hissi
• Yemek sonrası mide dolgunluğu ve şişkinlik hissi
• Ağza acı veya ekşi tat gelmesi (asit geri akışı)
• Öne eğildiğinde veya uzandığında belirtilerin artması
• Kronik öksürük, boğaz tahrişi ve ses kısıklığı
• Nefes darlığı ve mide basıncı nedeniyle rahatsızlık hissi

Mide Fıtığı (Hiatal Herni) Komplikasyonları Nelerdir?

En sık görülen komplikasyonlardan biri gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) gelişimidir. Mide asidinin yemek borusuna sürekli geri kaçması, yemek borusu tahrişine neden olabilir. Uzun vadede yemek borusu iltihabı (özofajit), ülser oluşumu ve yutma güçlüğü gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda mide fıtığı daha da büyüyerek midenin göğüs boşluğuna sıkışmasına yol açabilir. Bu durumda mide kan dolaşımı bozularak mide torsiyonu (volvulus) veya mide nekrozu gibi hayati tehlike oluşturabilecek komplikasyonlar meydana gelebilir. Mide fıtığı komplikasyonları şunları içerir:

• Gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) ve sürekli mide yanması
• Özofajit (yemek borusu iltihabı) ve ülserleşme
• Barrett özofagusu (yemek borusu hücrelerinde kanser riskine yol açabilecek değişimler)
• Mide torsiyonu (midenin kendi etrafında dönmesi sonucu tıkanma)
• Yutma güçlüğü (disfaji) ve sürekli boğaz tahrişi
• Demir eksikliği anemisi (mide kanaması nedeniyle)
• Göğüs bölgesinde sıkışma hissi ve nefes darlığı

Mide Fıtığı (Hiatal Herni) Tedavisi Nasıl Olur?

Hafif mide fıtıkları genelde yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi ile kontrol altına alınabilir. Hastaların fazla kilolarından kurtulmaları, asitli ve baharatlı yiyeceklerden uzak durmaları, daha küçük porsiyonlar halinde beslenmeleri ve yemeklerden hemen sonra yatmamaları tavsiye edilir. Ciddi belirtilere yol açan veya komplikasyon gösteren büyük mide fıtıkları ise cerrahi müdahale gerektirebilir. En yaygın kullanılan operasyon yöntemi laparaskopik Nissen fundoplikasyonu olup, midenin üst kısmının yemek borusunun etrafına sarılmasını içermektedir. Büyük ve tekrarlayan fıtık durumlarında diyaframdaki açıklığın daraltılması ve mideyi yerinde sabitleyen cerrahi işlemler yapılabilir. Ameliyat genelde minimal invaziv tekniklerle gerçekleştirildiğinden iyileşme süreci hızlıdır.