Evrenin İlk Döneminde Keşfedilen ‘Galaksi Katili’ Karadelik
Olağanüstü Bir Kütleye Sahip
Büyük Patlama’dan yalnızca 800 milyon yıl sonra meydana geldiği belirtilen bu kara delik, Güneş’in kütlesinin tam 400 milyon katı ağırlığında. Bu ölçümüyle, Webb teleskobunun erken evrende belirlediği en büyük kara deliklerden biri olma özelliği taşıyor. Daha da ilginç olanı, bu kara deliğin bulunduğu galaksinin toplam kütlesinin yaklaşık yüzde 40’ını oluşturması. Bu oran oldukça çarpıcıdır çünkü günümüz galaksilerinde kara delikler genellikle galaksinin toplam kütlesinin sadece yüzde 0.1‘ini kapsar.
Büyüt
Standart Modeller Sorgulanıyor
Böylesine büyük bir kara deliğin, evrenin ilk dönemlerinde hareketsiz olarak var olması, kara deliklerin oluşumuna dair mevcut teorileri zorlamaktadır. Genel kabul edilen teorilere göre kara delikler, ölen yıldızların çökmesiyle meydana gelir ve belirli bir limite kadar madde biriktirir. Ancak bu kara deliğin olağanüstü boyutu, bu süreçlerin yeterince açıklayıcı olmadığını ortaya koyuyor.
Araştırmayı yürüten ekibin bir üyesi olan Profesör Roberto Maiolino, kara deliklerin ya başlangıçta büyük kütlelerle oluştuğunu ya da çok kısa süreli aşırı hızlı büyüme aşamalarından geçtiğini öne sürüyor. “Kara deliklerin ‘büyük doğmuş’ olması mümkün, bu da Webb’in evrenin erken evrelerinde neden devasa kara delikler tespit ettiğini açıklayabilir. Ancak bir başka olasılık da hiperaktivite dönemlerinden geçmeleri ve sonrasında uzun bir uyuma dönemine girmeleridir.” diyor Maiolino.
Kısa Süreli Hiperaktivite, Uzun Süreli Uyku
Büyüt
Araştırmacılar, kara deliklerin kısa süreliğine Eddington limitini aşarak hızlı bir büyüme sergileyebileceğini ve ardından uzun süreler boyunca hareketsiz kalabileceğini belirttiler. Simülasyonlara göre, bu kara delikler 5 ila 10 milyon yıl boyunca aktif olarak madde tüketirken, yaklaşık 100 milyon yıl boyunca hareketsiz kalıyor. Bu durum, kara deliklerin “uyku” dönemlerinde neden daha fazla tespit edildiğini açıklıyor.
Bilmeyenler için Eddington sınırı, astronomide bir yıldız ya da başka bir gök cisminin çekim kuvveti ile radyasyon basıncı arasındaki dengeyi ifade eder. Bu limit, adını İngiliz astrofizikçi Sir Arthur Eddington’dan alır. Kara delikler için Eddington sınırı, kara deliğin madde biriktirme hızını belirleyen önemli bir kısıtlayıcı durumundadır. Son bulgular, bazı kara deliklerin bu sınırı aşabildiğini ortaya koyuyor.
Kaynakça
Bu haberi, mobil uygulamamızı kullanarak indirip,
istediğiniz zaman (çevrimdışı bile) okuyabilirsiniz:
