Hepatit B Nedir? Belirtileri ve Tedavi Seçenekleri

Hepatit B, karaciğerde iltihaplanmaya yol açan HBV kaynaklı bir enfeksiyondur. Bu hastalık, dünya çapında milyonlarca insanı etkilemekte olup, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Erken teşhis edilip tedavi edilmediğinde siroz, karaciğer yetmezliği veya karaciğer kanseri gibi hayati riskler taşıyabilir. Hem akut hem de kronik olmak üzere iki farklı formda görülebilir. Akut enfeksiyon genelde kısa süreli olup bağışıklık sistemi tarafından temizlenebilirken, kronik enfeksiyon uzun süre devam eder ve daha ciddi sonuçlara yol açabilir.

Hepatit B Nedir?

Karaciğeri etkileyen ve Hepatit B virüsü (HBV) tarafından meydana getirilen ciddi bir viral enfeksiyondur. Bu enfeksiyon, karaciğer dokusunda iltihaplanmaya sebep olur. Hastalığın şiddeti, karaciğerde geri dönüşü olmayan hasarlar bırakabilir. Hepatit B enfeksiyonu, dünya genelinde yaygın bir halk sağlığı sorunudur ve her yıl milyonlarca insanı etkileyerek siroz, karaciğer yetmezliği ve karaciğer kanseri gibi komplikasyonlara yol açabilir. Enfeksiyon, akut ve kronik olmak üzere iki farklı formda gözlemlenebilir.

Akut Hepatit B genellikle kısa süreli bir enfeksiyondur. Bağışıklık sistemi güçlü olan bireylerin vücutları tarafından temizlenebilir. Ancak bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde veya belirli risk gruplarında enfeksiyon kronikleşebilir. Kronik Hepatit B, virüsün karaciğerde uzun süre bulunmasını ifade eder; bu durum karaciğer fonksiyonlarını ciddi şekilde etkileyebilir. Kronik enfeksiyonlar yıllar boyunca asemptomatik kalabilir, ancak ilerleyen dönemlerde ciddi komplikasyonları beraberinde getirebilir.

Hepatit B Belirtileri Nelerdir?

Hastalığın akut veya kronik formda olup olmamasına bağlı olarak semptomlar çeşitli farklılıklar gösterebilir. Akut enfeksiyon genellikle hafif semptomlarla kendini gösterir; bazı hastalar hiç belirti göstermeyebilir. Belirtiler ortaya çıktığında, grip benzeri bulgular, genel halsizlik ve karaciğer fonksiyonlarındaki değişiklikler görülebilir. Kronik enfeksiyon ise uzun bir süre boyunca belirti vermeden seyreder. Ancak enfeksiyon ilerledikçe ciddi karaciğer hasarı ve komplikasyonlara bağlı belirtiler meydana gelebilir. Hepatit B belirtileri kişi bazında değişiklik gösterebilir, ancak aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

• Yorgunluk ve Halsizlik: En yaygın belirtilerden biridir, genellikle günlük aktiviteleri kısıtlar.
• İştahsızlık: Hepatit B hastalarında iştah kaybı ve ona bağlı kilo kaybı görülebilir.
• Bulantı ve Kusma: Karaciğer fonksiyonlarındaki bozulma sebebiyle sindirim sistemine bağlı rahatsızlıklar sıkça meydana gelir.
• Karın Ağrısı: Özellikle sağ üst karın bölgesinde ağrı veya rahatsızlık hissi olabilir.
• Sarılık (Jaundice): Cilt ve göz beyazının sararması, karaciğerdeki bilirubin seviyelerinin yükselmesiyle ilişkilidir.
• Koyu Renkte İdrar: Karaciğer fonksiyonlarındaki bozulma nedeniyle idrarın rengi koyulaşabilir.
• Açık Renkte Dışkı: Safra üretiminin azalması, dışkının renginin açılmasına neden olabilir.
• Ciltte ve Gözlerde Kaşıntı: Karaciğerdeki toksinlerin birikmesi, ciltte kaşıntıya yol açabilir.
• Kas ve Eklem Ağrıları: Bazı hastalarda grip benzeri kas ve eklem ağrıları görülebilir.
• Ateş ve Titreme: Akut enfeksiyon sırasında hafif ateş ve titreme hissi oluşabilir.
• Karaciğer Büyümesi (Hepatomegali): İleri evrelerde karaciğerin büyümesine bağlı karında dolgunluk hissi oluşabilir.
• Deri Altında Kanama ve Morluklar: Karaciğerin pıhtılaşma faktörlerini üretememesi nedeniyle kolay morarma ve kanama görülebilir.

Hepatit B Nasıl Bulaşır?

Hepatit B, çok bulaşıcı bir virüstür. Kan, tükürük, semen gibi enfekte vücut sıvıları aracılığıyla insandan insana geçiş yapabilir. Ayrıca doğum sırasında anneden bebeğe geçiş ya da steril olmayan tıbbi malzemelerin kullanımı gibi durumlar da başlıca bulaşma yollarındandır. Bu virüs, dış ortamda enfeksiyöz özelliklerini uzun süre koruyabildiğinden bulaşıcılığı oldukça fazladır. Hepatit B’nin toplum sağlığı üzerindeki etkilerini en aza indirmek için erken tanı ve tedavi büyük önem taşır. Enfeksiyonun kontrol altına alınması ve korunma yollarının yaygınlaştırılması, karaciğer hastalıklarının önlenmesine yönelik etkili bir strateji sunar. Ayrıca, Hepatit B aşısı, virüse karşı geliştirilmiş en etkili korunma yöntemlerinden biridir.

Hepatit B Türleri Nelerdir?

Kısa süreli olan akut enfeksiyon, bağışıklık sistemi tarafından temizlenebilirken, kronik enfeksiyon uzun vadeli ve karmaşık bir seyir izler. Her iki tür de belirti göstermeden ilerleyebilir veya hafif semptomlarla sınırlı kalabilir. Ancak tedavi edilmediğinde ciddi karaciğer hasarlarına yol açma potansiyeline sahiptir. Hepatit B türleri şu şekilde sıralanabilir:

• Akut Hepatit B: Enfeksiyonun başlangıç evresidir. Çoğu zaman 6 ay içinde bağışıklık sistemi tarafından temizlenir. Çoğu hasta bu dönemde tamamen iyileşir ve virüse karşı bağışıklık kazanır.
• Kronik Hepatit B: Akut enfeksiyonun bağışıklık sistemi tarafından temizlenememesi durumunda ortaya çıkar ve virüs karaciğerde kalıcı hale gelir. Kronikleşme riski, özellikle doğum sırasında anneden bebeğe bulaşma durumunda veya erken yaşta enfeksiyon kapıldığında daha yüksektir. Tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
• İnaktif Kronik Taşıyıcılık Durumu: Virüs vücutta bulunur ancak karaciğer hücrelerinde aktif bir enfeksiyon yaratmaz. Bu durumda belirti görülmese de hasta virüsü başkalarına bulaştırabilir. Virüs yeniden aktif hale gelebileceğinden düzenli kontrollerle izlenmesi gerekir.
• Reaktivasyon Dönemi: Kronik Hepatit B hastalarında virüs uzun süre inaktif kaldıktan sonra tekrar aktif hale gelebilir. Bu durum, bağışıklık sisteminin zayıflaması veya başka bir enfeksiyon gibi nedenlerle ortaya çıkabilir.
• Fulminan Hepatit B: Nadir görülen bu tür, akut Hepatit B enfeksiyonunun karaciğer yetmezliği ile sonuçlanacak şekilde hızla kötüleştiği bir durumdur. Çok ciddi ve hayatı tehdit eden bir tablo oluşturur.

Hepatit B Teşhisi Nasıl Konulur?

Virüsün varlığını ve enfeksiyonun seyrini belirlemek için çeşitli kan testleri, görüntüleme teknikleri ve gerektiğinde biyopsi gibi ileri tetkiklerle Hepatit B teşhisi konabilir. Doktor, yorgunluk, iştahsızlık, sarılık gibi belirtilerle birlikte hastanın karaciğer fonksiyonlarını etkileyebilecek geçmiş enfeksiyonları veya riskli davranışları değerlendirir. Fizik muayene sırasında karaciğerde büyüme, hassasiyet ve sarılık bulguları aranır. Tanının kesinleştirilmesi için en önemli yöntem, kan testleridir. Bu testler, hem Hepatit B virüsünün varlığını hem de enfeksiyonun aktif olup olmadığını belirlemeye yardımcı olur:

• Hepatit B yüzey antijeni (HBsAg): Virüsün varlığını gösterir. HBsAg pozitifse, kişi enfekte durumdadır.
• Hepatit B yüzey antikoru (anti-HBs): Bireyin virüse karşı bağışıklık kazanıp kazanmadığını gösterir. Bu bağışıklık genellikle aşıdan veya enfeksiyonun iyileşmesinden sonra gelişir.
• Hepatit B çekirdek antikoru (anti-HBc): Geçirilmiş veya mevcut enfeksiyonu gösterir.
• Hepatit B e-antijeni (HBeAg): Virüsün aktif olarak çoğaldığını ve bulaşıcılığın yüksek olduğunu gösterir.
• HBV DNA testi: Virüsün genetik materyalini ölçerek enfeksiyonun ciddiyetini ve tedaviye yanıtı değerlendirmek için kullanılır.

Laboratuvar testlerinin yanı sıra, karaciğer fonksiyonlarının değerlendirilmesi için ALT, AST, bilirubin gibi biyokimyasal testler yapılır. Bu testler, karaciğerin ne düzeyde etkilendiğini ve hasarın boyutunu anlamak açısından önemlidir. Gelişmiş tetkikler arasında, karaciğerin yapısal durumunu ve hastalığın evresini değerlendirmek için görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Ultrasonografi, elastografi (FibroScan) gibi yöntemler, karaciğerin boyutunu, dokusunu ve fibrozis seviyesini belirlemeye yardımcı olur. Gerekli durumlarda, karaciğer biyopsisi yapılarak dokunun mikroskop altında incelenmesiyle kesin tanı konulabilir.

Hepatit B Aşısı Nedir?

Hepatit B aşısı, Hepatit B virüsüne (HBV) karşı bağışıklık sağlar ve bu ciddi enfeksiyonu önlemek için kullanılır. Aşı, Hepatit B virüsünün yüzey antijenini (HBsAg) içerir; bu antijen vücutta bağışıklık yanıtı oluşturarak kapsadığı kişiyi virüse karşı korur. Aşı hem bebekler hem de yetişkinler için bağışıklık sağlar ve Hepatit B’nin bulaşmasını önlemede en etkili yöntemlerden biri olarak değerlendirilir. Hepatit B aşısı, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından önerilen temel aşılama programlarının bir parçasıdır. Genellikle doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde uygulanmaktadır. Bebeklerde bağışıklık oluşturmak amacıyla genellikle üç doz aşı verilir; ilk doz doğumda, ikinci doz 1. ayda ve üçüncü doz 6. ayda yapılır. Yetişkinlerde ise risk grubundaki bireylere üç doz halinde uygulanır. Aşı, kas içine enjeksiyon yoluyla yapılmakta olup, bağışıklık yanıtını artırmak için belirli bir zaman aralığında tekrarlanan dozlarla desteklenir.

Hepatit B Aşısı Yan Etkileri

Aşı, genel olarak güvenli ve etkin bir koruma yöntemi olarak kabul edilmektedir. Dünya genelinde milyonlarca kişi üzerinde uygulanmış olan bu aşı, ciddi sağlık sorunlarına yol açmadan ve nadiren yan etkilerle karşılaşarak uygulanmaktadır. Yan etkiler genellikle hafif düzeyde olup, kısa sürede kendiliğinden geçmektedir. Hepatit B aşısının yan etkileri şunlardır:

• Aşının yapıldığı bölgede hafif ağrı, kızarıklık veya şişlik görülebilir. Bu yan etki genellikle kısa sürelidir ve bir-iki gün içinde kaybolur.
• Bazı kişilerde aşıya bağlı olarak düşük dereceli ateş oluşabilmektedir. Bu genellikle bağışıklık sisteminin aşıya verdiği normal bir tepkidir.
• Aşı sonrası hafif yorgunluk veya genel halsizlik hissedilebilir.
• Hafif baş ağrısı, Hepatit B aşısının yaygın ama geçici bir yan etkisidir.
• İştahsızlık, mide bulantısı veya rahatsızlık hissi görülebilir. Bu durum genellikle kısa sürelidir.
• Alerjik reaksiyonlar çok nadir görülmesine rağmen, bazen hafif döküntü veya kaşıntı meydana gelebilir.
• Nadiren kas veya eklemlerde hafif ağrılar oluşabilir.
• Lenf bezlerinde geçici hassasiyet görülebilir.

Ancak çok nadir durumlarda ani başlayan alerjik reaksiyonlar görülebilir. Bu tür reaksiyonlar, nefes alma güçlüğü, hızlı kalp atışı, şiddetli döküntü veya yüzde şişlik gibi bulgularla kendini gösterebilir ve acil tıbbi müdahale gerektirir.