Enteral ve Parenteral Beslenme Nasıldır?
Enteral ve parenteral beslenme, özel diyet yöntemleridir. Enteral beslenme sindirim sisteminde gerçekleşirken, parenteral beslenme damar yoluyla uygulanır. Her iki yöntem de klinik ortamlarda tercih edilmektedir ve hasta durumuna göre değişiklik gösterir. Uygulama, hastanın ihtiyaçlarına bağlı olarak farklılaşır.
Enteral Beslenme Nedir?
Besinlerin tüp aracılığıyla mide ya da ince bağırsağa doğrudan iletildiği bu beslenme şekli, ağız yoluyla besin alımının mümkün olmadığı durumlarda uygulanır. Dengeli beslenmede karbonhidrat, yağ, protein, mineral ve vitaminlerin alımı önemlidir. Bu gıdalar ağız yoluyla alındıktan sonra, sindirim sisteminden geçerek vücuda enerji sağlar. Ancak, bazı bireylerde ağızdan besin alımı yapılamayabilir ya da sindirim sistemi bozuklukları ortaya çıkabilir. Böyle durumlarda, gerekli besinler doğrudan çalışan gastrointestinal kanala verilir.
Kimler Enteral Beslenmeye İhtiyaç Duyar?
Baş ve boyun kanseri, yutma güçlüğüne neden olan kanser tedavileri, felç veya ALS gibi beyin ve omurilik sorunları yaşayan bireylerde enteral beslenme tercih edilebilir. Ayrıca, yoğun bakımda ya da cerrahi süreçte olan hastalar için de uygundur.
Enteral Beslenme Torbası Nedir? Nasıl Kullanılır?
Enteral beslenme torbası, plastik tüp şeklinde olup, alt kısmı tüp çıkışıyla, üst kısmı ise dolum için kullanılan kapakla birleştirilmiş bir tıbbi malzemedir. Hem yetişkinler hem de çocuklar için mide-bağırsak beslenmesinde kullanılır.
Enteral Beslenme Ne Kadar Sürer?
Enteral beslenmenin süresi bireyden bireye değişiklik gösterir. Tüp yerleştirilme amacına bağlı olarak, kullanımı birkaç hafta, birkaç ay veya yıllar sürebilir.
Enteral Beslenmenin Sağlık Üzerindeki Etkileri Nelerdir?
Yetersiz beslenme yaşayan bireylerde bağışıklık sisteminin korunmasına, yara iyileşme süreçlerinin desteklenmesine, iyileşme sürelerinin kısalmasına, kas kütlesinin korunmasına ve psikolojik sorunların azaltılmasına katkı sağlayan olumlu etkiler sunar. Günlük kalori alımının belirli bir seviyenin altında olmaması, mortalite riskinin azaltılmasına yardımcı olur. Enteral beslenme, hastaların tedavi süreçlerinde septik komplikasyonlar ve malnütrisyonları önleyebilir. Ancak bazı komplikasyonlar da gelişebilir; enteral beslenme tüpünde yaşanan sorunlar, yerel iltihaplara yol açabilir. Ayrıca, ilaç kullanımı şişkinlik, kabızlık, ishal, ödem ve şiddetli kilo kaybı gibi durumların gelişmesine neden olabilir.
Enteral Besleme Tüpü Çeşitleri Nelerdir?
Enteral beslenme tüpleri altı farklı tipe ayrılır. Hangi tüpün kullanılacağı, tüpün yerleştirileceği bölge, boyutu ve enteral beslenmenin süresi göz önünde bulundurularak doktor tarafından belirlenir.
- Nazogastrik tüp: burundan mideye uzatılır.
- Orogastrik tüp: ağızdan mideye ulaşır.
- Nazoenterik tüp: burundan başlayıp bağırsaklara uzanır.
- Oroenterik tüp: ağızdan başlayarak bağırsaklara gider.
- Gastrostomi tüpü: karın derisinden mideye yerleştirilir.
- Jejunostomi tüpü: karın derisinden bağırsaklara ulaşır.
Enteral Beslenmede Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
- Hastanın gereksinim duyduğu günlük kalori ve protein miktarı dikkatle hesaplanmalıdır.
- Besin veriliş hızı hastanın toleransına göre ayarlanmalıdır.
- Tüpün yerleştiği alan, beslenme türüne göre kontrol edilmelidir.
- Besinlerin son kullanma tarihlerine dikkat edilmelidir.
Parenteral Beslenme Nedir?
Parenteral beslenme, tüp veya ağız yoluyla yeterince beslenemeyen bireylerde, protein, karbonhidrat, yağ, mineral, elektrolit, vitaminler ve diğer gerekli unsurları damar yoluyla sağlamak amacıyla yapılan bir beslenme uygulamasıdır.
Kimler Parenteral Beslenmeye İhtiyaç Duyar?
Parenteral beslenme, yiyecek alımı, sindirimi veya emilimin bozulduğu durumlarda tercih edilir. Kısa bağırsak sendromu, bağırsak tıkanıklığı veya akut pankreatit gibi sorunlarda gereklidir.
Parenteral Beslenmenin Sağlık Üzerindeki Etkileri Nelerdir?
Özellikle yatan hastalarda enteral beslenmenin yetersiz kaldığı durumlarda parenteral beslenme uygulanması zorunlu hale gelir. Ameliyat sonrası ilk günlerde ya da bağırsakların dinlendirilmesi gereken durumlarda ön plana çıkar. Ayrıca, ciddi pankreas iltihabı veya bağırsak rezeksiyonu gibi durumlarda sağlık koşullarının korunması açısından gereklidir. Bebek ve çocuklarda büyüme ve gelişme için de kritik bir destek sağlar.
Parenteral Beslenme Nasıl Uygulanır?
Femoral, juguler veya subklavian yolla kateter yerleştirilir. Bu yöntem, uzun süreli ve yoğun besin ihtiyacını karşılamak için kullanılır. Kısa süreli bir beslenme ihtiyacı varsa, damar yoluyla enjektör ile açılır.
Parenteral Beslenme Yöntemleri Nelerdir?
Parenteral beslenme, total ve parsiyel parenteral beslenme olarak ikiye ayrılır. Total parenteral beslenme, bireyin ihtiyaç duyduğu tüm besinlerin damardan verilmesini, parsiyel olanı ise sindirim sisteminin tüketebileceği belirli besinlerin ağız yoluyla alınabilmesini ifade eder. Uzun veya kısa süreli kullanıma göre, periferik damar yoluyla veya santral venöz kateterle beslenme yapılabilir.
Parenteral Beslenmede Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
Parenteral beslenmede ortaya çıkabilecek komplikasyonlar şunlardır:
- Kateterin kırılması veya tıkanması
- Enfeksiyon riski
- Beslenme bozukluğu veya yoğun beslenme sorunları
- Karaciğer yağlanması
- Kan pıhtılaşması
Bu durumları en aza indirmek için kişisel hijyene özen gösterilmelidir. El yıkama, kateterin bulunduğu yerle su temasından kaçınma ve kateterin temizlenmesi gibi önlemler alınmalıdır. Ayrıca, pıhtılaşmayı önleyici tedbirler uzmanlar tarafından uygulanabilir.
Enteral ve Parenteral Beslenme Arasındaki Farklar
Enteral ve parenteral beslenme arasındaki farklar bazı temel unsurlara dayanır. Bunlar şunlardır:
- Parenteral yöntem damar yoluyla, enteral yöntem tüp ile beslenme sağlar.
- Eğer kişilerin sindirim organları çalışıyorsa, ilk olarak enteral beslenme tercih edilir; bu, damardan enjeksiyonun daha fazla endikasyona sahip olmasından kaynaklanır.
- Damar erişimi zayıf olan hastalarda enteral beslenme daha sağlıklı bir alternatif olarak öne çıkar.
Enteral ve Parenteral Beslenme Hakkında Sık Sorulan Sorular
Enteral ve parenteral beslenme arasındaki fark nedir?
Parenteral beslenme, damar yoluyla yapılan beslemedir. Enteral beslenme ise bir tüp aracılığıyla mide veya ince bağırsağa iletilerek gerçekleştirilir.
Uygulamalar ne kadar süreyle yapılmalıdır?
Hastanın durumuna bağlı olarak, uygulama 3 gün ile 1 ay arasında değişebilir.
Enteral beslenmeye kaç ml ile başlanır?
Enteral ve parenteral beslenme arasındaki en önemli fark, verilen besin miktarıdır. Hastanın ihtiyaç duyduğu besin miktarı, ml cinsinden değişiklik gösterebilir.
PEG, enteral mi yoksa parenteral beslenme midir?
PEG, enteral beslenme türlerinden biridir.
Enteral beslenme pompası nedir?
Enteral beslenme pompa seti, beslenme tüpünün ucuna takılarak beslenme özütünün belirli bir zaman diliminde vücuda verilmesini sağlayan bir mekanizmadır. Aynı zamanda, bu pompa hastanın ihtiyaç duyduğu besin miktarını düzenli olarak almasını sağlar.