Çocuklarda Kemik Tümörlerinin Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Çocuklarda görülen kemik tümörleri, ciddiye alınması gereken önemli bir sağlık sorunudur. Bu tümörler, kemik dokusundaki anormal hücre çoğalmasından kaynaklanır. İyi huylu tümörler genellikle hayatı tehdit etmezken, kötü huylu olanlar hızla ilerleyerek çevre dokulara ve uzaktaki organlara da yayılabilir. Büyüme dönemindeki çocuklarda bu tür hastalıklar, gelişim süreçlerini de olumsuz etkileyebilir. Kemik tümörleri en çok diz çevresi, uyluk, kaval kemiği, kol kemiği ve pelvis gibi bölgelerde görülür. Erken teşhis, tedavi şansını artırır.

Kemik Tümörü Nedir?

Kemik tümörleri, kemik dokusunda normal dışı bir şekilde çoğalan hücrelerden oluşan kitlelerdir. Bu tümörler iyi huylu (benign) veya kötü huylu (malign) olabilir. İyi huylu tümörler genellikle yavaş büyür ve çevre dokulara zarar vermezken, kötü huylu olanlar hızlı biçimde büyüyerek çevre dokulara yayılabilir ve tedavi edilmediği takdirde metastaza neden olabilir.

Çocukluk döneminde ortaya çıkan kemik tümörleri, genellikle hızlı büyüme dönemleriyle ilişkilidir. Bu dönemde, kemik hücreleri daha aktif şekilde bölünebilir. Kemik tümörleri yalnızca kemikte kalmaz, eklem hareketlerini, kas yapısını ve genel vücut fonksiyonlarını da etkileyebilir. Bu nedenle, gözlemlenen şişlikler, ağrılar veya hareket kısıtlılıkları ciddiye alınmalıdır. Erken tanı, kötü huylu kemik tümörlerinin tedavi başarısını önemli ölçüde artırır.

Kemik Tümörü Neden Olur?

Kemik tümörlerinin kesin nedenleri genellikle belirlenemez, fakat genetik etmenler, hücresel mutasyonlar ve çevresel faktörlerin etkileşimi belirleyici olabilir. Çocuklarda görülen kemik tümörlerinin önemli bir kısmı, DNA onarım süreçlerindeki bozulmalar veya hücrelerin kontrolsüz bölünmesiyle bağlantılıdır. Büyüme dönemindeki hızlı hücre yenilenmesi, bu tür anormalliklere daha açıklık sağlar. Öte yandan, bazı genetik sendromlar, bağışıklık sistemi zayıflıkları veya geçmişte alınan yüksek doz radyasyon da risk faktörleri arasındadır.

Kemik tümörlerinin başlıca nedenleri şunlardır:

• Genetik faktörler: Ailedeki kemik tümörü veya diğer kanser öyküleri çocuğun riskini artırabilir.
• Kalıtsal sendromlar: Li-Fraumeni sendromu, retinoblastom ve bazı genetik mutasyonlar, kemik tümörü gelişiminde etkili olabilir.
• Hücre mutasyonları: DNA onarımında meydana gelen hatalar, hücrelerin kontrolsüz çoğalmasına neden olur.
• Hızlı büyüme dönemleri: Özellikle ergenlikte kemiklerin hızla büyümesi tümör riskini artırır.
• Radyasyona maruz kalma: Önceden başka bir rahatsızlık için radyoterapi almış çocuklarda görülebilir.
• Çevresel faktörler: Bazı zararlı maddeler veya bağışıklık sistemi zayıflatan durumlar kemik tümörü oluşumunu tetikleyebilir.

Kemik Tümörü Belirtileri Nelerdir?

Kemik tümörlerinin belirtileri genellikle gizlidir ve başlangıçta büyüme ağrılarıyla karıştırılabilir. Tümörler büyüdükçe, çevre dokulara baskı yaparak kemik yapısını zayıflatır ve görünür hale gelir. Çocuklarda görülen kemik tümörleri, hem yerel hem de sistemik belirtiler gösterebilir. Özellikle gece artan, dinlenmekle geçmeyen ağrılar dikkate alınmalıdır.

Kemik tümörlerinde sık görülen belirtiler şunlardır:

• Kemik ağrısı: Başlangıçta hafif olabilir, ancak zamanla şiddetlenir, gece daha belirginleşir ve dinlenmekle geçmez.
• Şişlik ve kitle: Tümörlü bölgede görünür veya elle hissedilen bir kitle oluşabilir.
• Hareket kısıtlılığı: Eklem yakınında tümör varsa, çocuğun hareket kabiliyeti azalır.
• Kırıklar: Zayıflayan kemik dokusu nedeniyle küçük darbeler bile kırıklara neden olabilir.
• Cilt değişiklikleri: Tümörün bulunduğu alanda kızarıklık, sıcaklık artışı ve damarsal belirginlik görülebilir.
• Genel belirtiler: İleri evrelerde ateş, halsizlik, iştah kaybı ve kilo kaybı görülebilir.

Kemik Tümörü Nasıl Teşhis Edilir?

Kemik tümörlerinin erken teşhisi, tedavi başarısını doğrudan etkiler. Tanı süreci, öncelikle çocuğun geçmişinin ayrıntılı incelenmesi ile başlar. Doktor, ağrının süresini, şiddetini, geceleri artıp artmadığını ve birlikte şişlik veya kırık öyküsünü sorgular. Fizik muayenede, tümör bulunan bölgede şişlik, hassasiyet veya hareket kısıtlılığı araştırılır. Tanıyı kesinleştirmek için görüntüleme yöntemleri ve biyopsi gereklidir.

Kemik tümörünün teşhisinde kullanılan yöntemler şunlardır:

• Röntgen: İlk aşama görüntüleme yöntemidir; kemik dokusundaki anormallikleri gösterir.
• MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme): Tümörün yumuşak dokulara ve kemik iliğine yayılımını detaylı gösterir.
• BT (Bilgisayarlı Tomografi): Özellikle tümörün kemik yapısını ve küçük detayları incelemek için kullanılır.
• Biyopsi: Kesin tanı konulmasında en güvenilir yöntemdir. Tümörden alınan örnek mikroskop altında incelenir ve tümör tipi belirlenir.
• Kan testleri: Bazı tümörlerde kan değerlerinde anormallikler olabilir, ancak tek başına tanı koydurucu değildir.

Kemik Tümörü Ağrısı Nasıl Olur?

Kemik tümörü ağrısı, sıradan kas ya da eklem ağrılarından farklıdır. Genellikle şiddeti giderek artar, istirahatle geçmez ve gece daha belirgin hissedilir. Bu özellik, büyüme çağındaki çocuklarda yaygın olan “büyüme ağrıları” ile karışıklığı önlemek açısından önemlidir. Büyüme ağrıları genellikle gün içinde yorgunluğuna bağlı oluşur ve dinlenmenin ardından hafifler. Oysa kemik tümörü ağrısı, geceleri sıkça uykudan uyandıracak kadar rahatsız edici olabilir.

Ağrı, tümörün bulunduğu bölgeye göre değişkenlik gösterebilir. Tümör ekleme yakınsa, eklem hareketleri sırasında ağrı artabilir ve bu da günlük aktiviteleri zorlaştırır. Ayrıca, tümör kemik dokusunu zayıflattığı için, küçük darbelerde dahi kırığa bağlı ani ve şiddetli ağrılar gelişebilir. İleri evrelerde, tümör büyüyerek çevre sinirlere baskı yapabilir ve buna bağlı sinir ağrıları da görülebilir.

Çocuklarda En Sık Görülen Kemik Tümörleri Nelerdir?

Çocuklarda görülen kemik tümörleri iyi huylu (benign) veya kötü huylu (malign) olabilir. İyi huylu tümörler genellikle yavaş büyür, çevre dokulara yayılmaz ve çoğunlukla cerrahi müdahale ya da takip ile kontrol altına alınabilir. Kötü huylu tümörler ise hızlı bir şekilde büyüyebilir ve tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Çocuklarda en sık görülen kemik tümörleri şunlardır:

• Osteosarkom: Çocuklarda en sık görülen kötü huylu kemik tümörüdür; genellikle uyluk, kaval ve kol kemiklerinde, diz çevresinde görülür.
• Ewing sarkomu: Daha çok pelvis, kaburga ve omurga kemiklerinde ortaya çıkar. Hızla ilerleyebilir ve akciğerlere metastaz yapabilir.
• Kondrosarkom: Çocuklarda nadir görülen, kıkırdak dokusundan kaynaklanan kötü huylu bir tümördür.
• Osteokondrom: En yaygın iyi huylu kemik tümörüdür ve genellikle ergenlikte ortaya çıkar; kemik uçlarında dışa doğru büyüyen çıkıntılar şeklinde gelişir.
• Enkondrom: Kemik iliği içinde gelişen iyi huylu tümörlerdir; genellikle el ve ayaklardaki küçük kemiklerde görülür.
• Fibroz displazi: Kemik dokusunun normal gelişimini engelleyen ve kemikte deformasyona yol açabilen iyi huylu bir tümördür.

Çocuklarda Kemik Tümörleri Nasıl Tedavi Edilir?

Çocuklarda kemik tümörlerinin tedavisi, tümörün tipi, boyutu, bulunduğu alan ve yayılım durumu gibi unsurlara göre planlanmaktadır. İyi huylu tümörler genellikle cerrahi olarak çıkarılır veya düzenli takip ile kontrol altında tutulur. Ancak kötü huylu tümörlerde daha kapsamlı ve çok yönlü bir yaklaşım gerekmektedir. Tedavinin ilk aşaması çoğu zaman cerrahidir; tümörlü bölgeler, sağlıklı dokularla birlikte çıkarılır ve gerekli durumlarda kemik yeniden yapılandırılabilir. Gelişen cerrahi teknikler sayesinde, önceki yıllarda sıkça başvurulan amputasyon yerine, organ koruyucu cerrahiler daha çok tercih edilmektedir. Kötü huylu tümörlerde cerrahiden önce veya sonra kemoterapi uygulanarak tümör hücrelerinin küçülmesi ve yayılmasının önlenmesi hedeflenir. Bazı durumlarda radyoterapi de tedaviye eklenebilir; özellikle Ewing sarkomu gibi radyoterapiye duyarlı tümörlerde bu yöntem oldukça etkilidir.