Ankilozan Spondilit Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Ankilozan spondilit, omurga ve çevresindeki eklemleri etkileyen, kronik ve ilerleyici bir romatizmal hastalıktır. Bu hastalık, omurgayı oluşturan kemiklerin zamanla birbirine kaynaşmasına neden olarak hareket yeteneğini kısıtlayabilir. Özellikle omurgada sertlik, ağrı ve hareket kısıtlılığı ile belirginleşir. Ankilozan spondilit genellikle genç erişkinlerde başlamaktadır ve erkeklerde kadınlara göre daha yaygın görülmektedir.

Ankilozan Spondilit Nedir?

Bu hastalık, omurga ve pelvis çevresindeki eklemleri etkileyen, kronik ve ilerleyici bir romatizmal bozukluktur. Omurga üzerindeki iltihaplanma (inflamasyon), omurların zamanla kaynaşmasına (ankiloz) yol açabilir, bu da omurganın sertleşmesine ve esnekliğin kaybolmasına neden olur. Ankilozan spondilit genellikle sırtın alt kısmında ve sakroiliak eklemlerde ağrı ve sertlikle başlar, fakat zamanla boyun, omuzlar ve diğer eklemleri de etkileyebilir. Bu hastalık, bağışıklık sisteminin vücudun kendi dokularına yanlışlıkla saldırması sonucu ortaya çıkar. Genellikle genç erişkinlerde, özellikle 20-40 yaş aralığında başlar ve erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülmektedir.

Ankilozan Spondilit Belirtileri Nelerdir?

Hastalığın belirtileri, iltihaplanma sürecine ve omurga ile diğer eklemlerdeki etkisine bağlı olarak zamanla değişiklik gösterebilir. Genellikle genç yaşlarda ortaya çıkan belirtiler, yavaş bir ilerleme gösterir. Ağrı ve sertlik, çoğunlukla sabahları veya uzun süre hareketsiz kalındığında belirginleşir ve hareketle azalır. Ankilozan spondilit, omurganın yanı sıra kalça, omuz ve diğer eklemleri de etkileyebilir. İleri aşamalarda omurların kaynaşması nedeniyle hareket yeteneği ciddi şekilde azalabilir. Belirtiler arasında şunlar bulunmaktadır:

• Bel ve Kalça Ağrısı: Genellikle alt sırt bölgesinde hissedilen ve uzun süre hareketsiz kalındığında artan ağrı.
• Omurga Sertliği: Sabahları veya dinlenme sırasında hissedilen sertlik.
• Boyun ve Sırt Hareket Kısıtlılığı: Omurların kaynaşması sonucu oluşan esneklik kaybı.
• Kalça, Diz ve Omuz Ağrısı: İlerleyen durumlarda büyük eklemlerde ağrı ve hareket kısıtlanması.
• Durum Bozukluğu: Zamanla omurga eğriliği artarak kambur bir görünüm oluşabilir.
• Göz İltihaplanması (Üveit): Gözde ağrı, kızarıklık ve ışığa duyarlılık ile seyreden belirtiler.
• Yorgunluk: Sürekli iltihap nedeniyle duyulan kronik yorgunluk.
• Göğüs Ağrısı: Kaburgaların omurgaya bağlandığı bölgelerde sertlik ve ağrı nedeni ile nefes almada zorluk.
• Sindirim Sistemi Sorunları: Bazı hastalarda iltihaplı bağırsak hastalıkları (Crohn hastalığı veya ülseratif kolit) görülebilir.
• Kalp Problemleri: Aort iltihabı gibi durumlarda kardiyovasküler sorunlar gelişebilir.
• Omurgada Hareket Kaybı: Omurların tamamen kaynaşmasıyla hareket yeteneğinin belirgin şekilde azalması.
• Omuz ve Kalça Protez İhtiyacı: İlerleyen eklem hasarına bağlı cerrahi müdahale gereksinimi.

Ankilozan Spondilit Neden Olur?

AS gelişiminde genetik faktörler önemli bir rol oynamaktadır. HLA-B27 isimli bir genin varlığı, hastalık riskini artırabilir. HLA-B27 pozitif bireylerde AS gelişme olasılığı daha yüksektir; ancak bu durum hastalığın kesinlikle ortaya çıkacağı anlamına gelmez. Bu genin varlığına sahip kişilerin sadece bir kısmı AS geliştirir, bu da çevresel ve diğer faktörlerin etkisini göstermektedir. Bağışıklık sistemi, sağlıklı dokuları yabancı bir tehdit gibi algılayıp inflamasyona neden olabilmektedir; bunun nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır. Enfeksiyonlar gibi dış tetikleyicilerin bu süreci başlatabileceği düşünülmektedir.

Genetik yatkınlığı olan bireylerde enfeksiyonlar AS’nin gelişimini tetikleyebilir. Örneğin, gastrointestinal veya üriner sistem enfeksiyonlarının bağışıklık sistemini harekete geçirdiği ve bu süreçte AS’nin ortaya çıkmasına katkı sağladığı öne sürülmektedir. Çevresel faktörlerin kesin rolü ise henüz tam olarak netlik kazanmamıştır. AS’nin erkeklerde daha fazla görülmesi, hormonal farklılıkların bu hastalığın gelişiminde rol oynayabileceğini düşündürmektedir. Ayrıca, bazı çalışmalar stresin ve yaşam tarzı etmenlerinin AS semptomlarını kötüleştirebileceğini göstermektedir.

Ankilozan Spondilit Ile Ortaya Çıkabilecek Riskli Durumlar Nelerdir?

Bu hastalık, kronik bir romatizmal bozukluktur ve omurga ile eklemlerin yanı sıra diğer organ ve sistemleri de etkileyebilir. Tedavi edilmediği veya kontrol altına alınmadığı takdirde, çeşitli komplikasyonlar ve riskli durumlar gelişebilir. Ankilozan spondilit ile ilişkilendirilebilecek riskli durumlar aşağıda listelenmiştir:

• Omurgada Hareket Kısıtlılığı: Esneklik kaybı ve sırt ağrısına yol açabilir.
• Durum Bozukluğu: Omurga eğriliği (kifoz) neticesinde kambur duruş gelişebilir.
• Omurga Kırıkları: AS durumunda omurlar zayıflar ve kötüleşir; bu da travmalar sonucu omurga kırığı riskini artırır.
• Sinir Hasarı: Omurga kırıkları sinir sıkışmaları ve omurilik yaralanmalarına yol açabilir.
• Aort İltihabı (Aortit): Aortun iltihaplanması kalp kapakçıklarında hasar yapabilir.
• Kalp Hastalıkları: Kalp ritim bozuklukları ve kardiyovasküler hastalık riski artabilir.
• Akciğer Problemleri: Omurgadaki sertlik, göğüs kafesinin hareket kabiliyetini kısıtlayarak akciğerlerin yeterince genişlemesini zorlaştırabilir. Bu da nefes darlığı ile sonuçlanabilir.
• Üveit (Göz İltihabı): AS’nin yaygın eklem dışı belirtilerinden biridir; gözde ağrı, kızarıklık ve ışığa duyarlılıkla kendini gösterebilir.
• Böbrek Yetmezliği: İltihap ve tedavi için kullanılan ilaçların yan etkileri böbrek fonksiyonlarını etkileyebilir.
• İnflamatuvar Bağırsak Hastalıkları: Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi sindirim sorunları AS ile birlikte gözlemlenebilir.
• Kronik Ağrı: Sürekli ağrı, hastaların günlük aktivitelerini zorlaştırabilir.
• Yorgunluk: Devam eden iltihap, enerji seviyelerinin düşmesine ve kronik yorgunluğa yol açabilir.
• Depresyon ve Anksiyete: Kronik ağrı ve hareket kısıtlığı, psikolojik sorunlara sebep olabilir.
• Sosyal İzolasyon: Fiziksel kısıtlamalar, bireylerin sosyal yaşamını olumsuz etkileyebilir.

Ankilozan Spondilit Nasıl Teşhis Edilir?

Ankilozan spondilit, kronik bir hastalık olduğundan tanı genellikle belirtilerin başlamasından yıllar sonra konur. Teşhis süreci, hastanın şikayetlerinin ayrıntılı değerlendirilmesi, fiziksel muayene, görüntüleme yöntemleri ve laboratuvar testleri ile gerçekleştirilir. AS teşhisinde en kritik aşama, hastanın klinik bulgularının doğru bir biçimde tanımlanması ve omurga ile ilgili değişimlerin erken tespiti olmaktadır.