Yüksek Duyarlılığa Sahip Çocuklar: Belirtiler, Sebepler ve Ebeveynler İçin Öneriler | Anne

Çocukların dünyayı algılama şekilleri birbirinden farklıdır. Bazı çocuklar, çevresel uyarıcılara karşı daha fazla duyarlılık gösterir ve derin hisler yaşayarak yoğun tepkiler verebilirler. Bu durum, “yüksek hassasiyet” olarak adlandırılır ve çocukların yaklaşık %15-20’sinde görülmektedir.

Uzmanlar, bu özelliklerin doğuştan gelen nörolojik bir yapı olduğunu ve çocuğun kişilik gelişimini önemli ölçüde etkilediğini vurguluyor. Peki, çocuğunuzun yüksek hassasiyet seviyesine sahip olup olmadığını nasıl anlayabilirsiniz? İşte dikkat etmeniz gereken bazı belirtiler.

1. Gürültü, güçlü kokular veya parlak ışıklardan rahatsız olurlar

Yüksek hassasiyetli çocuklar, duyusal uyarıcılara karşı daha hassastır. Gürültülü ortamlardan, yoğun kokulardan veya parlak ışıklardan kolayca rahatsız olabilirler. Örneğin, elektrikli süpürgenin sesi, kıyafetlerindeki etiketten kaynaklanan kaşıntı ya da güneş ışığının gözlerine gelmesi, onları sık sık huzursuz edebilir.

Bu çocuklar için duyusal yoğunluk fazlasıyla yorucu olabilir. Kalabalık bir alışveriş merkezinde aşırı uyarım hissettiklerinde huzursuzlaşabilir, hatta ağlayabilirler. Yemek seçicilikleri de bu grupta yaygın bir durumdur; bazı yiyeceklerin dokusu, kokusu ya da tadı onları rahatsız edebilir. Bu nedenle, yüksek hassasiyetli çocukların duyusal tetikleyicilerine dikkat etmek ve onlara uygun alanlar sunmak önemlidir.

2. Yeni durumlarda daha çekingen veya temkinli davranırlar

Bu çocuklar, yeni ortamlara ya da insanlara alışırken daha fazla zamana ihtiyaç duyarlar. Tanımadıkları kişilerle hemen iletişime geçmek yerine, uzaktan gözlem yapmayı tercih edebilirler. Örneğin, evinizde bir davet olduğunda, çocuğunuz önce kenarda durup ortamı gözlemleyebilir ve kendini rahat hissettiğinde etkinliklere katılabilir.

Bunun nedeni, yüksek hassasiyetli çocukların detaylara çok dikkat etmesi ve riskleri önceden değerlendirmeye çalışmalarıdır. Bir aktiviteye katılmadan önce, ortamın güvenli olup olmadığını analiz ederler. Onları hemen sosyalleşmeye zorlamak yerine, kendi hızlarında adapte olmalarına izin vermek, streslerini azaltabilir ve sosyal becerilerini geliştirebilir.

3. Beklenmedik sürprizlerden bunalmış hissedebilirler

Rutin ve öngörülebilirlik, yüksek hassasiyetli çocuklar için büyük önem taşır. Ani değişiklikler ya da sürprizler olumlu bile olsa, onları strese sokabilir. Örneğin, sınıfında sürpriz bir misafir olması, çocuğunuzun bunalmış hissetmesine yol açabilir. Bu nedenle, planlanmamış durumlar karşısında daha hassas tepkiler verebilirler.

Bu çocuklar, günlük programlarının değişmesinden hoşlanmazlar ve yeni bir ortama girmeden önce karşılaşacakları durumları bilmek isterler. Beklenmedik tatiller, aniden değişen aktiviteler veya alışılmadık planlar, kaygı seviyelerini artırabilir. Ebeveynlerin, bu tür hassasiyetleri olan çocuklara önceden bilgi vererek, değişikliklere hazırlanmalarına yardımcı olmaları oldukça önemlidir.

4. Başkalarının duygularını kolayca benimserler

Bu çocuklar, etraflarındaki insanların duygularını derinlemesine hissedebilirler. Örneğin, ebeveynlerinin stresini fark ederek bu duyguyu içlerinde yaşayabilirler. Bu durum, empati yeteneklerinin yüksek olduğunu gösterirken, aynı zamanda duygusal olarak kolayca etkilenebileceklerini de ortaya koyar.

Eğer bir arkadaşları üzgünse, bu çocuklar da üzülüp kötü hissedebilirler. Film veya hikayelerde karşılaştıkları duygusal sahnelerden bile derinden etkilenebilirler. Bazen başkalarının hislerini kendi hisleriyle karıştırabilirler; bu nedenle, kendi hislerini tanımlamayı öğrenmeleri önemlidir. Bu konuda ebeveynler, onlara duygularını ifade etmeyi öğretmeli ve başkalarının hissettiklerinden farklı olabileceklerini anlamalarına yardımcı olmalıdır.

5. Küçük detayları fark ederler

Yüksek hassasiyetli çocuklar, çevrelerinde bulunan ince detayları kolayca fark ederler. Bir hikaye okunurken atlanan bir kelimeyi hemen fark edebilir veya birinin ruh halindeki ufak bir değişikliği sezebilirler. Bu keskin gözlem yetenekleri, onların dünyayı derinlemesine algıladıklarını gösterir.

Bazen ebeveynler, çocuklarının bu özelliğini “fazla dikkatli” veya “aşırı düşünceli” olarak değerlendirebilirler. Ancak bu, onların dünyayı daha detaylı ve hassas bir şekilde algıladıklarını gösterir. Küçük değişiklikler bile onları rahatsız edebilir; örneğin, evde bir mobilyanın yeri değiştiğinde bunu hemen fark edebilirler. Bu durum, çevrelerine ne kadar duyarlı olduklarının bir göstergesidir.

6. Duygusal tepkileri daha yoğundur

Bu çocuklar, duygularını derinlemesine hisseder ve yoğun tepkiler verebilirler. Küçük bir hayal kırıklığı bile büyük bir üzüntüye yol açabilir. Bu yoğun duygusal tepkiler, onların dünyayı ne kadar derinlemesine deneyimlediklerinin bir göstergesidir.

Örneğin, bir oyunu kaybettiklerinde ya da bir arkadaşları kendilerine karşı kaba davrandığında uzun süre üzülebilirler. Duygusal iniş çıkışları daha belirgin olabilir ve sakinleşmeleri zaman alabilir. Bu nedenle, ebeveynlerin, onların duygularını küçümsememesi ve aksine, onları anlamalarına yardımcı olacak bir yaklaşım benimsemeleri önemlidir.

Her ebeveyn, yüksek hassasiyetli olsun olmasın, tüm çocuklar için hassasiyetlerine duyarlı bir yaklaşım geliştirebilir; bu tür bir yaklaşım her çocuk için faydalı olacaktır.

Ancak, doğuştan yüksek hassasiyetli bir yapıya sahip çocuklar için bu duyarlılık daha da önem kazanmaktadır. Eğer çocuğunuzun yüksek hassasiyetli olduğunu düşünüyorsanız, ona destek olmak için şu adımları izleyebilirsiniz:

Empati kurun: Onun duygularını anlamaya çalışın ve hissettiklerini önemseyin. Kendini ifade etmesine izin verin.

Rutin oluşturun: Günlük yaşamında tutarlı bir düzen sağlamak, onun güvenli hissetmesine yardımcı olacaktır.

Önceden bilgilendirin: Değişiklikler veya yeni deneyimler hakkında onu önceden bilgilendirmek, uyum sağlamasını kolaylaştırabilir.

Kendi sınırlarınızı belirleyin: Onun duygusal ihtiyaçlarına cevap verirken, kendi ihtiyaçlarınızı da göz ardı etmeyin.

Unutmayın, yüksek hassasiyet bir zayıflık değil, bir özelliktir. Doğru destekle, çocuğunuz bu özelliğini bir avantaja dönüştürebilir ve dünyayı benzersiz bir derinlikle deneyimleyebilir.

Kaynak: Sarah Bourassa. “6 Not-So-Obvious Signs Your Kid Is Highly Sensitive”. Şuradan alındı: https://www.huffpost.com/entry/signs-your-kid-is-highly-sensitive_l_67b73f80e4b04144c74891ec. (07.03.2025).