Haşimato Nedir? Haşimato Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Bağışıklık sisteminin tiroid bezine zarar vermesiyle meydana gelen Haşimato hastalığı, tiroid bezinin iltihaplanmasına yol açan bir otoimmün hastalıktır. Bu durum, zamanla tiroid bezinin hormon üretme yeteneğini azaltarak hipotiroidi adı verilen duruma neden olabilir. Tiroid bezi, vücudun metabolizma başta olmak üzere birçok fonksiyonunu düzenleyen hormonları üreten önemli bir organdır. Haşimato hastalığı, en yaygın otoimmün tiroid rahatsızlıklarından biridir ve genel olarak kadınlarda erkeklere kıyasla daha sık gözlemlenir.

Haşimato Nedir?

Haşimato hastalığı, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla tiroid bezine saldırması sonucu oluşan bir otoimmün tiroid rahatsızlığıdır. Bu durum, tiroid bezinde iltihaplanmaya (tiroidit) yol açar ve bezin fonksiyonlarını olumsuz etkiler. Tiroid bezi, metabolizma, enerji dengesi ve kalp ritmi gibi birçok vücut fonksiyonunu düzenleyen hormonlar üretmektedir. Hastalıkta bağışıklık sistemi, tiroid hücrelerini yabancı bir madde olarak görüp yok etmeye çalışır. Bu süreç sonucunda tiroid bezinin yetersiz çalışması ve hipotiroidi olarak bilinen duruma yol açabilir.

Haşimato hastalığı, adını Japon doktor Hakaru Hashimoto’dan alır ve dünyanın en yaygın otoimmün hastalıklarından biridir. Kadınlarda erkeklere göre yaklaşık 8-10 kat daha sık görülür ve genellikle 30-50 yaş aralığında teşhis edilmektedir. Ancak, bu hastalık çocuklarda ve yaşlılarda da ortaya çıkabilir. Gelişiminde genetik yatkınlık, çevresel etmenler ve hormonal değişimler önemli rol oynar. Haşimato hastalığı genellikle yavaş bir ilerleme gösterir. Başlangıçta tiroid bezi normal hormon üretiminde bulunabilir; ancak zamanla hasarın artması ile hormon üretimi düşer ve bu da hipotiroidi belirtilerine sebep olur. Bazı durumlarda hastalık nedeniyle tiroid bezinde büyüme gözlemlenebilir. Eğer tedavi edilmezse Haşimato, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Metabolizmayı yavaşlatarak kilo alımına, halsizliğe, depresyona ve kardiyovasküler problemler gibi sağlık sorunlarına neden olabilir. Kronik bir rahatsızlık olmasına rağmen uygun tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile yönetilebilir. Tiroid hormonlarının düzenli takibi, bağışıklık sistemini destekleyen bir yaşam tarzının benimsenmesi ve sağlıklı beslenme, hastalığın etkilerini azaltmada kritik öneme sahiptir.

Haşimato Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Bu hastalık, genellikle tiroid hormonlarının azalması ile ortaya çıkan belirtilerle kendini gösterir. Hastalığın başlangıcında semptomlar hafif olabilir ve bu durum kolayca fark edilemeyebilir. Zamanla tiroid bezinin hasar görmesiyle hormon üretimi azaldığında metabolizma yavaşlar ve enerji seviyeleri düşer. Haşimato hastalığının belirtileri kişilerin yaşam kalitesini etkileyen fiziksel ve psikolojik sorunlara yol açabilir. Bu belirtiler kişiler arasında farklılık gösterebilir ve hastalığın seyrine bağlı olarak şiddeti artabilir. Haşimato hastalığına bağlı belirtiler şunları içerebilir:

• Halsizlik ve Yorgunluk: Sürekli yorgunluk hissi ve enerji düşüklüğü yaygındır.
• Kilo Alma: Metabolizmanın yavaşlaması neticesinde genellikle açıklanamayan kilo artışları görülebilir.
• Soğuğa Karşı Hassasiyet: Tiroid hormonlarının düşmesi vücut ısısını düzenlemeyi zorlaştırır, bu durum soğuğa karşı artan duyarlılık ile sonuçlanır.
• Kuru ve Solgun Cilt: Tiroid hormon eksikliği ciltte kuruluk, solgunluk ve pul pul dökülmelere neden olabilir.
• Saç Dökülmesi: Saçların incelmesi ve dökülmesi yaygındır. Ayrıca kaşların dış kenarlarında seyrelme görülebilir.
• Kabızlık: Sindirim sisteminin yavaşlaması nedeniyle kronik kabızlık sıkça yaşanır.
• Boyunda Dolgunluk veya Şişlik (Guatr): Tiroid bezinin büyümesiyle boyunda dolgunluk hissi veya görünür bir şişlik oluşabilir.
• Depresyon ve Duygu Durumu Değişiklikleri: Düşük enerji, motivasyon kaybı ve depresyon gibi belirtiler görülür.
• Unutkanlık ve Konsantrasyon Zorluğu: Bilişsel fonksiyonlarda zayıflamaya yol açan “beyin sisi” olarak bilinen bir durum söz konusu olabilir.
• Uyku Problemleri: Hormon eksikliği, uyku düzenini etkileyebilir ve uykusuzluğa neden olabilir.
• Kas ve Eklem Ağrıları: Özellikle boyun, omuz ve bacaklarda ağrılar gözlemlenebilir.
• Adet Düzensizlikleri: Kadınlarda ağır, düzensiz veya seyrek adet döngüleri yaşanabilir.
• Kalp Ritmi Yavaşlaması (Bradikardi): Kalp atışlarının yavaşlaması yorgunluk ve halsizlik hissini artırabilir.
• Ses Kısıklığı: Tiroid bezi büyümesi ses tellerine baskı yaparak ses değişikliklerine yol açabilir.
• Ellerde ve Ayaklarda Şişlik: Vücutta sıvı birikimi nedeniyle özellikle uzuvlarda şişkinlik görülebilir.

Haşimato Nedenleri Nelerdir?

Bu durum, bağışıklık sisteminin tiroid bezine zarar vermesi neticesinde oluşan bir otoimmün hastalıktır. Genetik yatkınlık, çevresel faktörler ve hormonal değişimlerin kombinasyonu ile ilişkilidir. Hastalığın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bağışıklık sistemindeki bir bozukluk tiroid bezini yabancı bir doku olarak algılar ve zarar verir. Sonrasında tiroid bezi iltihaplanır ve hormon üretim kapasitesi düşer. Kadınların daha sık etkilenmesi, hormonal değişimlerin ve östrojen seviyelerinin hastalığın gelişiminde önemli bir rol oynayabileceğini gösterir. Enfeksiyonlar, iyot alımı ve stres gibi çevresel faktörler de hastalığın tetikleyicileri arasında yer alır. Haşimato hastalığının nedenleri şu şekildedir:

• Genetik Yatkınlık: Ailede otoimmün hastalık hikayesi olan bireylerde Haşimato riski artmaktadır.
• Cinsiyet ve Hormonlar: Kadınların daha fazla etkilenmesi hormonal değişikliklerin önemli bir rol oynadığını düşündürmektedir.
• Yaş: Haşimato hastalığı genellikle 30-50 yaş aralığında ortaya çıkar, ancak her yaş grubunda görülebilir.
• Diğer Otoimmün Hastalıklar: Tip 1 diyabet, çölyak hastalığı veya romatoid artrit gibi diğer otoimmün hastalıklara sahip olmak, Haşimato riskini artırabilir.
• Enfeksiyonlar: Viral veya bakteriyel enfeksiyonlar, bağışıklık sistemini tetikleyerek Haşimato gelişimine katkıda bulunabilir.
• Yüksek veya Düşük İyot Tüketimi: Diyette aşırı veya yetersiz iyot tüketimi, tiroid fonksiyonlarını etkileyerek hastalığı tetikleyebilir.
• Stres: Kronik stres, bağışıklık sistemini etkileyip otoimmün reaksiyonları tetikleyebilir.

Haşimato Hangi Hastalıklara Neden Olur?

Haşimato hastalığı, vücuttaki metabolik süreçleri yavaşlatarak birçok organ ve sistemi olumsuz yönde etkileyebilir. Tedavi edilmediği veya kontrol altına alınmadığı takdirde, hipotiroidi nedeniyle çeşitli hastalıklara ve komplikasyonlara yol açabilir. Ayrıca, otoimmün bir hastalık olmasından ötürü Haşimato hastalığına sahip bireylerde diğer otoimmün hastalıklara yakalanma riski artmaktadır. Haşimato’nun neden olabileceği hastalıklar şunlardır:

• Hipotiroidi: Haşimato hastalığının en yaygın sonucu olan hipotiroidi, tiroid hormonlarının eksikliğinden ötürü metabolizmayı yavaşlatır ve halsizlik, kilo alımı, soğuğa hassasiyet gibi problemler çıkarır.
• Guatr: Tiroid bezinin iltihaplanıp büyümesi sonucunda boyunda şişkinlik (guatr) oluşabilir. Bu da yutkunma ve nefes alma güçlüğüne yol açabilir.
• Miksedem: Hipotiroidinin ilerlemiş evresinde görülen bu kritik durum, vücudun birçok sistemini etkileyerek düşük vücut ısısı, düşük kan basıncı ve bilinç kaybı gibi sorunlara sebep olabilir.
• Tip 1 Diyabet: Haşimato hastalığına sahip bireylerde, bağışıklık sisteminin pankreas hücrelerine saldırması sonucunda ortaya çıkan Tip 1 diyabet riski artabilir.
• Çölyak Hastalığı: Gluten intoleransı olarak adlandırılan çölyak: Haşimato hastalığı bulunan bireylerde daha sık gözlemlenebilir.
• Romatoid Artrit: Eklem iltihabına sebep olan bu otoimmün hastalık, Haşimato ile ilişkilendirilebilir.
• Vitiligo: Ciltteki pigment kaybına neden olan bu durum, Haşimato hastalığına sahip bireylerde sıkça görülebilir.
• Lupus: Bağ dokusunu etkileyen bir otoimmün hastalık olan lupus: Haşimato ile birlikte görülebilir.
• Yüksek Kolesterol: Tiroid hormonlarının eksikliği, kan kolesterol seviyelerinin artmasına ve kardiyovasküler hastalık riskinin yükselmesine yol açabilir.
• Depresyon ve Anksiyete: Tiroid hormonlarının azalması duygu durumu değişikliklerine, depresyona ve anksiyeteye neden olabilir.
• Kısırlık: Haşimato hastalığı, hormon dengesizlikleri sebebiyle kadınlarda adet düzensizlikleri ve kısırlık: riskini artırabilir.
• Hamilelik Komplikasyonları: Tedavi edilmeyen Haşimato, düşük, erken doğum veya doğumsal anomalilere yol açabilir.

Haşimato Tanısında Hangi Testler Kullanılır?

Haşimato hastalığının tanısı fiziksel muayene, hastanın tıbbi geçmişi ve kan testleri ile konur. Tanı sürecinde tiroid bezinin işlevini ve bağışıklık sisteminin tiroid dokusuna karşı oluşturduğu tepkileri değerlendirmek amacıyla çeşitli laboratuvar testleri yapılır. Bu testler, hastalığın teşhisi ve ilerleyişinin takibi için gereklidir. Haşimato tanısında kullanılan temel testler şöyledir:

• TSH (Tiroid Uyarıcı Hormon): TSH seviyeleri, tiroid bezinin yeterli hormon üretip üretmediğini gösterir. Haşimato hastalığında genellikle yüksek seyreder; çünkü hipofiz bezi, düşük tiroid hormonlarını telafi etmek için tiroidi daha fazla çalıştırmaya teşvik eder.
• T3 ve T4 (Triiyodotironin ve Tiroksin): Bu hormonların seviyeleri, tiroidin ne kadar hormon ürettiğini ve vücutta ne kadarının aktif olduğunu gösterir. Haşimato hastalığında T4 genellikle düşük olabilir.
• Anti-TPO (Anti-Tiroid Peroksidaz): Bu antikor, bağışıklık sisteminin tiroid dokusuna saldırdığını gösterir. Anti-TPO antikorları Haşimato hastalarının çoğunda pozitif bulunur ve otoimmün bir sürecin işareti olarak kabul edilir.
• Anti-Tiroglobulin (Anti-TG): Tiroid bezine karşı gelişen başka bir antikor grubudur ve Haşimato hastalarında pozitif olabilir.
• Tiroid Ultrasonu: Tiroid bezinin boyutunu, yapısını ve dokusal değişikliklerini incelemek için ultrason kullanılır. Haşimato hastalığında tiroid bezinin genellikle büyümesi veya yapısal olarak düzensiz görünmesi söz konusudur. Ultrason ayrıca guatr veya nodüllerin varlığını da tespit etmekte yardımcı olur.
• İyot Seviyesi Testleri: Tiroid hormonlarının üretiminde önemli bir rol oynayan iyot seviyeleri değerlendirilir. Ancak bu test rutin değildir ve yalnızca özel durumlarda istenebilir.
• Eritrosit Sedimantasyon Hızı (ESR): Vücutta iltihap sürecinin varlığını değerlendirmek için kullanılır. Haşimato hastalığında tiroid iltihabı nedeniyle ESR hafifçe artmış olabilir.