Konjonktivit (Kırmızı Göz Hastalığı) Nedir ve Belirtileri Nelerdir?

Gözün beyaz kısmını ve göz kapaklarının iç yüzeyini örten ince, şeffaf zar olan konjonktivanın iltihaplanması sonucu meydana gelen bir rahatsızlıktır. Bu durum genellikle gözde kızarıklık, sulanma, kaşıntı ve rahatsızlık hissi gibi belirtilerle ortaya çıkar. Yaygın olarak “kırmızı göz hastalığı” olarak bilinen konjonktivit, oldukça sık görülen bir rahatsızlık olup, genellikle bulaşıcıdır ve çocuklardan yetişkinlere kadar herkesi etkileyebilir. Konjonktivitin nedenleri arasında enfeksiyonlar (bakteriyel ve viral), alerjik reaksiyonlar ve tahriş edici maddeler bulunmaktadır.

Konjonktivit (Kırmızı Göz Hastalığı) Nedir?

Gözün konjonktiva adı verilen zar tabakasının iltihaplanmasıyla ortaya çıkan bir göz rahatsızlığıdır. Konjonktiva, göz küresinin beyaz kısmını ve göz kapaklarının iç yüzeyini saran ince, şeffaf bir zardır. Bu zar, gözün nemli ve sağlıklı kalmasını sağlayarak, dış etkenlere karşı koruma görevini üstlenir. Ancak enfeksiyonlar, alerjiler veya tahriş edici maddeler gibi çeşitli etkenlerle iltihaplanınca gözde rahatsızlık hissi ve görünür kızarıklık oluşur. “Kırmızı göz hastalığı” olarak bilinen konjonktivit, genellikle kolayca fark edilen belirtiler gösterir. Gözdeki kızarıklık, sulanma, kaşıntı ve batma hissi, bu durumun en yaygın semptomlarıdır. Konjonktivit, bulaşıcı olabileceği gibi (özellikle viral ve bakteriyel türü) alerjik reaksiyonlar veya kimyasal maddelerden kaynaklanan türleri ise bulaşıcı değildir. Genellikle hafif seyreden bu hastalık, uygun tedaviyle hızlı bir şekilde iyileşebilir. Ancak tedavi edilmediği veya nedenin doğru yönetilmediği durumlarda ciddi komplikasyonlar gelişebilir.

Konjonktivit Belirtileri Nelerdir?

Konjonktivitin nedeni ile ilişkili olarak farklı belirtiler gösterebilir. Ancak genel itibarıyla gözdeki iltihaplanmaya bağlı tipik semptomlarla karakterizedir. Bu belirtiler, tek bir gözde başlayabileceği gibi, kısa süre içerisinde her iki göze de yayılabilir. Konjonktivit belirtileri aşağıda listelenmiştir:

• Kızarıklık: Göz beyazının belirgin şekilde kırmızılaşması, en sık görülen semptomdur.
• Sulanma ve Akıntı: Viral konjonktivitte berrak ve sulu akıntı, bakteriyel türde ise sarımsı-yeşilimsi bir akıntı gözlemlenir.
• Kaşıntı ve Yanma: Özellikle alerjik konjonktivitte yoğun kaşıntı ve gözlerde yanma hissi görülür.
• Göz Kapaklarında Şişlik: İltihaplama nedeniyle göz kapaklarında hafif ila orta derecede şişlik meydana gelebilir.
• Işığa Hassasiyet: Gözler parlak ışığa karşı hassaslaşabilir.
• Gözlerde Batma ve Rahatsızlık Hissi: Hastalar genellikle gözlerinde kum varmış gibi bir his tanımlar.
• Yapışkanlık ve Kabuklanma: Sabahları göz kapaklarının birbirine yapışması, özellikle bakteriyel enfeksiyonda sıklıkla görülür.
• Bulanık Görme: Gözdeki akıntı veya iltihap, geçici bulanık görmeye yol açabilir.

Özellikle şiddetli ağrı, görme kaybı veya diğer ciddi semptomlar varsa, başka bir göz rahatsızlığı olabileceğinden hemen bir göz doktoruna başvurulmalıdır.

Konjonktivit Neden Olur?

Konjonktiva tabakasını etkileyen çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir. En yaygın nedenler arasında enfeksiyonlar, alerjik reaksiyonlar ve tahriş edici maddelere maruz kalma bulunmaktadır. Altta yatan nedene bağlı olarak konjonktivitin bulaşıcılığı ve belirtileri değişiklik gösterebilir. Konjonktivit nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Viral Enfeksiyonlar: Konjonktivitin en sık görülen nedenlerinden biridir. Genellikle üst solunum yolu enfeksiyonlarıyla birlikte görülür. Adenovirüs bu durumda en yaygın etkenlerden biridir ve oldukça bulaşıcıdır.
• Bakteriyel Enfeksiyonlar: Bakteriler nedeniyle gelişir. Bu tür konjonktivit genellikle sarı veya yeşil akıntıya ve göz kapaklarının yapışmasına neden olur. Bakteriyel konjonktivit, tedavi edilmezse korneayı etkileyerek ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
• Fungal ve Parazitik Enfeksiyonlar: Nadir görülür ancak genellikle uzun süreli lens kullanımı veya göz yaralanmalarından sonra ortaya çıkabilir.
• Alerjik Reaksiyonlar: Polen, toz, hayvan tüyü veya kozmetik ürünler gibi alerjenlere maruz kalma sonucu gelişir. Alerjik konjonktivit, gözlerde şiddetli kaşıntı, kızarıklık ve şişlik ile kendini gösterir. Bu tür bulaşıcı değildir.
• Tahriş Edici Maddeler: Kimyasallar, klorlu havuz suyu veya güçlü temizlik ürünlerine maruz kalma sonucunda konjonktiva tahriş olabilir.
• Kontakt Lens Kullanımı: Hijyen kurallarına uyulmadan kullanılan veya uzun süre takılan kontakt lensler, enfeksiyon ve konjonktivit riskini artırabilir.
• Yeni Doğanlarda Konjonktivit (Neonatal Konjonktivit): Doğum sırasında annenin vajinal kanalında bulunan bakteriler veya virüsler, yenidoğanın gözlerine geçebilir. Tedavi edilmezse ciddi görme kayıplarına yol açabilir.
• Otoimmün ve Sistemik Hastalıklar: Sjögren sendromu veya romatoid artrit gibi bağışıklık sistemi ile ilgili hastalıklar konjonktivite yol açabilir.
• Hijyen Eksikliği ve Bulaşma: Kirli ellerle gözlere dokunmak veya enfekte birinin havlu veya kişisel eşyalarını kullanmak, bulaşıcı konjonktivite neden olabilir.

Konjonktivit Türleri Nelerdir?

Her türün belirtileri, bulaşıcılığı ve tedavi yöntemleri farklılık gösterir. Konjonktivitin doğru sınıflandırılması, uygun tedavi planının belirlenmesi için önemlidir. Konjonktivit türleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Viral Konjonktivit: Genellikle adenovirüs gibi virüsler tarafından tetiklenir. Grip veya nezle ile birlikte görülebilir. Son derece bulaşıcıdır. Direkt temas veya ortak eşyaların kullanımı ile yayılabilir.
• Bakteriyel Konjonktivit: Genellikle Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae gibi bakterilerden kaynaklanır. Kontakt lens kullanımı da risk faktörüdür. Bulaşıcıdır, genellikle direkt temas veya enfekte eşyalarla yayılır.
• Alerjik Konjonktivit: Polen, hayvan tüyü, toz, kozmetik ürünler gibi alerjenlerden kaynaklanır. Bulaşıcı değildir.
• Kimyasal Konjonktivit: Kimyasal maddeler, klor, temizlik ürünleri gibi tahriş edici ürünler nedeniyle oluşur; bulaşıcı değildir.
• Neonatal Konjonktivit: Yenidoğan bebeklerde annenin doğum kanalındaki bakteriler veya virüslerden kaynaklanır.
• Kronik Konjonktivit: Sürekli tahrişe neden olan durumlar, çevresel faktörler veya uzun süre tedavi edilmemiş enfeksiyonlardan kaynaklanabilir. Bulaşıcılığı ise nedene bağlıdır.

Konjonktivit Nasıl Teşhis Edilir?

Konjonktivit teşhisi, hastanın şikayetleri ve göz muayenesi ile konulur. Doktor, gözdeki kızarıklık, sulanma, akıntı ve şişlik gibi belirtileri değerlendirir. Ayrıca hastanın tıbbi geçmişi, semptomların süresi ve alerjenlere veya enfeksiyonlara maruz kalma durumu sorgulanır. Gözdeki akıntının türü, enfeksiyonun bakteriyel mi, viral mi olduğunu belirlemede yardımcı olabilir. Gerekirse gözden alınan akıntı örneği laboratuvar ortamında incelenebilir; bu yöntem, bakteriyel enfeksiyonların spesifik nedenini belirlemek için kullanılır. Alerjik konjonktivitten şüpheleniliyorsa alerji testleri yapılabilir. Nadiren, ciddi belirtiler veya diğer göz hastalıkları ile karışabilecek durumlarda göz doktoru, daha ileri testler veya görüntüleme yöntemleri isteyebilir.

Konjonktivitten Nasıl Korunulur?

Göz hijyenine dikkat etmek ve bulaşıcı etkenlerden korunmak önemlidir. Eller sık sık yıkanmalı ve gözlere dokunmaktan kaçınılmalıdır. Enfekte kişilerden alınan havlu, yastık kılıfı gibi kişisel eşyaları kullanmamak gerekir. Kontakt lens kullanıcıları, lenslerinin temizliğine özen göstermeli ve önerilen sürelerden daha uzun süre takmamalıdır. Alerjik konjonktivite karşı korunmak için alerjenlerden uzak durulmalı; polen mevsiminde açık havada uzun süre kalmaktan kaçınılmalıdır. Kimyasal maddelerle çalışırken koruyucu gözlük kullanmak, tahrişe bağlı konjonktivit riskini azaltır.