Kolorektal Kanser Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Kolorektal kanser, kalın bağırsağın (kolon) ve rektumun (kalın bağırsağın son kısmı) doku hücrelerinde oluşan ve dünya çapında en yaygın kanser türlerinden biri olan bir hastalıktır. Genellikle bağırsak duvarında polip adı verilen iyi huylu oluşumlarla başlar ve bu oluşumlar zamanla kansere dönüşebilir. Erken teşhis edildiğinde, tedavi olanakları oldukça yüksektir.

Kolorektal Kanser Nedir?

Bu kanser türü, kolon ve rektum hücrelerinde anormal bir büyüme ile başlamaktadır. Genellikle, bağırsak duvarında polip adı verilen iyi huylu küçük oluşumlarla başlar. Bu polipler zamanla kötü huylu tümörlere dönüşebilir ve tedavi edilmediği takdirde çevre dokulara, lenf düğümlerine ve uzak organlara yayılabilir.

Kolorektal kanser sindirim sisteminin son kısımlarında gelişir ve dünyanın en sık rastlanan kanser türlerinden biri olup hem erkeklerde hem de kadınlarda yaygınlık göstermektedir. 50 yaş ve üstü bireylerde daha sık teşhis edilmektedir. Erken teşhis, hastalığın tedavi edilebilir olmasını sağlar. Düzenli tarama işlemleri ve sağlıklı yaşam tarzı, bu kanser türünün önlenmesi ve erken teşhisi için kritik öneme sahiptir.

Kolorektal Kanser Belirtileri Nelerdir?

Bu hastalığın belirtileri, kanserin boyutuna, yerleşim yerine ve evresine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Erken aşamalarda belirti olmayabilirken, hastalık ilerledikçe bağırsak alışkanlıklarında değişiklikler ve fiziksel rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. Aşağıda yer alan belirtiler gözlemlendiğinde, derhal bir uzmana başvurulmalıdır:

• Bağırsak Alışkanlıklarında Değişiklikler: İshal, kabızlık veya dışkı kıvamında sürekli değişim.
• Dışkıda Kan: Parlak kırmızı veya koyu renkte kan görülmesi.
• Karın Ağrısı ve Şişkinlik: Özellikle yemek sonrası artan kramp tarzında ağrı veya sürekli şişkinlik hissi.
• Makatta Ağrı veya Rahatsızlık: Dışkılama sırasında veya sonrasında hissedilen ağrı.
• Yetersiz Boşalma Hissi: Bağırsakların tam olarak boşalmadığı hissi.
• Nedensiz Kilo Kaybı: Belirgin bir diyet veya egzersiz olmaksızın kısa sürede kilo kaybı.
• Kansızlık (Anemi): Halsizlik, yorgunluk ve solgunluk gibi belirtilerle kendini gösteren demir eksikliği.
• Bağırsak Tıkanıklığı Belirtileri: İleri evrelerde, dışkı geçişinin engellenmesi sonucu oluşan ağrı ve kusma.

Bu belirtiler, kolorektal kansere özgü olmayabilir. Başka bağırsak hastalıklarında da görülebilir. Ancak belirtiler sürekli hale gelirse, erken tanı için doktora başvurmak elzemdir.

Kolorektal Kanser Neden Olur?

Genetik ve çevresel faktörlerin birleşimi kolorektal kanserin oluşumuna katkıda bulunur. Kanser, kolon veya rektum dokusundaki hücrelerin genetik yapısının hasar görmesi sonucu kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıyla gelişmektedir. Bu hücresel değişimler, genellikle sağlıklı hücrelerin yaşlanmasının, çevresel faktörlerin ya da genetik mutasyonların etkisiyle oluşur.

Aile geçmişinde kolorektal kanser öyküsü bulunması, genetik faktörler kapsamında riski artırmaktadır. Özellikle familial adenomatous polyposis (FAP) ve herediter nonpolipozis kolorektal kanser (HNPCC) gibi kalıtsal sendromlar, kanser riskini büyük ölçüde yükseltebilir. Düşük lifli, yüksek yağlı beslenme, aşırı kırmızı et ve işlenmiş gıda tüketimi, obezite ve hareketsizlik gibi yaşam tarzı faktörleri de önemlidir. Ayrıca, bağırsaklarda bulunan polipler ve uzun süreli inflamatuar bağırsak hastalıkları bu kanserin gelişiminde kritik rol oynamaktadır. İlerleyen yaş da bir risk faktörüdür; 50 yaş ve üzerindeki bireylerde kolorektal kanser görülme sıklığı artmaktadır. Bu nedenle, genetik yatkınlığı olan veya yukarıdaki risk faktörlerine maruz kalan bireylerin düzenli tarama testlerine başvurması önemlidir.

Kolorektal Kanser Nasıl Teşhis Edilir?

Kolorektal kanser teşhisi, hastanın şikayetleri, tıbbi geçmişi ve çeşitli tanı yöntemlerinin bir araya getirilmesiyle gerçekleştirilir. Erken teşhis, tedavi başarısını artırdığı için, belirtiler gözlemlendiğinde veya risk faktörleri taşıyan kişilere düzenli tarama önerilmektedir. Kolorektal kanserin teşhisinde kullanılan yöntemler şunlardır:

Fiziksel Muayene ve Testler

Doktor, hastanın belirtilerini ve ailedeki kanser öyküsünü değerlendirir. Fiziksel muayene sırasında karın bölgesindeki şişlikler ve rektal muayenede anormal oluşumlar gözden geçirilir. Ardından aşağıdaki testler yapılabilir:

• Gizli Kan Testi (FOBT): Dışkıda gözle görülemeyen kanamaları tespit etmek için kullanılır.
• Fekal İmmünokimyasal Test (FIT): Dışkıda kanı daha hassas bir şekilde tespit eder. Bu testler, kanserin erken evrede belirlenmesine yardımcı olabilir.

Kolonoskopi

Kolorektal kanserin teşhisi için en etkili yöntemdir. İnce, esnek bir tüp ve kamera yardımıyla kolon ve rektumun tamamı incelenir. Şüpheli dokular veya polipler tespit edilirse, aynı işlem sırasında biyopsi alınabilir.

Sigmoidoskopi ve Görüntüleme

Kolonun alt kısmını ve rektumu incelemek amacıyla yapılan tekniklerdir. Daha az invazivdir, ancak tüm kolonun değerlendirilmesine imkân vermez. Ayrıca aşağıdaki görüntüleme yöntemleri de kullanılabilir:

• BT Kolonografi (Sanal Kolonoskopi): Kolonun üç boyutlu görüntüsünü oluşturur ve tümörleri belirler.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Kanserin yayılımını değerlendirmek için kullanılır.
• Pozitron Emisyon Tomografisi (PET): Metastazların tespiti için tercih edilmektedir.

Biyopsi

Kolonoskopi sırasında alınan dokular laboratuvarda incelenerek kanserli hücrelerin varlığı doğrulanır. Bu, kesin tanı için gereklidir.

Kan Testleri

CEA (karsinoembriyonik antijen) gibi tümör belirteçleri, kanserin varlığını ve tedaviye yanıtı izlemek için kullanılabilmektedir.

Kolorektal Kanser Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Kolorektal kanserin tedavisinde cerrahi, kemoterapi, radyoterapi ve hedefe yönelik tedavi gibi çeşitli yöntemler uygulanabilir. Erken teşhis edilen vakalarda tedavi, daha basit ve etkili olurken; ileri evrelerde birden fazla yöntemin kombinasyonu gerekli olabilmektedir. Cerrahi, kolorektal kanserin en yaygın tedavi yöntemidir. Erken evrelerde, kanserli polip veya tümör kolon veya rektumdan çıkarılabilir. Daha ileri evrelerde ise etkilenen bağırsak bölümünün bir kısmı çıkarılarak çevre lenf düğümleri de temizlenebilir. Gerekirse, kalıcı veya geçici kolostomi oluşturulabilir.