Taşikardi Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Taşikardi, kalp atım hızının normalden yüksek olduğu bir durumdur. Yetişkinler için istirahat halinde normal kalp atım hızı dakikada 60–100 arasında olmalıdır. Eğer kalp atımı dakikada 100’ün üzerine çıkıyorsa, bu durum taşikardi olarak adlandırılır. Taşikardi, fiziksel efor, stres veya ateş gibi fizyolojik nedenlerden kaynaklanabileceği gibi ciddi bir kardiyovasküler hastalığın belirtisi de olabilir.

Hafif ve geçici taşikardiler genellikle zararsızdır; ancak bazı durumlar kalbin verimli çalışmasını engelleyerek kan akışında azalma, baş dönmesi, bayılma ya da ani kalp durmasına yol açabilir.

Taşikardi Nedir?

Taşikardi, kalbin istirahat halindeyken normalden daha hızlı atması olarak tanımlanır. Bu durum, kalbin üst odacıklarından (atriyum), alt odacıklarından (ventrikül) veya elektriksel iletim sisteminden kaynaklanabilir. Taşikardi bir hastalık değil, bir bozukluğun belirtisini gösterir. Kalp hızlanınca vücuda yeterli kan pompalayamaması, organların oksijen alamaması ve çeşitli semptomların ortaya çıkmasına yol açabilir.

Bazı taşikardi vakaları geçici ve zararsızdır; örneğin, egzersiz sırasında veya korku, heyecan gibi durumlarla beraber kalp hızlanması normaldir. Ancak istirahat halinde ya da aniden başlayan ve dakikalarca süren kalp çarpıntıları ciddi bir durumun işareti olabilir. Taşikardi farklı türlerde olabilir ve her tür için tedavi yaklaşımları farklıdır. Kalp hızının düzenli veya düzensiz oluşu, atımların atriyumdan mı yoksa ventrikülden mi kaynaklandığı gibi özellikler, taşikardinin klinik önemini belirler.

Taşikardi Türleri Nelerdir?

Her taşikardi türü, nedenleri ve risk profilleri açısından farklılık gösterir. Temelde taşikardiler; supraventriküler taşikardi (kalbin üst odacıklarından kaynaklanan), ventriküler taşikardi (kalbin alt odacıklarından kaynaklanan) ve sinüs taşikardisi (normal iletim yolunda artış) olarak sınıflandırılır.

Taşikardi türlerinin doğru belirlenmesi, tedavi açısından büyük önem taşır. Bazı taşikardiler zararsız ve geçici iken, bazıları hayati risk içeren ritim bozukluklarına neden olabilir. Elektrokardiyografi (EKG), taşikardinin türünü belirlemede temel tanı aracıdır. Başlıca taşikardi türleri şunlardır:

• Sinüs Taşikardisi: Kalbin doğal pacemaker’ı olan sinüs düğümünden kaynaklanır. Genellikle egzersiz, stres, ateş, kansızlık veya tiroid hastalıkları ile ilişkilidir. Fizyojenik olabilir ve genellikle tedavi gerektirmez.
• Supraventriküler Taşikardi (SVT): Atriyumlardan kaynaklanır. Kalp aniden hızlanır ve yine aniden normale döner; kalp atımı genellikle dakikada 150–250 arasındadır. En sık rastlanan türü atriyoventriküler nodal reentran taşikardi (AVNRT)’dir.
• Atriyal Fibrilasyon (AF): Atriyumlarda düzensiz ve hızlı elektriksel uyarılar oluşur. Nabız düzensiz ve genellikle hızlıdır, inme riskini artırır.
• Atriyal Flutter: Atriyumda düzenli ama çok hızlı atımlar olur (tipik olarak dakikada 250–350). Kalp ritmi düzenlidir ama anormal hızdadır; genellikle EKG’de testere dişi görünümünde tanınır.
• Ventriküler Taşikardi (VT): Kalbin alt odacıklarından kaynaklanır. Genellikle ciddi kalp hastalıkları (örneğin kalp krizi sonrası) ile ilişkilidir. Hayati risk taşıyabilir ve ani kalp durmasına yol açabilir.
• Ventriküler Fibrilasyon (VF): Kalbin ventriküllerinde tamamen düzensiz ve kontrolsüz elektriksel aktivite gözlemlenir. Kalp kan pompalayamaz; acil müdahale gerektirir.

Taşikardi Neden Olur?

Kalbin hızlı atmasına yol açan nedenler genellikle yapısal veya fonksiyonel bozukluklardan kaynaklanır. Hormon dengesizlikleri, elektrolit bozuklukları, enfeksiyonlar, aşırı stres, ilaçlar veya toksinler de taşikardiye sebep olabilir.

Taşikardi geçici olabileceği gibi kalıcı veya tekrarlayıcı ataklar halinde de gelişebilir. Bu nedenle nedenlerin detaylı incelenmesi, doğru tedavi için önemlidir. Taşikardinin başlıca nedenleri şunlardır:

• Fizyolojik (zararsız) nedenler: Egzersiz, korku, heyecan, stres, yüksek ateş, aşırı kafein.
• Kalp hastalıkları: Kalp yetmezliği, kalp krizi, kalp kapak hastalıkları, doğuştan gelen kalp ritim bozuklukları.
• Elektrolit dengesizlikleri: Düşük potasyum, magnezyum veya kalsiyum seviyeleri, dehidrasyon.
• Hormonal bozukluklar: Hipertiroidi, feokromositoma.
• Solunum ve dolaşım sistemi bozuklukları: Akciğer embolisi, anemi, oksijen yetersizliği.
• Psikolojik faktörler: Panik atak, anksiyete bozuklukları, hiperventilasyon.

Taşikardi Belirtileri Nelerdir?

Taşikardi, kalbin normalden daha hızlı atışı nedeniyle ortaya çıkar; bu durumu ilk hisseden genellikle çarpıntıdır. Kalp ritmi hızlandığında birey, göğsünde güçlü, hızlı ve bazen düzensiz atımlar hissedebilir. Bu çarpıntılar birkaç saniye sürebileceği gibi dakikalarca da devam edebilir. Bazı taşikardi türlerinde kalp atışı düzenli olsa bile hızlanma nedeniyle vücuda yeterli kan pompalanamayabilir.

Hızlı kalp atışı, baş dönmesi, göğüs ağrısı, nefes darlığı, yorgunluk veya bayılma gibi semptomlara yol açabilir. Taşikardi, sadece kalp atışının hızlanma hissi ile sınırlı kalabilirken, bazen ciddi bir ritim bozukluğuna işaret ederek ani kalp durmasına kadar gidebilecek tehlikeli bir duruma dönüşebilir. Özellikle istirahat halinde aniden gelişen çarpıntılar dikkatle değerlendirilmelidir.

Taşikardi Nasıl Teşhis Edilir?

Taşikardinin teşhisi, hastanın şikayetlerinin detaylı sorgulanması ve fizik muayene ile başlar. Çarpıntının başlangıcı, süresi ve egzersizle mi yoksa dinlenme sırasında mı ortaya çıktığı gibi bilgiler hekim için önemli ipuçları sağlar. Taşikardi tanısında en temel araç elektrokardiyografi (EKG)’dir. EKG, kalbin elektriksel aktivitesini kaydederek hangi tip taşikardinin mevcut olduğunu belirlemekte kullanılır.

Eğer çarpıntılar geçici ise, klasik EKG’de saptanamayabilir. Bu durumda hastaya 24-48 saatlik Holter monitörü takılır ve kalp atışları gün boyunca izlenir. Ayrıca bazı durumlarda efor testi, ekokardiyografi ve elektrofizyolojik çalışmalar gibi ileri tetkikler de gerekli olabilir.

Bunun yanı sıra, taşikardiye neden olabilecek elektrolit bozuklukları, tiroid hastalıkları veya anemi gibi sistemik faktörleri araştırmak için kan testleri de yapılır. Teşhis sürecinin amacı, yalnızca kalp hızını değil, hızlanmanın nedenini ve etkisini anlamaktır; çünkü taşikardi, bazen kalbin yapısal bir hastalığı, bazen de sistemik bir problemin belirtisi olabilir.

Taşikardi Nasıl Önlenir?

Öncelikle sağlıklı bir beslenme, düzenli egzersiz ve stres yönetimi taşikardi riskini azaltır. Tiroid bezi hastalıkları, anemi, elektrolit bozuklukları gibi durumların tedavisi de önemlidir. Yeterli uyku ve gevşeme tekniklerinin uygulanması da önerilmektedir. Panik atak veya anksiyete kaynaklı taşikardilerde psikolojik destek veya medikal tedavi planlanmalıdır.

Taşikardi riski taşıyan kişilerin, düzenli kardiyolojik kontroller yaptırması ve çarpıntı, nefes darlığı, göğüs ağrısı gibi belirtileri ciddiye alarak sağlık profesyoneline başvurması gerekmektedir. Risk grubundaki hastalar (kalp hastalığı öyküsü veya ailede ani ölüm öyküsü bulunanlar) gerektiğinde koruyucu tedavilere yönlendirilmelidir.