Obezite Cerrahisi Nedir ve Kimlere Uygulanır?

Obezite, estetik kaygıların ötesinde, kalp hastalıkları, diyabet, hipertansiyon ve uyku apnesi gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen kronik bir hastalıktır. Dünya genelinde artan obezite oranları, sağlık alanında etkili tedavi yöntemlerinin geliştirilmesini zorunlu kılmaktadır. Obezite cerrahisi, kilo vermekte zorlanan ve sağlıkları tehlikede olan bireyler için uzun vadeli bir çözüm sunar. Cerrahi yöntemler, mide hacminin azaltılması ya da sindirim sistemi emiliminin kısıtlanması ile hastaların kilo vermesine yardımcı olur. Ancak, obezite cerrahisi, sadece belirli kriterleri karşılayan hastalar için uygundur ve multidisipliner bir değerlendirme süreci gereklidir.

Obezite Cerrahisi Nedir?

Obezite cerrahisi, bireylerin aşırı kilo problemini yönetmek ve obeziteye bağlı sağlık sorunlarını hafifletmek amacıyla yapılan cerrahi müdahalelerdir. Bu cerrahi yöntemler, kilo vermeye yardımcı olmak için mide hacminin küçültülmesi veya ince bağırsakların bir bölümünün devre dışı bırakılması gibi yöntemler içerir. Obezite cerrahisi, hastaların günlük kalori alımını azaltarak vücut kitle indeksinde (VKİ) kalıcı bir düşüş sağlanmasına yardımcı olur.

Bu cerrahi prosedür, diyet, egzersiz ve medikal tedavilere yanıt vermeyen ve kiloları nedeni ile ciddi sağlık sorunları yaşayan bireyler için geliştirilmiştir. Prosedür, vücut ağırlığının büyük bir kısmının kaybedilmesine yardımcı olup, hastaların daha sağlıklı bir yaşam sürmelerini destekler. Obezite cerrahisi, aynı zamanda diyabet, hipertansiyon, uyku apnesi ve bazı kanser türleri gibi obeziteye bağlı hastalıkların önlenmesi veya tedavisinde de etkili bir yöntemdir. Ancak, bu cerrahi işlemler, sadece belirli kriterleri karşılayan hastalara uygulanabilir. Ayrıca, cerrahi sonrası yaşam tarzı değişiklikleri gerektirir.

Obezite Cerrahisi Kimler İçin Uygundur?

Obezite cerrahisi, her obezite hastasına uygun değildir. Belirli sağlık koşullarına sahip hastalar için uygulanmalı ve uygulanmadan önce ayrıntılı araştırmalar yapılmalıdır. Genel olarak, obezite cerrahisi için uygunluk kriterleri şunlardır:

• Vücut Kitle İndeksi (VKİ): VKİ’si genellikle 40’ın üzerinde olan hastalar değerlendirilir. VKİ’si 35-39.9 arasında olup, diyabet, hipertansiyon, uyku apnesi veya eklem problemleri gibi obeziteye bağlı ciddi sağlık sorunları olan bireyler de uygun adaylardır.
• Diyet ve Egzersizle Kilo Verememe: Obezite cerrahisi, diyet, egzersiz ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi geleneksel kilo verme yöntemlerine uzun süreli olarak yanıt vermeyenler için bir tedavi seçeneği olarak görülmektedir. Cerrahi müdahale, diğer yöntemlerle kalıcı kilo kaybı sağlayamayan hastalar için düşünülmektedir.
• Sağlık Durumu: Uygun hastaların, cerrahiyi tolere edebilecek genel sağlık durumuna sahip olmaları gerekmektedir. Kalp hastalığı, böbrek yetmezliği, kanama bozuklukları gibi durumları olmayan ve ameliyat riski düşük olan hastalar tercih edilmektedir. Ayrıca, hastanın cerrahi sonrası yaşam tarzı değişikliklerine uyum sağlayabileceğine dair kararlılık göstermesi önemlidir.
• Psikolojik Değerlendirme: Obezite cerrahisi öncesinde hastaların psikolojik durumları değerlendirilir. Cerrahi sonrası yaşam tarzı değişikliklerine uyum sağlamak için sağlıklı bir psikolojik yapı gerekmektedir. Yeme bozuklukları, depresyon veya cerrahi süreci zorlaştırabilecek psikiyatrik durumlar dikkate alınmaktadır.
• Yaş Kriteri: Genellikle 18-65 yaş arası hastalar obezite cerrahisine aday olarak kabul edilmektedir. Ancak özel durumlarda, genç bireyler veya daha yaşlı hastalar için cerrahi tedavi değerlendirilirken, özel incelemeler yapılmakta ve cerrahinin riskleri ile yararları dikkatlice analiz edilmektedir.

Obezite Tedavisi İçin Ameliyat Çeşitleri Nelerdir?

Farklı tekniklerin kullanımı, kilo kaybını sağlamak ve obeziteye bağlı sağlık sorunlarını azaltmak için çeşitlilik göstermektedir. Her cerrahi yöntem, hastanın sağlık durumu, vücut kitle indeksi, kilo verme hedefleri ve mevcut sağlık sorunlarına göre özelleştirilir. En yaygın obezite cerrahisi türleri şunlardır:

• Gastrik Bypass: Mide hacmini küçülterek ince bağırsağın bir kısmını bypass eden bir işlemdir. Midenin büyük kısmı devre dışı bırakılarak küçük bir mide poşu oluşturulur. Bu poş doğrudan ince bağırsağın daha ileri kısımlarına bağlanır. Böylece hasta daha az miktarda yiyecek ile doygunluk hissine ulaşır ve kalori emilimi azalır.
• Tüp Mide (Sleeve Gastrektomi): Midenin büyük bir kısmının cerrahi olarak çıkarılması ile midenin tüp şeklinde daraltılmasını sağlayan bir işlemdir. Mide hacmi küçültülerek hastanın daha az yemek tüketmesi sağlanır, ayrıca mide hacminin küçülmesi açlık hormonlarının salgılanmasını da azaltır, bu da iştahı kontrol eder.
• Ayarlanabilir Gastrik Band (Mide Bandı): Midenin üst kısmına yerleştirilen ve midenin iki ayrı bölmeye ayrılmasını sağlayan silikon bir banttır. Bant sayesinde mide kapasitesi küçültülür ve hastanın daha hızlı doygunluk hissetmesi sağlanır. Mide bandı ayarlanabilir yapıdadır, bu sayede hasta kilo verdikçe bandın sıkılığı değiştirilebilir.
• Duodenal Switch: Tüp mide ameliyatı ve ince bağırsağın büyük bir bölümünün bypass edilmesi işlemlerini birleştiren bir yöntemdir. Hem mide hacmini küçülterek hastanın daha az yemek yemesini sağlar hem de kalori emilimini azaltarak etkili kilo kaybı sağlar. Bu yöntem, yüksek VKİ’ye sahip, diğer yöntemlerle yeterli kilo kaybı elde edememiş hastalar için tercih edilen bir seçenektir.
• Biliopankreatik Diversiyon: Mideyi küçültüp bağırsakların büyük bir kısmını bypass eden bir işlemdir. Mide hacminin daraltılması ve bağırsak emiliminin sınırlandırılması ile hastanın günlük kalori alımı kısıtlanır. Ciddi obezite vakalarında tercih edilen bu yöntem, önemli derecede kilo kaybı sağlar ancak vitamin ve mineral eksiklikleri gibi riskler taşır ve düzenli medikal takip gerektirir.

Obezite Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Genellikle laparoskopik cerrahi yöntemle, yani minimal invaziv tekniklerle gerçekleştirilir. Bu yöntem sayesinde karın bölgesinde büyük kesiler yerine küçük kesiler açılarak özel cerrahi aletler ve bir kamera yardımıyla işlem yapılır. Bu durum, ameliyat sonrası iyileşme sürecini hızlandırır ve enfeksiyon riskini azaltır. Ameliyat öncesinde hasta kapsamlı bir muayene ve tetkik sürecinden geçer. Bu süreçte kan testleri, EKG, akciğer fonksiyon testi gibi işlemler yapılır. Hastanın genel sağlık durumu, yeme alışkanlıkları ve ameliyata uygunluğu değerlendirilir. Psikolojik değerlendirme yapılarak hastanın ameliyat sonrası yaşam tarzı değişikliklerine uyum sağlayabileceği onaylanır.

Obezite ameliyatları genel anestezi altında yapılır, hasta ameliyat sırasında uyutulur ve ağrı hissetmez. Anestezi ekibi, ameliyat boyunca hastanın hayati fonksiyonlarını izleme görevini üstlenir. Ameliyatın türüne göre mide hacmi küçültülür veya bağırsakların belli kısımları bypass edilir. Ameliyat sonrası hasta genellikle bir veya iki gün hastanede gözlem altında tutulur ve bu süreçte kan değerleri, vital belirtiler ve ameliyat sonrası komplikasyonlar açısından yakından izlenir. Laparoskopik cerrahi ile yapılan obezite ameliyatlarında iyileşme süresi daha kısa olduğundan, hasta hızlıca taburcu edilebilir. Ancak açık cerrahi ile yapılan işlemlerde hastanın hastanede kalma süresi uzayabilir.

Obezite Ameliyatı Sonrası Yaşam Nasıl Olmalıdır?

Ameliyat sonrası dönemde hastalar, diyetisyenler tarafından hazırlanan özel bir beslenme planına uymalıdır. İlk haftalarda sıvı gıdalarla başlanan bu diyet, daha sonra püre kıvamındaki ve yumuşak gıdalarla sürdürülür. İlerleyen dönemlerde ise hasta katı gıdalara geçer, ancak porsiyonlar küçük ve kontrollü şekilde tutulur. Ameliyat sonrası beslenmede dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:

• Porsiyon Kontrolü: Küçük mide hacmi nedeniyle hasta az miktarda besin tüketmeli ve öğünleri bölerek yemelidir.
• Protein Ağırlıklı Beslenme: Vücut için gerekli olan protein alımı artırılmalı, karbonhidrat ve yağ alımı sınırlandırılmalıdır. Protein ağırlıklı beslenme, kas kaybını önler ve iyileşme sürecini destekler.
• Su Tüketimi: Dehidrasyonun önlenmesi için hastanın düzenli olarak su tüketmesi önemlidir, ancak yemekle birlikte içmek yerine öğün aralarında sıvı alımı önerilir.
• Vitamin ve Mineral Takviyeleri: Kalori ve besin alımının sınırlı olması nedeniyle vitamin ve mineral eksikliklerini önlemek için hastalar düzenli olarak multivitamin, kalsiyum, B12 vitamini ve demir takviyeleri almalıdır.
• Fiziksel Aktivite: Ameliyat sonrası düzenli fiziksel aktivite, kilo kaybını desteklemek ve sağlıklı bir yaşam tarzı geliştirmek açısından kritik öneme sahiptir. İlk haftalarda hafif yürüyüşlerle başlayan egzersiz programı, hastanın gücü arttıkça ve iyileşme süreci ilerledikçe kademeli olarak artırılmalıdır.

Cerrahiden yaklaşık 4-6 hafta sonra hastalar, kas kuvvetini artırmak ve metabolizmayı hızlandırmak için daha yoğun egzersiz programlarına başlayabilir. Egzersiz, yalnızca kilo kaybını desteklemekle kalmaz, aynı zamanda kalp sağlığını iyileştirir, kas kaybını önler ve hastanın enerjik hissetmesine katkıda bulunur.