Geniz Eti Belirtileri ve Ameliyatı Hakkında Bilgiler

Geniz eti (adenoid), üst solunum yollarında bağışıklıkla ilişkili yapılar arasında bulunan lenfoid dokulardan oluşur. Özellikle çocukluk döneminin başında antijenlere karşı ilk savunma mekanizması olarak görev yapar; burun ve boğazın birleşme noktasında, yumuşak damağın hemen arkasında konumlanır. Çocuklarda genellikle 6-7 yaşına kadar aktif kalır, ergenlikle birlikte ise işlevsel olarak küçülür veya tamamen kaybolur. Ancak bazı durumlarda geniz eti, normal fizyolojik ölçüleri aşıp büyüyerek hava yolunu tıkar ve hem solunum hem de işitme gibi birçok системik fonksiyonu etkileyebilir. Bu durum, pediatrik yaş grubunda sık karşılaşılan bir sorun olup, hem semptomlar hem de cerrahi gereklilik açısından çok disiplinli bir değerlendirme gerektirir.

Geniz Eti Nedir?

Geniz eti veya tıbbi terimiyle adenoid vejetasyon, Waldeyer lenfoid halkasının bir parçası olarak kabul edilen immünolojik bir dokudur. Bu halka, ağız ve geniz boşluğunda bulunan bademcikler, dil kökü tonsili, lateral faringeal bantlar ve adenoidden oluşur. Adenoid doku, antijenlerle ilk temas esnasında bir bariyer görevi görerek lokal mukozal bağışıklığın gelişimine katkıda bulunur. Ancak sık geçirilen enfeksiyonlar, alerjik yatkınlık veya genetik eğilimler nedeniyle bu doku hacim olarak artabilir ve fonksiyonunu aşan yapısal sorunlar oluşturabilir.

Solunum yolunun anatomik olarak dar bir bölgesinde yer alması nedeniyle, küçük bir büyüme bile hava pasajını ciddi şekilde daraltabilir. Geniz eti büyüklüğü, yalnızca lokal etkilerle kalmaz; orta kulak havalanmasını bozar, uyku kalitesini düşürür ve kraniofasiyal gelişimi etkileyebilir.

Geniz Eti Belirtileri Nelerdir?

Geniz eti büyümesi (adenoid hipertrofisi), özellikle çocukluk döneminde sık görülen bir durumdur ve solunum, konuşma, işitme ile yüz gelişimi üzerinde çok yönlü etkiler yaratır. Geniz eti, burun boşluğu ile boğazın birleşiminde yer alan ve bağışıklık sisteminin bir parçası olan lenfoid bir yapıdır. Ancak bu yapı iltihap veya genetik yatkınlıklar nedeniyle büyüdüğünde hava yolunu kısmen ya da tamamen tıkayabilir. Geniz eti belirtileri arasında:

• Burun tıkanıklığı: Geniz eti büyüdüğünde hava yolunu kapatır ve çocuk burundan nefes almakta zorlanarak ağızdan solunum yapma alışkanlığı geliştirir.
• Ağızdan solunum: Sürekli ağızdan solunum yapmak, konuşmayı ve yüz kaslarının gelişimini olumsuz etkiler; çene geride kalır ve damak daralır.
• Horlama ve uykuda apne: Uykuda yüksek sesle horlama ve solunumda duraklamalar, huzursuz uyku ve terleme görülebilir.
• Gece uyanmaları ve alt ıslatma: Uyku sık bölünmesi, gece terörü ve enürezis noktürna (gece idrar kaçırma) ile sonuçlanabilir.
• Yetersiz uyku ve davranışsal bozukluklar: Uykusuz kalan çocuklarda dikkat dağınıklığı, huzursuzluk, agresif davranışlar ve öğrenme güçlüğü gelişebilir.
• Fonasyon bozuklukları: Burundan nefes alamayan çocuklar konuşurken sesi genizden verir, bu da konuşmanın boğuk ve anlaşılmasını zor hale getirir.
• İşitme sorunları: Östaki borusunun tıkanmasıyla orta kulakta sıvı birikimi (seröz otit), kulakta basınç, ağrı ve geçici işitme kaybı oluşabilir.
• Tekrarlayan kulak enfeksiyonları: Orta kulak iltihabı (otitis media), geniz eti büyüklüğü olan çocuklarda sık görülür.
• Denge bozuklukları: İşitme ve denge sisteminin etkilenmesi, çocuklarda zaman zaman sersemlik veya dengesizlik yaratabilir.
• Adenoid yüz görünümü: Uzun süreli geniz eti büyümesi olan çocuklarda karakteristik bir yüz şekli oluşur; bu uzun yüz, düşük çene, açık ağız ve dar damak yapısıyla tanımlanır.

Geniz Eti Büyüten Yiyecekler Nelerdir?

Geniz eti büyümesi esas olarak anatomik ve immünolojik nedenlerden kaynaklansa da, bazı besin grupları bu durumu dolaylı yoldan tetikleyebilir. Alerjen potansiyeli yüksek gıdalarla olan dikkat çekici ilişki, inek sütü proteinine duyarlı çocuklarda görülen mukozal inflamasyon ve bunun sonucu geniz bölgesinde oluşan ödemdir. Ayrıca, aşırı işlenmiş şekerli gıdalar, katkı maddeleri ve koruyucular içeren hazır yiyecekler histamin salınımına sebep olarak geniz mukozasını irritasyona uğratabilir.

Geniz Eti Büyümesi Ne Gibi Etkiler Gösterir?

Hava yolunun daralması, kronik hipoksiye yol açabilir. Bu durum, çocuklarda beyin oksijenlenmesinin azalmasına ve dolayısıyla nörokognitif performansta düşüşe sebep olabilir. Uyku sırasında tekrarlayan apne atakları, uyku apne sendromu gelişimini tetikler. Bu da kardiyovasküler sisteme yük bindirir ve ileri olgularda pulmoner hipertansiyon gibi komplikasyonlara neden olabilir.

Östaki disfonksiyonu nedeniyle orta kulak havalanması bozulur; bu da kronik efüzyonlu otit oluşumuna neden olur. Sonuç olarak, hem işitme kaybı hem de konuşma gelişiminde gecikmeler görülebilir. Ayrıca, geniz eti büyüklüğü ağızdan solunuma sebep olarak üst hava yolunu dış mikroorganizmalara açık hale getirir ve üst solunum yolu enfeksiyonlarının sıklığını artırır. Ortodontik gelişim üzerinde olumsuz etkileri olan geniz eti, uzun vadede çene geriliği ve maloklüzyon gibi kalıcı yapısal sorunlara yol açabilir.

Geniz Eti Tanısı Nasıl Konulur?

Geniz eti tanısı, çok disiplinli bir yaklaşım gerektirir. İlk aşama, ayrıntılı bir anamnez (hasta öyküsü) toplanmasıdır. Ailelerin gece uyku, horlama, nefes durması, ağızdan solunum ve sık kulak enfeksiyonu gibi semptomları hakkında verdikleri bilgiler klinik değerlendirmeler açısından büyük önem taşır. Fizik muayene sırasında burun tıkanıklığı, genizsi konuşma ve otit bulguları incelenir. Tanıyı doğrulayan objektif görüntüleme yöntemleri de kullanılır.

En yaygın kullanılan yöntem, nazofaringeal endoskopidir. Bu işlem, fleksibl fiberoptik endoskopla burun boşluğundan girilerek geniz etinin doğrudan görüntülenmesini sağlar. Bunun yanı sıra, lateral nazofarengeal grafi (boyun röntgeni) ile geniz etinin hava yolunu ne ölçüde tıkadığı değerlendirilebilir. İşitme kaybı belirtileri varsa, odyometri ve timpanometri gibi odyolojik testler de yapılır. Tüm bulgular bir arada değerlendirilir ve hastaya özel bir tedavi planı hazırlanır.

Geniz Eti Ameliyatı İçin Kriter Nedir?

Geniz eti cerrahisi, her büyüme vakasında gereklilik göstermez. Müdahale kararı, klinik endikasyonlara ve tedaviye yanıt durumuna bağlıdır. Cerrahi kriterler arasında:

• Belirgin ve sürekli burun tıkanıklığı sebebiyle ağızdan solunumun sürekli hale gelmesi
• Uyku sırasında obstrüktif apne ve horlama varlığı
• Sık tekrarlayan veya kronikleşen otitis media ve işitme kaybı
• İlaç tedavisine yanıt vermez alerjik rinit
• Çene-yüz gelişimini olumsuz etkileyen postüral bozukluklar
• Konuşma bozuklukları ve genizden konuşma durumu
• Orta kulakta sıvı birikimi (efüzyon) nedeniyle kulak tüpü yerleştirilmesi gereken vakalar

Bu kriterlerden biri veya daha fazlası mevcutsa, özellikle 2 yaş üstü çocuklarda adenoidektomi güvenle uygulanabilir. Ancak cerrahinin zamanlaması ve yöntemi, KBB uzmanı ile gerekiyorsa odyolog, alerji uzmanı gibi diğer disiplinlerle iş birliği içinde belirlenmelidir.