Apandisit Nedir ve Belirtileri Nelerdir?

Acil servislere başvuran hastalarda karın ağrısının kaynağı sıkça apandisit olabilir. Genellikle aniden ortaya çıkan ve zamanla artan şiddetli ağrı ile karakterize edilen bu durum, acil cerrahi müdahale gerektiren rahatsızlıklar arasında yer almaktadır. Apandisit, sağ alt karın bölgesinde bulunan “appendiks” olarak bilinen küçük, parmak benzeri bir yapının iltihaplanması sonucunda ortaya çıkar. Bu iltihap, ilerlediğinde organın patlaması (perforasyon) gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

Apandisit Nedir?

Apandisit, karnın sağ alt kısmında bulunan ve “appendiks” adı verilen, kör uçlu bir organın iltihaplanmasıdır. Bu yapı, kalın bağırsağın başlangıcında yer alır ve uzun süre boyunca işlevsiz olduğu düşünülmüştür; ancak günümüzde bağışıklık sistemine katkıda bulunduğu fikri öne sürülmektedir. Apandisit, ani başlayan ve zamanla artan karın ağrısına neden olan acil bir cerrahi durumdur.

Apandisit iltihaplandığında, iç basınç artar, kan akımı bozulur ve bu durum enfeksiyonla birleştiğinde doku ölümü gelişebilir. Müdahale edilmediğinde apandis patlayabilir ve karın içine yayılabilen ciddi enfeksiyonlara (peritonit) yol açabilir. Bu yüzden apandisit, erken teşhis ve tedavi edilmediğinde hayati tehlike oluşturabilmektedir.

Apandisit Belirtileri Nelerdir?

Apandisit, genellikle aniden başlayan ve saatler içinde belirginleşen belirtilerle kendini gösterir. En yaygın belirtisi karın ağrısıdır. Bu ağrı başlangıçta göbek çevresinde hissedilirken, birkaç saat içinde sağ alt karına (McBurney noktası) kayar ve şiddetlenir. Ağrıya genellikle sindirim sistemiyle ilgili diğer belirtiler eşlik eder.

Apandisit belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Göbek çevresinde başlayıp sağ alt karına yayılan ağrı
• Bulantı ve kusma
• İştahsızlık
• Hafif ateş (genellikle 37.5–38.5 °C)
• Kabızlık veya bazen ishal
• Karında şişlik ve hassasiyet
• Yürürken veya öksürürken artan ağrı
• Ağrının giderek sürekli hale gelmesi
  

Bazı bireylerde belirtiler klasik şekilde gözlemlenmeyebilir. Özellikle çocuklar, yaşlılar ve hamile kadınlar için semptomlar farklılık gösterebilir, bu yüzden dikkatli değerlendirme gereklidir.

Apandisit Neden Olur?

Apandisit, genellikle appendiksin içinin tıkanmasıyla gelişir. Bu tıkanıklık, organ içinde iltihap ve enfeksiyona yol açar. Apandisin içindeki sıvı birikimi, bakterilerin çoğalmasına ve duvarda baskı artarak dokuya zarar vermesine neden olur. Sonuç olarak organ yırtılabilir ve karın boşluğuna enfeksiyon yayılabilir.

Apandisite neden olabilecek başlıca faktörler şunlardır:

• Lenfoid doku büyümesi (enfeksiyona bağlı)
• Dışkı taşları (fekalit) ile tıkanma
• Parazitler
• Yabancı cisimler
• Karın travması sonrası apandisin kan dolaşımının bozulması

Apandisit Teşhisi Nasıl Konulur?

Apandisit teşhisi, hastanın şikayetleri, fizik muayene bulguları ve bazı yardımcı testlerin değerlendirilmesi ile konur. Belirtilerin benzerliği nedeniyle diğer karın içi hastalıklarla karıştırılabileceğinden dikkatli ve sistematik bir yaklaşım gereklidir.

Teşhis aşamaları genellikle şu şekilde ilerler:

• Hikaye alma (anamnez): Karın ağrısının yeri, süresi, şiddeti, başlangıcı ve eşlik eden bulgular sorgulanır.
• Fizik muayene: Özellikle sağ alt kadranda hassasiyet, rebound (ani bırakıldığında ağrı) ve savunma (kasılma) önemli bulgulardır. McBurney noktasında ağrı belirgindir.
• Kan testleri: Lökosit (beyaz kan hücresi) yüksekliği ve CRP artışı genellikle iltihabı gösterir.
• İdrar testi: İdrar yolu enfeksiyonu gibi durumların dışlanması için yapılır.
• Görüntüleme yöntemleri: Ultrasonografi, çocuklar ve gençlerde ilk tercih edilir. Bununla birlikte Bilgisayarlı Tomografi (BT), apandisitin ve komplikasyonlarının net görüntülenmesinde en etkili yöntemdir.

Apandisit Patlaması Belirtileri Nelerdir?

Apandisit iltihaplı halde uzun süre tedavi edilmezse, iç basıncın artması sonucunda patlayabilir (perforasyon). Bu durum ciddi ve acil bir komplikasyondur çünkü enfekte içerik karın boşluğuna yayılır ve peritonit (karın zarı iltihabı) gelişir.

Apandisit patlaması belirtileri şunlardır:

• Aniden şiddetlenen ve tüm karına yayılan ağrı
• Yüksek ateş (38.5 °C üzeri)
• Karında belirgin sertlik ve şişlik
• Mide bulantısı, kusma, ciddi iştahsızlık
• Kalp atışlarının artışı (taşikardi)
• Genel durum bozukluğu, halsizlik, bayılma hissi
• Karın hareketlerinin azalması (sessiz karın)

Apandisit patladığında ağrının bir süre azalması hastayı yanıltabilir. Ancak bu, sinir uçlarının hasar görmesiyle oluşan geçici bir rahatlama olup, kısa süre içinde tablo kötüleşebilir. Bu nedenle şüpheli durumlarda acilen hastaneye başvurmak son derece önemlidir.

Apandisit Ağrısı Nerede Olur?

Apandisit ağrısı genellikle karnın sağ alt kısmında, yani sağ alt kadranda hissedilir. Ancak, bu ağrı her zaman buradan başlamaz. Başlangıçta ağrı göbek çevresinde (periumbilikal bölge) hissedilir ve birkaç saat içinde sağ alt kısma geçiş yapar. Bu durum, apandisin iltihaplanmasının erken ve ilerlemiş evrelerini belirtir.

Apandisit ağrısı aşağıdaki gibi hissedilir:

• İlk olarak göbek çevresinde başlar, ardından sağ alt karına yönelir.
• Sürekli ve zamanla şiddetlenen bir ağrıdır.
• Yürürken, öksürürken veya ani hareketlerde artış gösterebilir.
• Karında sertlik, gaz sıkışması hissi ve dokunma ile hassasiyet eşlik edebilir.
• Gebelerde veya çocuklarda ağrı farklı bölgelerde hissedilebilir, bu durum yanlış teşhislere yol açabilir.

Apandisitin Türleri Nelerdir?

Apandisit, klinik seyrine ve mikroskobik özelliklerine göre farklı alt türlerde sınıflandırılabilir. Bu ayrım, hastalığın şiddeti ve tedavi süreci açısından önem taşır. Başlıca apandisit türleri şunlardır:

• Akut Apandisit: En yaygın görülen türdür. Aniden başlar ve hızla ilerler. Tedavi edilmezse 24–72 saat içinde patlayabilir. Cerrahi müdahale (apendektomi) genellikle gereklidir.
• Kronik Apandisit: Daha nadir bir durumdur. Belirtiler daha hafif ve dalgalı seyreder. Zaman zaman sağ alt karında ağrı, iştahsızlık ve sindirim sorunları ortaya çıkabilir. Teşhisi zordur çünkü belirtiler belirsiz ve uzun sürelidir.
• Perfore (Patlamış) Apandisit: Tedavi edilmemiş akut apandisitin sonucudur. Apandis yırtılır, içeriği karın boşluğuna yayılır ve peritonit gelişir. Bu durum acil müdahale gerektirir.
• Gangrenöz Apandisit: Kan akışı bozulmuş, nekroza (doku ölümü) uğramış apandis türüdür. Bu durum hızla perforeye dönüşebilir ve şiddetli sistemik belirtilerle kendini gösterir.
• Flegmonöz ve Empeamatöz Apandisit: Yoğun iltihap ve çevre dokuların etkilenmesi ile karakterizedir. Apandisin içinde irin birikmiştir ve genellikle patlamaya yakın bir durumdadır.

Apandisit Nasıl Tedavi Edilir?

Apandisit tedavisinin en etkili ve standart yöntemi, cerrahi müdahale ile apandisin çıkarılmasıdır. Bu işleme “apendektomi” denir. Apandisit tanısı konulduktan sonra gecikmeden ameliyat yapılması, organın patlamasını ve komplikasyonları önlemek açısından büyük önem taşır.

Cerrahi Tedavi (Apendektomi)

Geleneksel açık apendektomi yöntemi, karında küçük bir kesi açarak apandisin çıkarılmasıdır. Laparoskopik apendektomi ise minimal invaziv bir yöntem olup, birkaç küçük delikten girilerek kamera yardımıyla apandis çıkarılır. Bu yöntemle iyileşme süresi daha hızlıdır.

İlaç Tedavisi

Bazı seçilmiş vakalarda (örneğin cerrahi riskin yüksek olduğu hastalarda veya erken evre hafif vakalarda) ilaç tedavisi ile izlem yapılabilir. Ancak bu durum istisnadır ve nüks riski daha yüksektir.

Perfore Apandisit Tedavisi

Apandisit patladıysa, tedavi aşağıdaki gibi uygulanır:

• Geniş spektrumlu damar içi antibiyotikler,
• Gerekirse karın içi drenaj,
• Yoğun sıvı desteği ve cerrahi işlem uygulanır.

Ameliyat sonrası süreçte, hafif vakalarda hasta 1–2 gün içinde taburcu edilebilir. Beslenmeye genellikle ameliyattan 6–12 saat sonra başlanır ve fiziksel aktiviteler birkaç hafta içinde normale döner.