Anal Fissür (Makat Çatlağı) Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri
Anal fissür (makat çatlağı), anüs bölgesinde meydana gelen küçük yırtıklar veya çatlaklar aracılığıyla dışkılama sırasında şiddetli ağrı ve kanama ile kendini gösteren bir sağlık sorunudur. Hem çocuklarda, hem de yetişkinlerde görülebilen bu durum, çoğunlukla kabızlık veya ishal sebebiyle anüs çevresindeki cildin zorlanmasından kaynaklanır. Makat bölgesindeki bu çatlaklar, dışkılama sırasında ciddi rahatsızlık hissine ve günlük yaşam kalitesinin düşmesine neden olabilir.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Nedir?
Makat bölgesinde (anüs) oluşan küçük yırtık veya çatlaklardır. Bu durum genel olarak dışkılama sırasında ağrı ve kanama ile kendini gösterir. Anüs çevresindeki hassas dokuların zorlanması, tahriş olması veya gerilmesi sonucunda meydana gelen bu yaralar, bireyin günlük yaşamını olumsuz yönde etkileyebilir.
Makat çatlakları genellikle kısa süreli olup birkaç hafta içinde kendiliğinden iyileşebilir. Ancak, altı haftadan uzun süren fissürler “kronik anal fissür” olarak adlandırılır ve tıbbi müdahale gerektirebilir. Bu durum, anüs kaslarında spazm yapabilir ve iyileşmeyi zorlaştırarak tekrarlayan ağrılara yol açabilir.
Her yaştan bireyde görülebilen anal fissür, özellikle kabızlık, ishal veya doğum sonrası zorlanmalar nedeniyle ortaya çıkar. Kadınlarda doğum sonrası, erkeklerde ise ağır kaldırma veya kötü beslenme nedeniyle daha sık görülmektedir.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Belirtileri Nelerdir?
Anal fissür genellikle dışkılama sırasında veya sonrasında yoğun ağrı ile kendini belli eder. Bu ağrı bazen kısa süreli olabilirken, bazı durumlarda saatlerce sürebilir. Ağrı, çatlağın derinliğine ve kas spazmına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Anal fissür belirtileri şunlardır:
- Dışkılama sırasında veya sonrasında şiddetli ağrı
- Makat bölgesinde yanma ve batma hissi
- Dışkılama sırasında veya sonrasında kanama (genellikle tuvalet kağıdında parlak kırmızı kan görülmesi)
- Anüs çevresinde hassasiyet ve kaşıntı hissi
- Makatta gözle görülen küçük bir yırtık veya çatlak oluşumu
- Dışkılama sırasında anüs kaslarında spazm hissi ve dışkının zorlanarak çıkması
Anal fissür belirtileri bazen hemoroid (basur) ile karıştırılabilir. Ancak, anal fissürde ağrı genel olarak dışkılama ile başlar ve uzun sürebilir; hemoroid ise daha çok şişlik ve basınç hissi ile karakterizedir.
Makat Çatlağına Ne İyi Gelir?
Makat çatlağının iyileşmesini hızlandırmak ve ağrıyı azaltmak için bazı doğal yöntemler uygulanabilir. Beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi, su tüketiminin artırılması ve dışkıyı yumuşatmaya yönelik çözümler, fissürün iyileşmesine katkıda bulunabilir. Makat çatlağına iyi gelen yöntemler:
- Lif açısından zengin gıdalar tüketmek: Kabızlığı önlemek için meyve, sebze ve tam tahıllı gıdalar tercih edilmelidir.
- Bol su içmek: Günlük en az 2-3 litre su tüketmek, dışkıyı yumuşatıp anal bölgeye baskıyı azaltabilir.
- Sıcak oturma banyosu yapmak: Gün içinde 2-3 kez 10-15 dakika kadar sıcak suya oturmak, kas spazmını azaltarak ağrıyı hafifletebilir.
- Düzenli dışkılama alışkanlığı geliştirmek: Tuvalet ihtiyacı ertelenmemeli ve fazla ıkınmaktan sakınılmalıdır.
- Hafif egzersiz yapmak: Düzenli yürüyüş veya hafif egzersizler, sindirim sistemini destekleyerek dışkının daha kolay atılmasını sağlar.
- Baharatlı ve asitli gıdalardan kaçınmak: Makat bölgesini tahriş edebilecek yiyeceklerden uzak durulmalıdır.
- Krem veya merhem kullanımı: Doktor önerisiyle anal kasları gevşetici kremler veya ağrı kesici merhemler kullanılabilir.
Bu yöntemler genellikle hafif ve orta dereceli anal fissürlerde iyileşmeyi destekleyebilir. Ancak, uzun süre devam eden ağrı ve kanama gibi belirtiler varsa, tıbbi müdahale gerekebilir.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Neden Olur?
Anal fissürün gelişimindeki en yaygın neden, anüs bölgesindeki cildin aşırı gerilmesi veya tahriş olmasıdır. Bu durum, anüs kaslarının sıkılaşmasına ve çatlakların ortaya çıkmasına yol açar. Çatlağın oluşumunu tetikleyen pek çok faktör vardır ve bunlar genellikle sindirim sistemi, dışkılama alışkanlıkları ve yaşam tarzı ile ilişkilidir. Makat çatlağı oluşumuna neden olan başlıca etkenler:
- Kabızlık ve Sert Dışkılama: En yaygın nedenlerden biridir. Sert dışkı geçişi, anüs bölgesindeki hassas cildi yırtabilir.
- Kronik İshal: Sürekli sulu dışkılama, anal bölgeyi tahriş ederek fissür oluşumunu tetikleyebilir.
- Aşırı Ikınma: Dışkılama sırasında fazla ıkınmak, anüs kaslarının zorlanmasına ve çatlak oluşumuna neden olabilir.
- Doğum Yapma: Vajinal doğum sırasında anüs bölgesi aşırı gerilebilir ve çatlak oluşabilir.
- Yanlış Beslenme: Lif açısından yetersiz beslenme, dışkıyı sertleştirerek anal bölgeye zarar verebilir.
- Enfeksiyonlar ve İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları: Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi iltihaplı bağırsak hastalıkları, makat bölgesinde hassasiyet oluşturarak fissürlere yol açabilir.
- Ağır Kaldırma veya Aşırı Fiziksel Aktivite: Karın içi basıncı artıran etkinlikler, anüs bölgesine fazla yük bindirir.
- Uzun Süre Oturma: Uzun süre hareketsiz kalmak ve oturmak, kan dolaşımını yavaşlatıp makat bölgesindeki dokuların zayıflamasına sebep olabilir.
- Anüs Bölgesine Yapılan Travmalar: Anüs bölgesinin tahriş olması veya zorlanması, ciltte çatlak oluşumuna neden olabilir.
Bu nedenler göz önüne alındığında, dışkılama alışkanlıklarının düzenlenmesi, su tüketiminin artırılması ve anüs bölgesinin korunması, anal fissür riskini büyük ölçüde azaltabilir.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Tedavisi
Anal fissür tedavisi, hastalığın süresi ve şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterir. Akut fissürler genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden iyileşir, ancak kronik fissürlerde tıbbi veya cerrahi müdahale gerekebilir.
Akut Anal Fissür Tedavisi
Hafif ve kısa süreli fissürlerde, beslenme düzeninin değiştirilmesi, su alımının artırılması, sıcak oturma banyoları ve topikal kremlerle tedavi yöntemleri uygulanır. Dışkıyı yumuşatıcı ilaçlar veya lif takviyeleri önerilebilir.
Kronik Anal Fissür Tedavisi
Altı haftadan uzun süren ve iyileşmeyen fissürlerde, kas spazmını azaltmak amacıyla kas gevşetici kremler veya botoks enjeksiyonu kullanılabilir. Bazı vakalarda, bölgede kan akışını artırarak iyileşmeyi hızlandıran ilaçlar reçete edilebilir.
Eğer fissür uzun zamandır iyileşmiyor ve yaşam kalitesini ciddi derecede etkiliyorsa, cerrahi tedavi gerekebilir. Lateral internal sfinkterotomi adı verilen işlemle anüs kaslarının gevşetilmesi sağlanarak fissürün iyileşmesi teşvik edilir. Bu işlem, başarı oranı yüksek bir yöntemdir.
Anal fissür tedavisinde erken teşhis ve uygun tedavi yöntemlerinin kullanılması, hastalığın kronik hale gelmesini ve ilerlemesini önlemek açısından son derece önemlidir.
