Arpacık Nedir? Neden Oluşur ve Nasıl Geçer?

Göz kapağında oluşan arpacık, genellikle bakteriyel enfeksiyon kaynaklı, ağrılı ve kızarık bir şişliktir. Tıpta “hordeolum” ismiyle bilinen bu şişlik, göz kapağındaki yağ bezlerinin veya kirpik köklerinin enfekte olması sebebiyle oluşur. Arpacık, görünüm itibarıyla küçük bir sivilce veya şişlik gibi olsa da bazen rahatsızlık verici hale gelerek günlük yaşamı etkileyebilir. Bu durum, iç arpacık veya dış arpacık olarak iki farklı biçimde ortaya çıkabilir.

Arpacık Nedir?

Göz kapağında meydana gelen, genellikle bakteriyel enfeksiyon kaynaklı, ağrılı ve kızarık bir şişliktir. Tıpta hordeolum olarak adlandırılan bu durum, kirpik köklerindeki yağ bezlerinin tıkanması veya enfekte olması sonucu gelişir. Arpacık, çoğunlukla göz kapağının dış bölümünde küçük bir sivilce gibi gözükebilirken, bazen göz kapağının iç kısmında da oluşabilir. Genellikle Staphylococcus bakterileri tarafından oluşturulan bir enfeksiyondur ve bağışıklık sisteminin zayıfladığı durumlarda daha sık görülür. Çoğu zaman birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşse de, gözde ağrı, kızarıklık, şişlik ve hassasiyet gibi belirtilerle kendini belli eder. Ciddi olmayabilir ancak uygun hijyen ve tedavi yöntemlerinin uygulanmadığında rahatsızlık verebilir. Nadir durumlarda komplikasyonlar oluşturabilir.

Arpacık Neden Çıkar?

Göz kapağındaki yağ bezlerinin veya kirpik köklerinin bakteriyel bir enfeksiyondan ötürü tıkanması ve iltihaplanması sonucu ortaya çıkar. Bu duruma en sık olarak Staphylococcus aureus bakterileri sebep olur. Ancak, arpacığın oluşumuna zemin hazırlayan birçok faktör de bulunmaktadır. Göz çevresinin hijyenine özen gösterilmemesi, bağışıklık sisteminin zayıf olması veya çevresel faktörler arpacığın çıkma riskini artırabilir. İşte arpacık sebepleri:

• Hijyen Eksikliği: Gözlere sıkça elle müdahale edilmesi veya hijyenik olmayan lenslerin kullanılması, göz bölgesine bakteri taşıyarak kirpik köklerinin enfekte olma olasılığını artırır.
• Yağ Bezlerinin Tıkanması: Göz kapağındaki yağ bezlerinin tıkanması, arpacığın meydana gelmesinin temel nedenlerinden biridir. Yağ bezleri düzgün çalışmadığında, iltihaplanma ve enfeksiyon riski artış göstermektedir.
• Bağışıklık Sisteminin Zayıflaması: Bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler, enfeksiyonlara karşı daha hassas hale gelir. Stres, yetersiz beslenme, kronik hastalıklar veya aşırı yorgunluk gibi durumlar bağışıklığı olumsuz etkileyerek arpacık riskini artırabilir.
• Göz Makyajı ve Kozmetik Ürünler: Eski ya da hijyenik olmayan göz makyaj malzemelerinin kullanımı, bakterilerin göz çevresine geçişine yol açabilir. Ayrıca, makyajın düzenli olarak temizlenmemesi de bir risk faktörü oluşturur.
• Alerjik Reaksiyonlar: Göz çevresindeki hassas cilt, alerjik reaksiyonlara maruz kaldığında tahrişe ve yağ bezlerinde tıkanıklığa neden olabilir.
• Stres ve Hormon Dengesizlikleri: Stres, vücut direncini düşürerek enfeksiyonlara karşı savunmasız hale getirebilir. Hormon dengesizlikleri, yağ bezlerinin işlevini etkileyerek arpacık oluşumuna neden olabilir.
• Kronik Göz Hastalıkları: Göz kapağı iltihabı (blefarit) gibi kronik göz rahatsızlıkları, arpacık riskini artırır ve bu durum yağ bezlerinin sürekli iltihaplı olmasına yol açabilir.
• Kontakt Lens Kullanımı: Hijyenik olmayan kontakt lenslerin kullanımı, göz enfeksiyonlarına yol açarak arpacık oluşumunu tetikleyebilir.

Arpacık Belirtileri Nelerdir?

Göz kapağında ağrılı bir şişlik olarak kendini gösterir. Genellikle bakteriyel bir enfeksiyon sonucudur. Belirtiler, enfeksiyonun şiddetine ve arpacığın türüne bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Arpacık belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Göz Kapağında Şişlik ve Kızarıklık: Arpacığın en erken belirtisi, göz kapağında belirgin bir şişlik ve kızarıklıktır. Şişlik genellikle küçük bir sivilce veya yumru şeklindedir.
• Ağrı ve Hassasiyet: Arpacık, enfekte bölgedeki hassasiyetin artmasına ve ağrıya neden olur.
• Gözde Sulanma: Gözde meydana gelen enfeksiyon nedeniyle aşırı sulanma ve rahatsızlık hissi oluşabilir.
• Kaşıntı ve Yanma: Enfekte bölgede kaşıntı ve hafif bir yanma hissi görülebilir.
• Gözde Batma Hissi: Arpacık, gözde sürekli bir batma hissi veya yabancı cisim varmış gibi bir his yaratabilir.
• Sarı veya Beyaz Renkli Nokta: İltihaplanma nedeni ile arpacığın merkezinde genellikle sarı veya beyaz bir nokta meydana gelir. Bu, iltihabın birikiminden kaynaklanmaktadır.
• Işığa Hassasiyet: Arpacıklı göz, ışığa karşı daha hassas bir hale gelebilir.
• Görme Rahatsızlığı: Büyük boyutlu arpacıklar, göz kapağını etkileyerek görme alanını kısmen kapatabilir veya bulanık görmeye neden olabilir.
• Göz Kapağında Ağırlık Hissi: Şişlik sebebiyle göz kapağında ağırlık hissi oluşabilir.

Arpacık Türleri Nelerdir?

Göz kapağındaki konumuna göre dış ve iç arpacık olarak iki gruba ayrılır. Her iki tür de benzer semptomlara yol açsa da oluşum yerleri ve etkileri farklılık arz eder. Arpacık türleri şu şekilde detaylandırılabilir:

• Dış Arpacık (Eksternal Hordeolum): Göz kapağının dış bölümünde, kirpik diplerindeki yağ bezlerinden (Zeis veya Moll bezleri) kaynaklanır. Kızarıklık, ağrı, şişlik ve genellikle sivilce benzeri bir iltihaplanma gözlemlenir. İltihap çoğunlukla göz kapağının kenarında sarı veya beyaz bir nokta yaratır ve zamanla dışarıya doğru boşalabilir. Dış arpacık genellikle sıcak kompres ile hızlı bir şekilde iyileşir.
• İç Arpacık (İnternal Hordeolum): Göz kapağının iç kısmında, daha derin dokularda bulunan meibomian bezlerinin enfekte olmasıyla oluşur. Göz kapağının iç tarafında ağrı, şişlik ve hassasiyet görülür. Şişlik dışarıdan görünmeyebilir; fakat göz kapağı ters çevrildiğinde belirgin hale gelir. İltihap geniş bir alana yayılabilir ve iç arpacık, dış arpacığa göre daha uzun sürede iyileşir.
• Şalazyon (Meibomian Kisti): Teknik olarak arpacık ile karışabilen bir durumdur. Şalazyon, meibomian bezlerinin iltihaplanması veya tıkanması sonucunda gelişmektedir; ancak enfeksiyon kaynaklı değildir. Genellikle ağrısız bir yumru şeklinde görünür ve kronik bir durumdur.

Arpacık Nasıl Geçer?

Genellikle birkaç gün ila bir hafta içinde kendiliğinden iyileşir. Ancak bu süreci hızlandırmak ve rahatlama sağlamak için bazı yöntemler uygulanabilir. Arpacığı tedavi etmek adına öncelikle göz hijyenine dikkat edilmelidir. Gözlerinizi ovmaktan veya enfekte bölgeye dokunmaktan kaçınmalısınız. Sıcak kompres, arpacığın iyileşme sürecini hızlandırmak için en etkili yöntemlerden biridir. Temiz bir bezi sıcak suya batırarak günde 3-4 kez 10 dakikalığına arpacık üzerinde tutabilirsiniz; bu, iltihabın yumuşamasına ve drenajın kolaylaşmasına yardımcı olur.

Eğer arpacık ağrıya neden oluyorsa, doktorunuzun önerdiği ağrı kesici veya iltihap önleyici damlaları kullanmanız önerilir. Antibiyotik damlalar veya merhemler, özellikle iç arpacık gibi daha ciddi durumlarda enfeksiyonu kontrol altına almak için gerekebilir. Arpacığın patlatılmaya veya sıkılmaya çalışılması, enfeksiyonun yayılmasına neden olabilir. Ayrıca, arpacık döneminde göz makyajından ve kontakt lens kullanmaktan kaçınılmalıdır. Şiddetli durumlarda, arpacık iyileşmezse veya sık tekrar ederse bir göz doktoruna başvurmanız gerekebilir. Doktor gerekli gördüğünde iltihabı cerrahi işlemle boşaltabilir ve nedenleri araştırabilir.