Zamanın En İyi Video Oyun Konsolları: Sıralamada Zirveye Oynuyor!

Büyük bir video oyun konsolunu ne yapar?

Bu, oldukça varoluşsal bir soru. Harika bir video oyununu tartışmak çok daha kolay, çünkü oyunlar iletişim sanatları olarak incelenebilir. Bir video oyun konsolu ise farklı bir şey. Sonuçta, bu sadece oyunları oynayan bir plastik parçası. Modern çağımızda bu cihazlar giderek daha benzer hale geldi. Xbox Series X ve PlayStation 5, hemen hemen aynı özelliklere sahip ve birçok oyun kütüphanesini paylaşıyorlar. Peki, birini diğerinden ayıran şey nedir? Kontrol cihazının şekli mi? Birkaç iyi özel oyun mu?

Konsolları sıralamak biraz komik gelebilir, ama bu tür çalışmalar, bu sorular üzerinde düşünmeyi zorunlu kılıyor. En iyi konsol listesini oluşturmak için, on yıllık donanımı geriye dönüp inceleyerek bazılarını neden hatırladığımızı anlamaya çalıştık. Uzun bir öz eleştirinin ardından, oyun oynamanın ne kadar özel olduğunu hatırlatan bir liste hazırladık. Oyunlardan ibaret değil; aynı zamanda oyuncular olarak bir parçası olduğumuz endüstri evrimi hissi de önemli.

10. Nintendo GameCube

Bu tür listelerde her zaman tartışmalara yol açan unsurlar vardır; belki de GameCube’un Nintendo 64 veya Wii’den daha önce gelmesi tartışma konusu olacaktır. Satış açısından Nintendo’nun en az başarılı sistemlerinden biri ve öncesindeki ve sonrasındaki oyunların kültürel değerine sahip değil. Ancak, GameCube yerini bir önemli neden nedeniyle kazanıyor: muhteşem bir oyun kütüphanesi. Wii’nin oyunları genellikle karmaşık hareket mekanikleri kullanırken ve birçok N64 klasik oyunu 2025’e geldiğimizde zorlayıcı oluyorsa, GameCube’un en iyi oyunları bugün hâlâ zamansız bir his veriyor. Metroid Prime, Legends of Zelda: The Wind Waker ve Paper Mario: The Thousand-Year Door bugün bile zamansız hissettiriyor — ve bu sadece buzdağının görünen kısmı.

GameCube nesli, Nintendo’nun tasarım felsefesinde kendine güvenmesini sağladı ve bunu bir daha gördüğümüzü pek söyleyemeyiz; ta ki Nintendo Switch’e kadar. Bu, şirketin en yenilikçi zamanlarından biriydi; Pikmin gibi sıradışı franchise’ların doğmasına veya sistemin üzerine bir tutacak ekleme ilhamını bulmasına tanıklık etmişti. Modern konsollar, çoğunlukla sıkıcı siyah veya beyaz biçimlerine düştüğünden, sistemin kendisi de konsol oyunlarının son büyük estetik tasarım parçalarından biridir. Bu listede bir şanssızlık gibi görünebilir, ama bu, onu bir klasik kılıyor.

9. Sega Dreamcast

GameCube gibi, Dreamcast’ın listeye girip girmemesi konusunda kararsız kaldık. Sonuçta, bu, Sega’nın donanım hırslarını sona erdirdiği sistemdi. Ancak bu listenin amacı, tüm zamanların en başarılı konsollarını değil, en unutulmaz olanları sıralamak. Bu ölçütte, Dreamcast biraz sevgi hak ediyor. Sega’nın son konsolu, tamamen zamansız hissettiriyordu; hatta ev konsollarında çevrimiçi oyunun uygulanmasında öncüydü.

Sega, PlayStation 2 karşısında savaş kaybederken ünitelerini hareket ettirmekte zorlanıyordu; ancak Dreamcast’ın oyun kütüphanesi şaşırtıcı derecede güçlüydü. En büyük hitlerinden bazıları Sonic Adventure 2, SoulCalibur, Jet Set Radio, Crazy Taxi, Power Stone, Virtua Tennis ve Skies of Arcadia‘dır. Bugün, o eklektik oyun listesi neredeyse hayal bile edilemez. PlayStation 5 gibi konsollar, kitlesel çekicilik için tasarlanmış sıradan aksiyon-macera oyunlarıyla dolu. Sega’nın Dreamcast döneminde her oyunu büyük bir hit olma amacı gütmediği hissine kapılmamak zordu; bunun yerine, çeşitli oyuncuları tatmin edecek geniş bir niş oyun yelpazesi oluşturma konusunda rahattı. Belki de kendisini bu kadar yayması, Sega’nın sonu oldu, ama o dönemi bugün hatırlamak zor değil.

8. NES

Böyle bir liste oluştururken, temel sistemleri seçerken bir denge sağlamak önemlidir. Klasiklere saygı duymak önemlidir, ancak bu sistemlerin tarihsel bağlamları dışında kendi başlarına durabilmeleri gerekir. Nintendo Entertainment System, bu tartışmayı aştığı için öne çıkan bir cihazdır; hem önemli hem de bugün hala harikadır. Donanım kendisi, büyük bir oyuncak gibi; kalın bir kartuşu cihaza yerleştirmek bile eğlenceli bir deneyimdir.

Bu noktada, oyunları hakkında çok fazla şey söylenmesine gerek yok. NES, Nintendo’nun en büyük franchise’larının çoğuna hayat vermiştir; The Legend of Zelda‘dan Kirby‘ye kadar. Belirgin klasik oyunları övmeye devam edebilirim (Super Mario Bros., Duck Hunt, vb.), ama sistemin üçüncü parti desteği başarısında da çok önemliydi. Geliştirici ilgisi, Final Fantasy, Castlevania, Mega Man ve daha fazlası gibi oyunları ortaya çıkardı. En iyi oyunlarının çoğu bugün biraz hantal hissettirebilirken, NES, modern oyunların hala nasıl göründüğünü belirlemenin yolunu açtı – ve bu konuda birçok modern konsoldan daha iyi bir iş çıkardı.

7. PlayStation 4

2013 yılında Sony için riskler yüksekti. Şirket, pahalı PlayStation 3 ile zor bir nesilden çıkmıştı. Eğer takip edeni kötü yapmakla başarısız olursa, Sega’nın yolundan gidebilirdi. PS4’ün tam yaşamına baktığınızda, o aciliyeti hissedebiliyorsunuz. Birçok açıdan, ev konsolunun ne olması gerektiğini mükemmelleştirmiş gibi görünüyor. Kullanıcı arayüzünden kontrol cihazına kadar, hepsi on yıllık iterasyonların birikimi gibi, Sony’nin sektör lideri olarak yeniden kendini kanıtladığı bir sisteme dönüştü.

Bu muhteşem donanımın pek bir anlamı yoktu eğer çalıştırabileceği oyunlar harika değilse. Neyse ki, Sony, PS4 döneminde sesi bulmuştu, t tıpkı Nintendo’nun GameCube döneminde yaptığı gibi. Uncharted 4: A Thief’s End, God of War, Horizon Zero Dawn ve Marvel’s Spider-Man gibi baş yapıtlar, emsalsiz ve derin bir oyun kütüphanesinin parçasıydı ve birçok kişi bu oyunları taklit etmeye çalıştı. Bu oyunların arası boş kalan yerleri doldurmak için gelişen üçüncü taraf destekleriyle, Sony PS5’i piyasaya sürdüğünde, sıradan bir sistem olmaktan öte heyecan verici bir konsol nesli yarattı. Bu oldukça yüksek bir çıtaya işaret ediyordu, henüz aşmakta zorlanıyorlar.

6. Sega Genesis

Rekabetin yaratıcılığı artırdığına inanıyorsanız, Sega Genesis bunu destekleyen harika bir kanıttır. Nintendo fenomenine karşı durmak için Sega, Genesis’in nasıl farklı görünebileceğini bulmaya çalışmak zorundaydı. Bunu, o zamanın hızlı ve daha renkli oyunlarını üretebilen etkileyici bir 16-bit konsolu ile başarmayı başardı ve NES’i modası geçmiş hissettirdi. Sega’nın gücünü kanıtlayan bir başyapıtı vardı: Sonic the Hedgehog.

Sega’nın gerçekten oyuna getirdiği şey kişilikti. Pazarlama dehası bir atakla, Genesis ailenizle uyumlu olan NES’e kıyasla havalı ve cesur bir konsol olarak reklam edildi. Earthworm Jim ve Mortal Kombat gibi oyunlarla bunu destekledi. Nintendo, iyi desteklenen bir ev konsolunun vizyonunu hayata geçirebilirken, Sega bir kutuyu benzersiz bir yaşam tarzı markasına dönüştürmeyi başardı. Bu durum endüstri için olumlu bir durum muydu? Genesis’in bugünkü sinir bozucu “konsol savaşlarının” doğrudan sebebi olduğunu söyleyebilirsiniz. Bunun doğru olup olmadığını tartışabilirsiniz ama Sega’nın taçlı mücevheri, şu durumu tamamen benzersiz kılıyor.

5. Xbox 360

Microsoft, son birkaç on yılda bazı güvenilir sistemler yaptı, ancak Xbox 360 onların tek kültürel olarak dönüştüğü sistem oldu. İlk sisteminin kusurlarını öğrenerek, Microsoft vizyonunu sıkılaştırdı ve Xbox’ın 360 döneminde PlayStation’dan nasıl farklı olduğunu anladı. Bu çoğunlukla çevrimiçi oyun ile ilgiliydi; Halo 3 ve Call of Duty 4: Modern Warfare gibi oyunlar, konsol ve PC oyunları arasındaki bağlantıyı sağladı. Bugün, kolektif öğrenci yurtlarında başka bir gereklilikten öte haline gelen en son harika parti sistemlerinden biri gibi görünüyor.

Bolca harika oyun şansı bulmuş olsalar da, 360’ın yazılımsal zaferleri, daha varoluşsal olanlardı. En büyük etkisi, tek bir oyun değil; Xbox Live Arcade oldu. Bu pazar, geliştiriciler için tamamen yeni bir dağıtım platformu yarattı ve ev konsollarında bir indie devrimi başlattı. Braid ve Spelunky gibi çıkışlar, bugünün oynadığımız oyunları köklü bir şekilde dönüştürdü ve yaratıcı, deneysel oyunlar için bir kapı açtı. Xbox 360 gerçek bir paradigma kaymasıydı.

4. Atari 2600

Bir Atari 2600 ile büyümediyseniz, neden hala böyle kalıcı bir sistem olduğunu anlamak zor olabilir. Dışarıdan bakıldığında, sıradan bir donanım parçası gibi görünebilir. Ama buna gerçekten oynayacak olursanız, fikirlerinizi değiştireceğinizden eminim. Ne kadar eski olsa da, Atari’nin en iyi sistemlerinin sunduğu özelliklerde tarif edilemez bir sihir var. Çok az oyun sistemi – Nintendo Wii dışında – oyun oynamanın fiziksel zevklerini Atari’nin anladığı kadar iyi kavrayabilir. Joystick kontrolcülerini kullanma gerekliliği, basit oyunları bile büyüleyici hale getiriyor. Eğer bana katılmıyorsanız, bir Atari 2600+ alın ve kendiniz deneyin.

Atari 2600’ün oyunlarında evrensel bir şey var. Herkes Pong gibi bir oyunu açıp tam olarak ne yapması gerektiğini anlar, çünkü tasarımı birçok ince ayrıntı ile hem sadedir hem de sezgiseldir. Bir oyun olan Pitfall, görünen görsel şıklığın çok az olduğu bir bağlamda Uncharted kadar görkemli hissediyor. Bugün kaç oyun gerçekten Pac-Man veya Asteroids kadar zamansız hissediyor? Oyun dünyasının deneysel günlerinin getirdiği zorluklara rağmen, Atari 2600, geride bıraktığı mirasla sonsuza dek yaşamaya devam edecek tek gerçek retro konsol gibi görünüyor.

3. Nintendo Switch

Bir yerden bakınca, Nintendo Switch’i bu listeye koymak için erken diye düşünmeden edemiyorum ancak tam işte bu nedenle listeye dahil ediliyor. Yazmanın bu aşamasında Switch sekiz yaşında ve hâlâ yepyeni bir cihaz gibi hissettiriyor. Bu, ev ve taşınabilir oyunların keyfini tek bir çatı altında birleştiren dahiyane hibrit tasarımından kaynaklanıyor. Switch, donanımın nasıl görünebileceğini temelinden değiştiren öncü bir sistem. Elbette, gücünün eksikliği, şimdi Steam Deck gibi bir cihazla yan yana görünümünü bayat hissettiriyor, ancak Nintendo, ilk denemede mükemmel bir form faktörüne ulaştı.

Bugün, Switch’in belki de tüm zamanların en iyi oyun kütüphanesine sahip olduğunu söylemek abartı olmasa gerekir. Birinci parti özel oyunları eşi benzeri yok ve üçüncü parti desteği ile dolu, remaster’lar, bağımsız oyunlar ve retro oyunlarla zenginleştirilmiştir. Bu, yalnızca eksiksiz bir konsol gibi hissettiren bir sistemdir; güç artışları dışında bunu geliştirmenin mümkün olmadığı bir türdür. Switch’in uzun vadeli etkisinin ne olacağını göreceğiz, ancak o çok kısa süreli yenilikler gibi hareket kontrolleri veya kamera takibi gibi şeylerin yanında çoktan geride bıraktığı gözle görülürdür. NES gibi, Switch de temeldir.

2. PlayStation 2

Bu listede yer alan birçok konsol için her birinin masaya getirdiği belirli bir yeniliği düşündüğümü buluyorum. Yenilikçi risk alma yeteneğine sahip birçok sistem var. PlayStation 2’yi bu kadar dikkat çekici kılan şey, dikkat çekici yeniliklerin gerçekten pek göz önünde olmaması. Sony buraya, yolda giden bir oyun konsolu yaratmaya çalışarak geldi. Bunu yaparak Sony, günümüzde herkesin takip ettiği bir taslak oluşturdu. Bunun neden hâlâ tüm zamanların en çok satan konsolu olduğunun bir nedeni var.

PS2’nin her yönü mükemmel hissettiriyor; hatta PS4 sonra en iyi özelliklerini daha da geliştirse de. Şık siyah tasarımı basit ama ikonik. Kontrol cihazı o kadar iyi tasarlanmış ki hâlâ bir standart olmuş durumda. Oyun kütüphanesi inanılmaz derecede derin, Sony’nin büyük franchise’larını doğuruyor tıpkı NES’in Nintendo için yaptığı gibi. Üçüncü parti oyunlar belki de daha da önemli, çünkü PS2, Silent Hill 2, Shadow of the Colossus ve Metal Gear Solid 3: Snake Eater gibi tüm zamanların en iyi oyunlarını bize sundu. Bazen bir konsolun kendini kanıtlaması için yeni bir şey yapması gerekir. Ama aynı zamanda diğerlerinin kendilerini farklılaştırması gereken bir konsolu sahipseniz, bunun neye gerek var? İşte bu nedenle PS2, gerçek bir referans noktasıdır.

1. Super Nintendo

Bu listeyi oluştururken insanların aklına gelen tek bir kelime: zamansız. Beni en çok etkileyen video oyun konsolları, istediğim zaman açıp eğlenceli vakit geçirebildiklerimdir. Bu, listedeki her konsol için geçerlidir fakat bu gereklilik en doğru şekilde Super Nintendo’ya uygundur. NES’in harikalarını iki katına çıkaran bu sistem, Nintendo’nun ikinci ev konsolu, bana göre hâlâ gerçek bir “çöl adası” sistemi gibi.

PS2 gibi, bu sistemde de büyük numaralar yok; yalnızca harika oyunlar var ve bunların zamansız olacağına eminim. Super Metroid, Chrono Trigger veya Super Mario World ile devamlı olarak geri dönüp eğlenebileceğime güvencem var. Sisteminin en iyi oyunları hâlâ mükemmel şekilde oynanıyor; ardından gelecek olan 3D neslini geri bırakacak şekilde. Oyunlar, SNES döneminden bu yana daha gösterişli ve karmaşık olsa da, bu teknik sıçramaların gerçekten o kadar gerekli olduğunu düşünmüyorum. SNES, oyunların sınırsız yaratıcılığını keşfetmek için zirveye ulaşmış gibi görünüyor.