HPV Aşısı Nedir ve Yan Etkileri Nelerdir?

HPV aşısı, insan papillomavirusuna (HPV) karşı geliştirilen koruyucu bir biyoteknolojik aşıdır. HPV, cinsel yolla en yaygın bulaşan virüslerden biridir. Dünya genelinde kadınlarda rahim ağzı kanseri, erkeklerde ise penis, anüs ve boğaz kanserlerinin başlıca nedenleri arasında yer alır. HPV aşısı, bu virüsün kanser oluşturan yüksek riskli türlerine karşı vücutta bağışıklık kazandırır.

HPV aşıları güvenli, etkili ve uzun süreli koruma sağlayan aşılar olup, cinsel hayat başlamadan önce yapıldığında virüsün bulaşma ve kansere dönüşme riskini %90’a kadar azaltır. Bu nedenle Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), HPV aşısını hem kız hem de erkek çocuklarına düzenli olarak önerir.

HPV Nedir?

HPV, “Human Papilloma Virus” ifadesinin kısaltmasıdır. 200’den fazla alt tipi bulunur ve bu virüs, cilt ve mukozayı etkileyen bir DNA patojeni olarak kabul edilir. HPV tiplerinin yaklaşık 40’ı genital bölgeleri enfekte edebilir. Bazı türler yalnızca siğillere yol açarken, diğerleri hücre DNA’sına entegre olarak kansere sebep olabilir. Özellikle HPV Tip 16 ve Tip 18, rahim ağzı kanserlerinin büyük çoğunluğundan sorumludur. HPV enfeksiyonu genellikle belirti vermeden ilerler; bağışıklık sistemi güçlü olan bireylerde virüs vücuttan 1-2 yıl içinde temizlenebilir. Ancak virüs kalıcı hale geldiğinde hücresel hasar ve kanser riski oluşturabilir.

HPV Nasıl Bulaşır?

HPV’nin bulaşma yolu genellikle deri teması ve cinsel ilişki ile gerçekleşir. Vajinal, anal veya oral seks sırasında, hatta yalnızca genital bölgelerin teması ile virüs kolayca bulaşabilir. Prezervatif kullanımı riski azaltabilir, ancak tam koruma sağlamaz çünkü virüs prezervatifin kaplamadığı cilt alanlarında da bulunabilir.

HPV, enfekte bireylerde gözle görülmeyen siğiller aracılığıyla da bulaşabilir. Nadir durumlarda, doğum sırasında anneden bebeğe geçiş görünebilir. Bu nedenle virüs, sadece cinsel olarak aktif yetişkinlerde değil, bazı çocuklarda da saptanabilir.

HPV bulaşma riskini artıran durumlar arasında şunlar yer alır:

• Korunmasız cinsel ilişki
• Birden fazla partnerle temas
• Genç yaşta cinsel aktiviteye başlama
• Bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklar

HPV Aşısı Nedir?

HPV aşısı, virüsün vücuda zarar vermeyen bir parçasını (L1 proteini) bağışıklık sistemine tanıtarak, gerçek enfeksiyonla karşılaştığında antikor üretilmesini sağlar. Böylece virüs hücreye yerleşmeden etkisiz hale gelir.

Aşı, canlı virüs içermez ve hastalık yapıcı değildir. Vücutta koruyucu antikorlar oluşturarak HPV’ye karşı uzun süreli bağışıklık sağlar.

Üç farklı HPV aşısı bulunmaktadır:

• Bivalan aşı (2-valanlı) – HPV tip 16 ve 18’e karşı koruma sağlar.
• Tetravalan aşı (4-valanlı) – Tip 6, 11, 16 ve 18’e karşı etkilidir.
• Nonavalent aşı (9-valanlı) – Kansere yol açabilen 7 yüksek riskli tip (16, 18, 31, 33, 45, 52, 58) ve 2 düşük riskli tip (6, 11) dahil olmak üzere en geniş korumayı sağlar.

HPV Aşısı Ne İşe Yarar?

HPV aşısı, yalnızca siğilleri önlemekle kalmaz; virüsün sebep olduğu prekanseröz hücresel değişikliklerin de oluşumunu engeller. Hem kadınlarda hem de erkeklerde birçok kanser türünün gelişim riskini azaltır.

HPV aşısının sağladığı temel faydalar şunlardır:

• Rahim ağzı, vajina, vulva, penis, anüs ve boğaz kanserlerini önler.
• HPV’ye bağlı genital siğillerin gelişimini engeller.
• HPV’nin toplumda yayılmasını azaltarak toplumsal bağışıklık sağlar.
• Kadınlarda Pap smear testinde anormal hücre görünme olasılığını düşürür.
• Cinsel partnerler arasında HPV bulaş zincirini kırar.

HPV Aşısı Kimlere Yapılır?

HPV aşısı, hem kız hem de erkek çocuklara uygulanabilir. Dünya Sağlık Örgütü, 9-14 yaş arası çocuklara tek doz veya iki doz şeklinde HPV aşısı yapılmasını önerir. Cinsel olarak aktif yetişkinler de aşılanabilir, ancak virüsle karşılaşmamış bireylerde koruyuculuğu daha yüksektir.

Aşının önerildiği gruplar şunlardır:

• 9–26 yaş arası kızlar ve erkekler
• HPV testi pozitif olmayan bireyler
• Bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler (3 doz önerilir)
• 26 yaş üstü kadın ve erkeklerde, doktor onayıyla risk durumuna göre

HPV Aşısı Yan Etkileri Nelerdir?

HPV aşısı dünya genelinde milyonlarca insanda test edilmiş ve güvenli olduğu kanıtlanmıştır. Yan etkiler genellikle hafif ve kısa sürelidir.

En sık görülen yan etkiler şunlardır:

• Enjeksiyon yerinde ağrı, şişlik veya kızarıklık
• Baş ağrısı ve yorgunluk hissi
• Hafif ateş
• Kas veya eklem ağrısı
• Mide bulantısı

• Alerjik reaksiyon (kaşıntı, döküntü, nefes darlığı)
• Yüksek ateş veya titreme

Bu yan etkilerin çoğu birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Aşıdan sonra 15 dakika boyunca sağlık personeli gözetiminde dinlenilmesi önerilir.

HPV Aşısı Kaç Doz Yapılır?

Aşının dozu, kişinin yaşına ve bağışıklık durumuna göre değişiklik gösterebilir:

• 9-14 yaş arası: 1 veya 2 doz (aralarında 6-12 ay fark olabilir)
• 15-26 yaş arası: 3 doz (0, 2. ve 6. ayda uygulanır)
• Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler: 3 doz önerilir

HPV Aşısı Nerede Yapılır?

HPV aşısı, hastanelerde uygulanır. HPV enfeksiyonuna karşı korunma, toplum sağlığı açısından büyük önem taşır. Aşılanma oranı arttıkça toplumsal bağışıklık güçlenir ve kansere bağlı ölümler azalır.

HPV Aşısı Neden Yapılır?

HPV aşısı, virüsün sebep olduğu kanserleri ve siğilleri önlemek için yapılır. Virüs bulaşma olasılığı oldukça yüksek olduğundan, bağışıklık sistemini önceden hazırlamak en etkili koruma yöntemidir.

HPV Aşısı Nasıl Yapılır?

Aşı, tek kullanımlık bir enjektörle kas içine uygulanır. Uygulama süresi kısa ve ağrısızdır. Aşıdan sonra enjeksiyon bölgesinde birkaç saat hafif bir ağrı olabilir. Aşının uygulanmasından önce kişide ciddi bir enfeksiyon, ateş veya alerjik reaksiyon geçmişi varsa, uygulama ertelenebilir.

HPV Aşısı Ne Zaman Yapılır?

En uygun aşılama dönemi, cinsel aktivite başlamadan 9–14 yaş aralığıdır. Ancak 45 yaşına kadar aşı yapılabilir. Ergenlerde genellikle tek doz veya iki doz yeterli olurken, yetişkinlerde genellikle üç doz uygulanır. Aşı, hamilelik sırasında yapılmaz fakat doğumdan sonra uygulanabilir.

HPV aşısı, modern tıbbın kansere karşı geliştirdiği en etkili koruma yöntemlerinden biridir. Kadınlarda ve erkeklerde HPV’ye bağlı hastalıkları önleyerek yaşam kalitesini artırır. Aşı güvenlidir, yan etkileri hafiftir ve uzun süreli koruma sağlar. Düzenli doktor kontrolleri, sağlıklı yaşam alışkanlıkları ve aşılama, HPV kaynaklı kanserleri büyük ölçüde ortadan kaldırabilir.

HPV Aşısı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

HPV aşısı ne işe yarar?

HPV aşısı, insan papillomavirusuna karşı bağışıklık oluşturarak kansere neden olabilecek virüs tiplerinden korunmayı sağlar. Özellikle rahim ağzı, vajina, penis, anüs ve boğaz kanserlerinin gelişim riskini önemli ölçüde azaltır. Ayrıca genital siğil oluşumunu da büyük ölçüde önler.

HPV aşısı kimlere yapılır?

Aşı, hem kadınlara hem de erkeklere uygulanabilir. Dünya Sağlık Örgütü, aşının 9–14 yaş aralığında, cinsel aktivite başlamadan önce yapılmasını önermektedir. Yetişkinler de 45 yaşına kadar aşı olabilir. Bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde 3 doz uygulanması önerilmektedir.

HPV aşısı virüsü tedavi eder mi?

Hayır. HPV aşısı mevcut enfeksiyon veya siğilleri tedavi etmez. Aşı, yalnızca virüs bulaşmadan önce vücutta koruyucu antikor üretimini artırır. Bu nedenle, erken yaşta, virüsle temastan önce yapılması en etkili sonuçları verir.