E Vitamini’nin Faydaları Nelerdir? – Memorial

E vitamini nedir?

E Vitamini, farklı formlar içeren, yağda çözünebilir bir vitamindir. İçeriğinde alfa, beta, gama ve delta tokoferolleri barındırır; bunlar arasında özellikle alfa-tokoferol, önemli bir antioksidan olarak öne çıkar.

E vitamini, buğday, mısır, darı ve pirinç gibi tahıllarda bolca bulunur. Ayrıca ayçiçek yağı, mısır yağı, pamuk yağı gibi yağlarda, ceviz, badem, yerfıstığı gibi kuruyemişlerde ve yeşil sebzelerde de mevcuttur. E vitamini, pişirmeye ve ısıya dayanıklıdır, böylece pişirme sırasında tahrip olmaz. Ancak, yağda kızartma ve tahılların öğütülmesi sırasında E vitamini kaybı yaşanabilir. Bu nedenle, E vitamini içeren gıdaları yağda kızartmadan pişirmek ve beyazlatılmamış (tam tahıllı) ürünleri tercih etmek daha sağlıklıdır.

E vitamini faydaları nelerdir? E vitamini neye iyi gelir?

E vitamini, güçlü bir antioksidan olup serbest radikalleri temizler. Bunun yanında bağışıklık fonksiyonunu artırır ve kalp damarlarında pıhtı oluşumunu engeller. Yeterli miktarda alındığında enfeksiyon hastalıklarına karşı vücudu korumaya yardımcı olur. Göz sağlığı için de E vitamini alımına özen göstermek önemlidir.

E vitamini, cildin su kaybını önleyerek doğal nem dengesini korur. Hücre zarlarını koruyarak cildin nemli ve sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Antioksidan yönüyle akne, sedef hastalığı, egzama ve güneşin ciltte oluşturabileceği yaşlanma etkileri gibi birçok cilt problemine iyi gelir. Özellikle sedef hastalığında E vitamini yağı uygulamak, sorunlu bölgelerdeki hasarı onarmaya destek olabilir. Ayrıca egzama iltihabını azaltarak kaşıntı ve kuruluğu hafifletebilir.

E vitamini, C vitamini, beta karoten ve çinko ile birlikte alındığında yaşa bağlı makula dejenerasyonuna karşı koruyucu etki sağlayabilir. Bazı gözlemsel çalışmalar ve klinik deneyler, E vitamini takviyelerinin sigara içenler arasında ilerlemiş prostat kanseri riskini azaltabileceğini göstermektedir.

E vitamini, yağ oksidasyonunun sonucu olarak oluşan reaktif oksijen türlerinin üretimini durduran yağda çözünen bir antioksidandır. Bilim insanları, E vitamininin serbest radikal üretimini sınırlayarak ve farklı mekanizmalar yoluyla, serbest radikallerle ilişkili kronik hastalıkları önlemeye veya geciktirmeye yardımcı olabileceğini araştırmaktadır. Günlük alımın, nitrat toleransını engellemeye de yardımcı olabileceğine dair bazı araştırmalar bulunmaktadır. Ayrıca, E vitamini takviyesinin tırnak soyulmasına, çatlamasına ve sararmasına neden olan sarı tırnak sendromunu önleyebileceği gösterilmiştir.

E vitamini hangi besinlerde bulunur?

E vitamini, çoğunlukla bitkisel yağlar, kuruyemişler, tohumlar, meyveler ve sebzelerde bulunur. E vitamini içeren bazı gıdalar şunlardır:

• Buğday tohumu yağı
• Ayçiçeği, aspir ve soya fasulyesi yağı
• Ay çekirdeği
• Badem
• Fıstık, fıstık ezmesi
• Pancar yeşillikleri, kara lahana, ıspanak
• Kabak
• Kırmızı dolmalık biber
• Kuşkonmaz
• Mango
• Avokado

Bazı Seçilmiş Gıdalardaki E Vitamini (Alfa-Tokoferol) İçeriği
Gıda	Porsiyon başına miligram (mg)	Yüzde DV *
Buğday tohumu yağı, 1 yemek kaşığı	20.3	135
Ay çekirdeği, kuru kavrulmuş, 1 ons	7.4	49
Badem, kuru kavrulmuş, 1 ons	6.8	45
Ayçiçek yağı, 1 yemek kaşığı	5.6	37
Aspir yağı, 1 yemek kaşığı	4.6	31
Fındık, kuru kavrulmuş, 1 ons	4.3	29
Fıstık ezmesi, 2 yemek kaşığı	2.9	19
Yer fıstığı, kuru kavrulmuş, 1 ons	2.2	15
Mısır yağı, 1 yemek kaşığı	1.9	13
Ispanak, haşlanmış, ½ fincan	1.9	13
Brokoli, doğranmış, haşlanmış, ½ fincan	1.2	8
Soya yağı, 1 yemek kaşığı	1.1	7
Kivi, 1 orta boy	1.1	7
Mango, dilimlenmiş, ½ fincan	0.7	5
Domates, çiğ, 1 orta boy	0.7	5
Ispanak, çiğ, 1 su bardağı	0.6	4

1 ons = 28,3495231 gram’dır.   * DV = Günlük Değer.

Tablo Kaynak: National Institutes of Health

E vitamini eksikliği nelere yol açar?

E vitamini, doğal gıdalarda bol miktarda bulunduğundan eksikliği genelde sık karşılaşılan bir durum değildir. Günlük ihtiyaç erkekler için 4 mg, kadınlar için ise 3 mg’dır. Bebekler ve yağ emilim bozukluğu yaşayan bireylerde E vitamini eksikliği olma olasılığı daha yüksektir. E vitamini eksikliği, anemi, iskelet miyopati, ataksi, periferik nöropati, retinopati, bağışıklık tepkisinin zayıflaması ve sinir hasarı gibi sorunların belirtilerinden biri olabilir.

Nadir görülen bir genetik hastalık olan abetalipoproteinemiye sahip bireylerin, diyetle aldıkları yağları zayıf emmelerinden ötürü yüksek dozlarda E vitamini alması gerekmektedir (yaklaşık 100 mg/kg veya günde 5-10 g). Bu eksiklik, sinir iletişimi bozuklukları, kas gücü kaybı ve retina dejenerasyonu gibi sorunlara yol açabilir. Ataksi ve E vitamini eksikliği (AVED) ise, karaciğerin alfa-tokoferol transfer proteininin hatalı olduğu bir genetik hastalıktır. AVED hastaları, ciddi E vitamini eksikliği yaşamakta olup, yüksek dozda takviye almadıklarında sinir hasarı riski taşırlar ve yürüme yetenekleri olumsuz etkilenebilir.

Ciddi E vitamini eksikliği belirtileri şunlardır:

• Kas zayıflığı
• Kas kütlesi kaybı
• Anormal göz hareketleri
• Görüş problemleri
• Bağışıklık sisteminde azalma
• Yürüme gibi hareketlerde zorluk – Ataksi (vücut hareketlerinin kontrolünü kaybetme)
• Uzun süreli E vitamini eksikliği karaciğer ve böbrek sorunlarına yol açabilir

E vitamini fazlalığı nelere yol açar? E vitamini takviyelerinin olası yan etkileri nelerdir?

Uygun dozajlarda alınan E vitamini, oral yolla genellikle olumsuz bir durum oluşturmaz ve güvenli kabul edilir. Fakat nadiren de olsa, ağızdan takviye edilen E vitamini bulantı, gaz ve ishal gibi yan etkilere yol açabilir.

E vitamini, kanın pıhtılaşma hızını azaltabilir. Bu nedenle kan sulandırıcı kullananların E vitamini takviyelerinden kaçınması önerilir. Aynı şekilde, ameliyattan iki hafta önce E vitamini alımının bırakılması gerekebilir.

Aşağıdaki ilaçlardan herhangi biri ile tedavi gören kişiler, doktorla görüşmeden E vitamini takviyesi almamalıdır:

Antidepresan ilaçlar: E vitamini, antidepresan desipraminin (Norpramin) emilimini engelleyebilir. Desipramin, trisiklik antidepresanlar sınıfına aittir. Diğer trisiklikler arasında imipramin (Tofranil) ve nortriptilin (Pamelor) yer alır.

Antipsikotik ilaçlar: E vitamini, antipsikotik olarak kullanılan klorpromazin (Thorazine) ilacının emilimini engelleyebilir. Klorpromazin, fenotiyazinler adı verilen bir ilaç sınıfına dahildir.

Aspirin: E vitamini kanama riskini artırabileceğinden, aspirin kullanan kişiler E vitamini takviyesi almadan önce doktora danışmalıdır.

Beta blokerler: Bu ilaçlar, yüksek tansiyonu tedavi için kullanılır. E vitamini, beta blokerlerden biri olan propranolol (Inderal) emilimini engelleyebilir.

Hamilelik ve emzirme döneminde E vitamini takviyelerinin genellikle güvenli olduğu düşünülmektedir. Ancak kalp krizi, inme, kanama bozuklukları veya baş ve boyun kanseri hikayesi olan bireylerin E vitamini takviyelerini alırken dikkatli olmaları önerilir.

Not: Etkileşimlerden ve beklenmeyen yan etkilerden kaçınmak için günlük E vitamini takviyesi, doktor bilgisi dahilinde alınmalıdır.

E vitamini Alzheimer hastalığına iyi gelir mi?

E vitamininin Alzheimer hastalığını önleme veya tedavi etmedeki etkilerine dair kesin bir kanıt mevcut değildir. Bazı araştırmacılar, antioksidanların Alzheimer’ı önlemeye yardımcı olabileceğine inanmaktadır. Bir çalışmada, takviye olarak kullanılan d-alfa-tokoferol yerine, tüm E vitamini düzeyine sahip kişilerin Alzheimer geliştirme ihtimalinin daha düşük olduğu saptanmıştır. Fakat başka bir bilimsel çalışmada ise, Alzheimer’ın erken semptomlarını taşıyan ve E vitamini takviyesi alan kişilerin, plasebo alanlarla aynı oranda hastalığı geliştirdiği belirtilmiştir.

E vitamini bağışıklık sistemi ilişkisi nasıldır?

Yapılan araştırmalar, E vitamininin T lenfositleri veya T hücreleri olarak bilinen bir tür bağışıklık hücresinin seviyelerini artırdığını göstermektedir. T hücreleri, bağışıklık sisteminde önemli bir rol oynayan beyaz kan hücreleridir ve iki ana türü vardır: düzenleyici ve sitotoksik. Düzenleyici T hücreleri, dış etkenlere karşı bağışıklık tepki sürecini yönetirken, sitotoksik hücreler enfekte hücreleri öldürmekle görevlidir. Bu bağlamda E vitamini, T hücre zarlarının güçlülüğünü ve sağlığını koruyarak bu hücrelerin çoğalmasına ve diğer bağışıklık süreçleriyle etkileşim kurmasına yardımcı olur. T hücreleri yaşla birlikte azalır; bu nedenle E vitamininin yeterli alımı, sağlıklı bir bağışıklık sistemini sürdürmek açısından büyük önem taşır.