Orta Kulak İltihabı: Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Orta kulak iltihabı, genellikle çocukluk döneminde sık rastlanan ve kulakta ağrı, basınç hissi ile işitme kaybı gibi belirtilerle kendini gösteren yaygın bir enfeksiyon durumudur. Çoğu zaman grip, soğuk algınlığı ya da üst solunum yolu enfeksiyonları sonrası gelişir. Bu durum, kulak zarının arkasındaki orta kulak boşluğunda sıvı birikimi ve enfeksiyon oluşumuyla gerçekleşir. Hem çocukları hem de yetişkinleri etkileyebilir; ancak bağışıklık sistemi henüz tam gelişmemiş çocuklarda görülme sıklığı daha fazladır.

Orta Kulak İltihabı Nedir?

Orta kulak, kulak zarının arkasında bulunan hava dolu bir boşluktur. Bu boşlukta; işitme kemikleri (çekiç, örs, üzengi) yer alır ve sesin iletiminde rol oynar. Orta kulak iltihabı (Otitis Media), bu alanın bakteri ya da virüs kaynaklı enfekte olması durumudur. Enfeksiyon sürecinde orta kulakta iltihaplı sıvı birikir ve kulakta ağrı, basınç hissi ile geçici işitme kaybına neden olabilir.

Orta Kulak İltihabı Belirtileri Nelerdir?

Orta kulak iltihabı, özellikle çocuklarda yaygın bir enfeksiyon türüdür ve belirtileri yaşa, enfeksiyonun şiddetine ve bireyin genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Genellikle ani başlangıçlı şikâyetlerle ortaya çıkabilirken, bazen belirtiler yavaş bir şekilde artış gösterebilir. Başlangıçta kulakta hafif bir rahatsızlık hissi ile başlarken, zamanla daha ciddi semptomlar gelişebilir. Aşağıda en yaygın orta kulak iltihabı belirtileri detaylı olarak açıklanmıştır:

• Kulakta zonklayıcı ağrı: Orta kulak bölgesindeki iltihap, kulak zarında basınç oluşturarak şiddetli ve zonklayıcı bir ağrıya neden olur. Bu ağrı genellikle ani bir şekilde başlar ve özellikle geceleri daha da rahatsız edici olabilir. Yutkunmak, çiğnemek veya baş pozisyonunu değiştirmek ağrının artmasına yol açabilir.
• Kulakta tıkanıklık ve dolgunluk hissi: İltihaplanma nedeniyle orta kulakta sıvı birikmesi, kulakta baskı, dolgunluk veya tıkanıklık hissi yaratabilir. Kişi, kulağını sürekli temizleme ihtiyacı hissedebilir; ancak bu durum çoğunlukla fiziksel bir tıkanıklıktan değil, içerideki basınçtan kaynaklanmaktadır.
• Geçici işitme kaybı: Orta kulakta biriken sıvı, sesin iletilmesini engelleyerek işitme kaybına sebep olabilir. Bu kayıp genellikle geçicidir ve tedavi ile normale döner. Özellikle çocukların bu durumu ifade etmekte zorlandıkları için çevreye tepki vermemeleri dikkatle izlenmelidir.
• Kulaktan sıvı ya da irin gelmesi: Kulak zarında yırtılma meydana geldiğinde iltihabi sıvı dışarıya sızabilir. Genellikle sarımsı, beyazımsı veya kanlı olabilen bu akıntı enfeksiyonun ilerlediğine işaret eder. Ayrıca akıntı, ağrının aniden azalmasına neden olabilir çünkü bu durum basıncı azaltır.
• Baş ağrısı: Enfeksiyonun oluşturduğu genel iltihabi tepki, başta baskı hissi ve ağrıya yol açabilir. Kulak çevresinde hissedilen bu ağrı, sinüslerin etkilenmesiyle daha yaygın hale gelebilir.
• Ateş: Orta kulak iltihabı çoğunlukla vücudun enfeksiyona verdiği bir tepki olarak ateşle birlikte görülür. Özellikle çocuklarda 38°C’nin üzerindeki ateş, halsizlik ve terleme gibi sistemik belirtilerle birlikte ortaya çıkabilir. Yüksek ateş, enfeksiyonun ciddiyetini gösterir.
• Denge kaybı veya baş dönmesi: Orta kulak, denge sisteminin bir parçası olan iç kulağa yakındır. İltihap iç kulağa bağlantılı sinirleri etkileyerek baş dönmesi, denge kaybı ve sersemlik hissine yol açabilir. Bu durum özellikle çocuklarda düşme ve sakarlıklarla belirgin hale gelebilir.
• Bebeklerde huzursuzluk ve beslenme zorluğu: Bebekler, ağrı ve basıncı ifade edemedikleri için genellikle huzursuz davranırlar. Sürekli ağlama, beslenmeyi reddetme, emzirme sırasında ağlayarak bırakma, başını yana yatırma veya kulaklarını kaşıma gibi davranışlar orta kulak iltihabının bir göstergesi olabilir. Ayrıca gece sık uyanma ve sakinleşememe de dikkate değer belirtilerdir.

Orta kulak iltihabında erken teşhis ve uygun tedavi, kalıcı işitme kaybı gibi komplikasyonların önlenmesi ve kişinin yaşam kalitesinin korunması açısından son derece önemlidir. Belirtilerden biri veya birkaçı görüldüğünde bir Kulak Burun Boğaz uzmanına başvurulması önerilir.

Orta Kulak İltihabı Neden Olur?

Orta kulak iltihabının başlıca nedeni, genellikle viral bir üst solunum yolu enfeksiyonunu (soğuk algınlığı, grip) takiben gelişen bakteri ya da virüs enfeksiyonudur. Bu enfeksiyonlar östaki borusunu tıkayarak orta kulakta sıvı birikmesine neden olur. Tıkalı bir östaki borusu bakteriler için ideal bir üreme alanı oluşturur. Aşağıdaki faktörler bu duruma yol açabilir:

• Soğuk algınlığı veya grip
• Alerjiler
• Sinüzit
• Geniz eti büyümesi
• Ani basınç değişiklikleri (uçak seyahati vb.)

Çocuklarda Orta Kulak İltihabı Belirtileri Nelerdir?

Çocukların östaki boruları yetişkinlerden daha kısa ve yataydır. Bu nedenle enfeksiyonlar daha kolay ulaşır ve hastalık daha hızlı ilerler. En yaygın belirtiler arasında şu maddeler sayılabilir:

• Sürekli kulağını tutma veya çekiştirme
• Gece uykudan ağlayarak uyanma
• Denge sorunları
• İştahsızlık
• Ateş
• Kulaktan akıntı gelmesi
• Tepki vermede azalma (geçici işitme kaybına bağlı)

İç Kulak İltihabı Belirtileri Nelerdir?

İç kulak iltihabı (labirentit) daha az yaygındır ancak daha ciddi semptomlara yol açabilir. Genellikle aniden başlar ve hastaneye başvuru gerektirir. Bu tür iltihaplarda işitme ve denge sistemleri doğrudan etkilenir. Belirtileri şunlardır:

• Şiddetli baş dönmesi (vertigo)
• Kulak çınlaması (tinnitus)
• İşitme kaybı
• Bulantı ve kusma
• Göz hareketlerinde bozulma (nistagmus)

Orta Kulak İltihabının Risk Faktörleri

Bazı kişiler, orta kulak iltihabına yakalanma açısından daha yüksek risk altındadır. Risk faktörlerinin bilinmesi, koruyucu önlemlerin alınmasına yardımcı olur. Risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:

• Çocuk yaş grubu (özellikle 6 ay – 2 yaş): Östaki borularının kısa ve dar olması sebebiyle enfeksiyon riski artar.
• Kreş veya kalabalık ortamda bulunma: Üst solunum yolu enfeksiyonlarının daha hızlı yayılmasına yol açar.
• Biberonla beslenme: Yatarken biberonla beslenme, sıvıların orta kulağa kaçma olasılığını artırır.
• Alerjiler ve sinüzit: Kulakla bağlantılı burun ve boğazdaki iltihaplar östaki borusunun tıkanmasına sebep olabilir.
• Geniz eti büyümesi: Orta kulağa hava geçişini engelleyerek enfeksiyon riskini artırır.

Orta Kulak İltihabı Nasıl Önlenir?

Kulak enfeksiyonlarını tam anlamıyla önlemek mümkün olmasa da, bazı alışkanlıklar ve önlemler ile enfeksiyon sıklığı önemli ölçüde azaltılabilir. İltihabı önlemek için aşağıdaki ipuçlarına dikkat etmek gerekmektedir:

• El hijyenine dikkat etmek: Soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarının yayılımını azaltır.
• Aşılar: Grip aşısı ve zatürre aşısı gibi koruyucu aşılar, enfeksiyon riskini azaltabilir.
• Anne sütü ile beslemek: İlk 6 ay boyunca anne sütü, bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Yatarken biberon kullanımından kaçınmak: Bebeklerin sıvıyı yatay pozisyonda alması enfeksiyonu tetikleyebilir.
• Düzenli doktor kontrolü: Tekrarlayan iltihaplarda uzman bir kulak burun boğaz (KBB) doktoruna danışmak gereklidir.