Kemik İliği Kanseri Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Kemik iliği kanseri, kemik iliğinde kan hücrelerinin üretildiği dokuda gerçekleşen ve vücudun kan üretim sürecini önemli ölçüde etkileyen bir kanser türüdür. Bu hastalık, sağlıklı hücrelerin yerine anormal ve kontrolsüz bir şekilde çoğalan kanser hücrelerinin geçmesiyle ortaya çıkar. Hastanın bağışıklık sistemini zayıflatır; bu da vücudun enfeksiyonlarla savaşma becerisini azaltır. Kansızlık, yorgunluk ve kemik ağrıları gibi yaşam kalitesini olumsuz etkileyen belirtilerle kendini gösterir. Kanserin evresine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak çeşitli teşhis ve tedavi yöntemleri mevcuttur. Erken teşhis, tedavi sürecine hızlı başlamada ve belirtilerin yönetilmesinde kritik bir rol oynar.

Kemik İliği Kanseri Nedir?

Kemik iliğinde kan hücrelerinde gelişen bir kanser grubudur. Kemik içerisindeki süngerimsi madde olan ilikteki kök hücreler, kırmızı kan hücreleri (RBC), beyaz kan hücreleri (WBC) veya trombositlere dönüşür. Kemik iliği kanseri geliştiğinde, bu hücreler kontrolsüz bir oranda büyümeye başlar. Hastalığın başlıca türleri arasında lösemi, multiple miyelom, lenfoma, miyelodisplastik sendromlar ve myeloproliferatif neoplazmlar bulunmaktadır. Belirtiler, kanser türüne bağlı olarak farklılık gösterebilir; genellikle yorgunluk, ağrı ve beklenmedik kilo kaybı içerir. Onkologlar ve hematologlar, kemik iliği kanserini tedavi etmek için genellikle işbirliği yapar.

Kemik İliği Kanseri Belirtileri Nelerdir?

Hastalığın türüne göre belirtiler değişiklik gösterebilir. Bazı türlerde yoğun kemik ağrısı ve hassasiyet ön plandayken, diğerlerinde kansızlık sonucu oluşan yorgunluk, nefes darlığı ve solgun cilt gibi belirtiler görülebilir. Bağışıklık sistemini etkileyen türlerde sık enfeksiyonlar, kolay morarma ve kanamalar daha belirgin olabilir. Bu değişken belirtiler, kemik iliği kanserinin türüne göre doğru bir değerlendirme yapılmasını gerektirir. Kemik iliği kanseri belirtileri türlerine göre şöyledir:

Multiple Myeloma

Kemik iliği kanserinin en yaygın formu multipl miyelomdur. Bu, plazma hücrelerinde başlar; bu hücreler vücudu yabancı istilacılardan koruyan antikorları üretir. Vücut aşırı miktarda plazma hücresi üretmeye başladığında tümörler oluşabilir. Bu durum, kemik kaybı ve enfeksiyonlarla mücadele etme yeteneğini etkileyebilir. Multiple miyelom belirtileri şunlardır:

• Kansızlık
• Kırmızı kan hücrelerinin eksikliği nedeniyle yaşanan halsizlik ve yorgunluk
• Beyaz kan hücrelerinin eksikliği nedeniyle meydana gelen enfeksiyonlar
• Düşük trombosit nedeniyle oluşan kanama ve morarma
• Sık idrara çıkma
• Aşırı susuzluk hissi
• Karın ağrısı
• İştahsızlık
• Uyuşukluk hissi
• Kandaki yüksek kalsiyum seviyelerinin getirdiği kafa karışıklığı
• Kemik ağrısı
• Böbrek hasarı ve böbrek yetmezliği
• Sinir hasarına bağlı karıncalanma

Lösemi

Lösemide, normal şekilde ölmesi gereken anormal kan hücreleri üretilir. Bu artış, akyuvarları, alyuvarları ve trombositleri etkileyerek işlev görme yeteneklerini engeller. Blast adı verilen olgunlaşmamış kan hücreleri içeren akut lösemide semptomlar hızla gelişir. Kronik lösemi ise daha olgun kan hücrelerini içerir ve belirtiler başlangıçta hafif olabilir. Löseminin bazı belirtileri şunlardır:

• Ateş ve titreme
• Zayıflık ve yorgunluk
• Sık ve şiddetli enfeksiyonlar
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Şişmiş lenf düğümleri
• Genişlemiş karaciğer veya dalak
• Sık sık burun kanaması dahil kolay kanama
• Ciltte küçük kırmızı noktalar
• Aşırı terleme
• Gece terlemeleri
• Kemik ağrısı

Lenfoma

Lenfomada, lenfositler ya da hücreler kontrolden çıkarak çoğalır ve tümörler oluşturur. Bu hastalık, lenf düğümlerinde veya kemik iliğinde başlayabilir. Lenfomanın bazı belirtileri şunlardır:

• Ateş ve titreme
• Düşük enerji
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Şişmiş lenf düğümleri
• Boyun, koltuk altı, kol, bacak veya kasıkta şişlik
• Gece terlemeleri
• Uyuşma ve karıncalanma
• Midede dolgunluk hissi
• Göğüs veya bel ağrısı
• Döküntü ve kaşıntı

Kemik İliği Kanseri Neden Olur?

Kemik iliği kanserine yakalanma riski, kanser türüne göre değişiklik gösterir. Örneğin, multiple miyelom riski, ailede bu hastalığa ait bir öykü varsa, vücut kitle indeksi yüksekse ve 65 yaşın üzerindeyse artış gösterir. Löseminin risk faktörleri de türüne göre farklılık gösterir. Ancak genel olarak yüksek radyasyon, kemoterapi geçmişi, ailede lösemi öyküsü ve Down sendromu gibi genetik durumlar tüm lösemi türleri için ortak risk faktörleri arasındadır. Lenfoma risk faktörleri de hastalığın türüne bağlı olarak değişir; ancak radyasyon ve kemoterapiye maruz kalan, yüksek vücut kitle indeksine sahip, HIV pozitif bireyler ve romatoid artrit veya lupus gibi bağışıklık sistemi hastalıkları bulunanlarda daha yüksektir. Bu faktörler, yaşam tarzı ve tıbbi geçmişe bağlı olarak kemik iliği kanseri türlerinin gelişim olasılığını etkileyebilir.

Kemik İliği Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?

Kemik iliği kanseri belirtileri ortaya çıktığında, doktorunuz önce tıbbi geçmişinizi detaylı bir şekilde değerlendirir ve kapsamlı bir fizik muayene yapar. Bu ön değerlendirmelere dayanarak kesin tanıyı koymak ve kanserin kapsamını belirlemek için çeşitli testler yapılır. Bu testler şunları içerebilir:

• Kan Testleri: Tam kan sayımı (CBC) ve tam metabolik profil gibi testlerle kan hücrelerinin durumu, böbrek ve karaciğer fonksiyonları analiz edilir. Ayrıca tümör belirteçleri testleri, anormal protein veya hücre seviyelerini tespit ederek kanserin varlığı hakkında bilgi verebilir.
• İdrar Testleri: Protein seviyelerini kontrol etmek, böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek ve vücutta olası anormal protein atıklarını tespit etmek amacıyla yapılır. Bazı kemik iliği kanseri türlerinde idrarda belirli proteinler görülebilir.
• Biyopsi: Kanserli hücrelerin varlığını kesin olarak doğrulamak ve kanser türünü belirlemek için kemik iliğinden veya genişlemiş lenf düğümlerinden biyopsi örnekleri alınır. Biyopsi, hücrelerin mikroskop altında incelenmesiyle hücrelerin genetik ve biyokimyasal özelliklerinin değerlendirilmesine olanak tanır.
• Görüntüleme Testleri: Kanserin yayılımını ve organ etkilerini belirlemek için bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRI), pozitron emisyon tomografisi (PET) ve X-ışını gibi gelişmiş görüntüleme teknikleri kullanılır. Bu testler, tümörlerin konumunu belirlemekte ve kanserin diğer dokulara yayılıp yayılmadığını saptamakta yardımcı olur.

Biyopsi sonuçları, kemik iliği kanseri tanısını desteklerken, kanserin türü ve özellikleri hakkında önemli bilgiler sunar. Görüntüleme testleri, kanserin evresini belirleyerek hangi organların etkilendiği ve hastalığın vücutta ne kadar yayıldığı konusunda detaylı bilgi sağlamaktadır.

Kemik İliği Kanseri Tedavisi

Tedavi, kanser türüne, yayılımına ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak belirlenir. Kemik iliği kanseri tedavisi, multidisipliner bir yaklaşımla hastaya özel olarak planlanır. Bu süreçte hasta sürekli olarak değerlendirilir. Yan etkilerin yönetimi ve hastanın yaşam kalitesinin korunması için destekleyici tedavilere de sıkça başvurulur. Hastalığın seyrine göre farklı tedavi yöntemleri bir arada kullanılabilir; böylece tedavinin etkinliği artırılabilir ve nüks riski azaltılabilir. Kemik iliği kanseri tedavisinde tercih edilen yöntemler arasında kemoterapi, immünoterapi, hedefe yönelik tedavi ilaçları, radyasyon tedavisi ve kök hücre nakli bulunmaktadır. Bu tedaviler genellikle tek başına ya da kombinasyonlar halinde uygulanarak en iyi sonucu elde etmek amacıyla kullanılır. Tedavi süresince, hastalığın ilerlemesi ve hastanın tedaviye yanıtına göre planlar gözden geçirilerek daha iyi sonuçlar elde edilmesi sağlanır.