Balkanların Özel Lezzetleri | obilet.com
Uzun yıllar Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliğinde kalmış olan, Avrupa ile Asya arasında bir köprü işlevi gören Balkanların aslında bize çok da yakın bir mutfak geleneği mevcuttur.
Genelde soğuk hava dalgalarıyla akla gelen Balkanlar’a gittiğinizde sadece yemeklerin tadına değil, insanların sıcaklığının ve samimiyetinin de büyüsü altına gireceksiniz.
Haydi gelin, okurken bile iştah açan, Balkanları tatil listenizin başına yerleştirecek olan Balkan mutfağının öne çıkan tatlarına kısaca bir göz atalım.
1) Efsane: Burek
Arnavutluk, Makedonya veya Saraybosna, hangi Balkan ülkesine yol alırsanız alın, ince hamuru ve içindeki bol malzemesiyle ağızda dağılan nefis bir börek bulmanız mümkün.
Balkanların tüm börekleri lezzetli ancak Boşnakların böreği kesinlikle efsanevi. Saraybosna’da tadabileceğiniz börekler sizi, daha önce hiç börek yememişim dedirtecek kadar etkileyici.
Saraybosna’da her aşçının kendine ait bir börek açma stili vardır; bu nedenle yediğiniz her börek için, bu andan itibaren yediğim en iyi börek diyebilirsiniz.
Damak çatlatan bu böreklerle ilgili bir detay vermek gerekirse; Boşnaklar’da ‘burek’ kelimesi sadece kıymalı börek için geçerli, ‘börek’ denildiğinde ise akla ilk gelen kabaklı börek oluyor.
Ancak benim için en lezzetlisi kesinlikle patatesli olanıdır. Eğer üzerine sarımsaklı yoğurt
2) Sos deyip geçmeyin: Ajvar
Közlenmiş patlıcan, kırmızı biber ve sarımsak ile hazırlanan bu harika sos, Balkan mutfağının imza lezzetlerinden biridir.
Hemen hemen her restoranda meze şeklinde ikram edilen ajvarı taze köy ekmeği ile yemek o kadar keyifli ki, ana yemek yerine ajvarla karnınızı doyurmak isteyebilirsiniz.
Ajvar sosuyla ilgili bir önerim var: Balkanlar’a gittiğinizde birkaç kavanoz Ajvar almadan dönmeyin. Çünkü bu sosla muhteşem makarnalar hazırlayabilirsiniz, benden söylemesi.
3) Turşuların en özeli: Somborka
Geleneksel klasik turşulardan çok daha farklı, adeta meze tadında bir turşu; Somborka.
Balkanlarda yetişen özel bir biber türü olan Somborka, süzme yoğurt, süt kaymağı ve lor peyniri ile yapılan özel bir harçla dolduruluyor.
Yemeden önce, üzerine zeytinyağı gezdirilerek son dokunuş yapılıyor.
Özellikle Kosova’da sıkça yapılan bu lezzet, hem et yemeklerinin enfes bir eşlikçisi hem de kahvaltıların vazgeçilmezlerinden biridir.
4) Cevapcici
Yanında taze kaymak, ince doğranmış soğan ve pide benzeri bir ekmekle servis edilen köfte, Balkanlar’ın en popüler lezzetleri arasında önemli bir yer tutar.
Bazen cevabi bazen de cevapcici olarak adlandırılan köftenin söylenişi bölgelere göre değişiklik gösterse de lezzet hep aynı kalır.
Hangi Balkan ülkesine giderseniz gidin, parmak köfte şeklindeki muhteşem cevapciciler ile karşılaşırsınız.
5) Balkan usulü burger: Pleskavitsa
Pleskavitsa, sıradan bir hamburgerden çok daha fazlasını sunuyor. Yağlı kıyma kullanılarak yapılan bu köfte o kadar güzel pişiriliyor ki, içindeki suyu asla kaybolmuyor.
Bu muhteşem köftenin ev yapımı ekmeklerle buluşması, Balkanlar’da hemen hemen her yerde karşılaşabileceğiniz bir lezzettir. Gördüğünüzde mutlaka tatmanızı öneririm.
6) Yemeklerin aranan eşlikçisi: Kaçamak
İtalyanların polentası ile bizim mıhlamamızın karışımı olan bir lezzettir kaçamak.
Kavrulmuş mısır ununun çeşitli peynirlerle harmanlanarak hazırlanmasıyla oluşan kaçamak, et yemeklerinin en aranan yan lezzetleri arasında yer alırken, kahvaltılarda da sıkça tüketilmektedir.
7) Şarküteri ürünlerinin şahı: Kuru et
Balkan mutfağı denilince ilk akla gelenlerden biri, füme, baharatlı ya da klasik çeşitlerdeki kuru etlerdir.
Balkan mutfağında kuru et yalnızca aperitif olarak değil; kurufasulye gibi pek çok yemeğe de lezzet katmak için kullanılır.
Eğer is tadını seviyorsanız, füme olan çeşitlerin tadına bakmayı ihmal etmeyin; bence çok farklı bir aroması var. Hatta tatmakla kalmayıp birkaç paket evinize götürmeyi de düşünmelisiniz.
8) Kuru fasulye deyip geçmeyin: Tavçe Gravçe
Kuru fasulye, Balkan Mutfağı ile Türk Mutfağı’nın ortak miraslarından biridir ancak Balkanlarda biraz farklı bir şekilde hazırlanıyor.
Balkan usulü kuru fasulye ya da diğer adıyla Tavçe Gravçe, bizdeki gibi sulu değil.
Güveçte helmelendirilerek yapılan ve genellikle sıvı eklenmeyen Balkan usulü kuru fasulye, çoğunlukla kızdırılmış tereyağında kırmızı pul biberle süslenerek ya da kızarmış köfte ile servis edilir.
Her restoranda bulabileceğiniz, pişirildiği güveçte sıcak servis edilen Tavçe Gravçe’yi tatmadan Balkanlardan dönmemenizi öneririm.
9) Balığın incisi: Belvica
İki yüz metre derine kadar görülen berrak suyu ve incisiyle ünlü Ohrid Gölü, bir ucu Arnavutluk’ta, diğer ucu Makedonya’da yer almaktadır. Böyle muhteşem ve temiz bir gölde enfes bir balık olmaz mı?
Belvica balığı, yalnızca Ohrid Gölü’nde yetişen harika bir alabalık. Balkanlar’a gittiğinizde Ohrid Gölü’nün etrafındaki restoranlardan birinde Belvica Balığı’nı mutlaka denemenizi öneririm.
Balığınızın yanında ayrıca Balkanların lutenitsa, ajvar, makalo gibi nefis lezzetlerini de sipariş etmeyi unutmayın.
10) Ekmeğin en çıtırı: Popara
Adı bizde papara, Balkanlar’da ise ‘popara’ olsa da yapılışı neredeyse aynıdır.
Balkan kahvaltılarının favorilerinden biri olan popara, bayat ekmekleri değerlendirmenin en lezzetli yoludur.
Ufalanan ekmekler kızgın yağda pul biber ile kavrulur. Ardından üzerine peynir eklenir ve peynir eridikten sonra ocaktan alınır, afiyetle yenir.
Yazarken bile ağzınızı sulandıran bu lezzeti Balkanlar’da tatmanız gerekenler listesine mutlaka eklemelisiniz.
11) Krebin bir başka hali: Palançika
Rus krebi olarak da bilinen Palançika, Balkanlarda en çok karşılaşılan lezzetlerden biridir.
Her saat keyifle tüketebileceğiniz bir tat olan Palançikayı ister balla, reçelle, ister taze meyve ile, ister de çikolata veya karamel soslarla tatlandırarak yiyebilirsiniz. Hatta bence sadece pudra şekeri ile bile harika bir lezzet oluşturuyor.
Her türlü tatla güzel bir uyum sağlayan Palançika, bir fincan kahve ile Balkanlarda yorgunluğu atmanın en hoş yoludur.
12) Etle pirincin efsane buluşması: Kapama
Pirinç ile etin en güzel birleşimlerinden biri kapama bence. Adını pişirme işleminden önce üzerine yerleştirilen özel kapaktan alan kapamanın lezzet sırrı kullanılan çeşitli baharatlar ve ağızda eriyen kuzu etidir.
Geleneksel kapama genellikle kuzu eti ile hazırlanmakla birlikte günümüzde oğlak, dana veya tavuk etiyle de yapılmaktadır. Benim önerim, Balkanlar’a gittiğinizde bu eşsiz yemeği en geleneksel biçimde kuzu etli olarak tatmanızdır.
13) Ortak bir lezzet: Musakka
Her ülkenin farklı pişirme süreleri olsa da Türk, Yunan ve Balkan mutfaklarının ortak lezzetlerinden biri musakkadır.
Bizde genellikle patlıcan ve kıyma ile yapılan musakka, Balkanlar’da peynir ile, beşamel sosla hatta bazen patates ve kabakla zenginleştirilmektedir.
Özellikle Yunanistan’da neredeyse her restoranda bulabileceğiniz musakka, Balkanlar seyahatinizde mutlaka tatmanız gereken lezzetlerden biridir.
14) Çorbaların en doyurucusu: Begova Supa
Diğer adıyla paşa çorbası, Begova Supa Balkanlar’da sıkça karşınıza çıkabilecek bir lezzettir.
Tavuk, havuç, patates, sarımsak ve maydanozla hazırlanan Begova Supa, o kadar doyurucudur ki ana yemek yerine bile tercih edilebilir.
Fakat benim önerim, Begova Supa’nızı ortaya söyler ve paylaşarak yemelerinizdir, aksi halde midenizde başka lezzetler için yer kalmayabilir, benden söylemesi.
15) Salatanın en lezzetlisi: Şopska Salatası
En taze domates ile en lezzetli salatalık buluşup, soğan ile tatlandırılır. Üzerine hafif tuzlu sert beyaz peynir rendelenince, Balkanların en popüler salatalarından biri olan Şopska salatası ortaya çıkmış olur.
Eğer her yemeğe güzel bir salatayla başlamayı sevenlerdenseniz, Balkanlar’daki salatanız kesinlikle Şopska olsun derim. Hatta bu salata bazen tam bir öğün haline bile gelebilir; çünkü Balkanlar’da porsiyonlar oldukça büyüktür.
16) Kızların rüyası: Karadordeva
Kızların rüyası olarak bilinen Karadordeva, adını bir Sırp prensesinden almıştır.
Dana bifteğin rulo şeklinde sarılıp pişirilmesi sonucu elde edilen Karadordeva genellikle tatar sosu ve patates kızartması ile servis edilmektedir.
Bu lezzeti mutlaka denemelisiniz, zira en çok Sırbistan mutfağında karşılaşmanız mümkündür.
