Kabakulak Nedir ve Belirtileri Nelerdir?

Kabakulak, tükürük bezlerini etkileyen bulaşıcı bir viral hastalıktır. Paramyxovirus ailesine ait olan kabakulak virüsü, özellikle çocuk ve genç yetişkinler arasında sıkça görülür. Enfeksiyon genellikle yanakların şişmesi, çene altı ağrısı ve ateşle kendini gösterir. Tükürük bezlerinin iltihaplanması sonucu yüzde belirgin bir şişlik oluşur. Hava yoluyla veya doğrudan temasla kolaylıkla yayılabilen bir hastalıktır. En yaygın bulaşma yolları öksürük, hapşırma veya enfekte yüzeylerle temas etmektedir. Aşı ile önlenebilir bir hastalık olmasına rağmen, aşısız bireylerde ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

Kabakulak Nedir?

Kabakulak, tükürük bezlerinin iltihaplanmasıyla ortaya çıkan viral bir enfeksiyondur. Virüs solunum yoluyla vücuda girdiğinde tükürük bezlerinde çoğalmaya başlar. Enfekte olan kişi, hastalığın ilk 7 gününden itibaren bulaşıcıdır. Semptomların başlaması, virüsün yayılma riskini artırır. En yaygın belirtisi, kulak altındaki parotis bezlerinin şişmesidir ve bu şişlik genellikle ağrılıdır. Yemek yeme, konuşma gibi hareketleri zorlaştırabilir. Kabakulak, bağışıklık sisteminin zayıfladığı durumlarda daha ciddi seyredebilir ve sinir sistemine yayılma riski taşır. Hastalık genellikle 7 ila 10 gün içinde kendiliğinden düzelir. Ancak bazı durumlarda komplikasyonlara yol açabilir. Kabakulak, MMR aşısıyla önlenebilir ve bu aşı çocukluk döneminde uygulanarak yüksek düzeyde bağışıklık sağlar. Ancak aşısız kişiler için kabakulak, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilecek bir enfeksiyondur.

Kabakulak Belirtileri Nelerdir?

Genellikle virüsün vücuda girmesinden 16-18 gün sonra belirtiler ortaya çıkar. İlk aşamada hafif grip benzeri belirtiler görülür. Halsizlik, iştahsızlık ve hafif ateş, hastalığın başlangıcını gösterebilir. Ardından tükürük bezlerinde şişlik oluşur. Çene altında, kulak arkasında ve yanak bölgesinde belirgin bir şişlik gelişir. Şişlik genellikle tek taraflı başlar ama birkaç gün içinde her iki tarafı da etkileyebilir. Tükürük bezlerinin iltihaplanması nedeniyle çiğneme, yutkunma ve konuşma sırasında ağrı hissedilir. Bazı hastalarda kabakulak, baş ağrısı, kas ağrıları ve yüksek ateş gibi genel enfeksiyon belirtileriyle de kendini gösterebilir. Nadir durumlarda virüs beyin zarına veya testislere yayılabilir ve ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle, uzun süren ateş, şiddetli baş ağrısı, bilinç bulanıklığı ve karın ağrısı gibi ek belirtiler görüldüğünde bir sağlık uzmanına danışılmalıdır. Kabakulak belirtileri şunlardır:

• Tükürük bezlerinde şişlik ve hassasiyet: Çene altında ve yanaklarda şişlik, kulak arkasına uzanan ağrılı bir ödem oluşumu
• Ateş: 38-40°C arasında değişebilen yüksek vücut ısısı
• Baş ağrısı: Genellikle hafif başlayıp ilerleyen vakalarda şiddetli hale gelen ağrı
• Kas ağrıları ve halsizlik: Vücutta yaygın kas ağrıları, yorgunluk ve enerji kaybı
• İştahsızlık: Yemek yeme sırasında ağrı nedeniyle oluşan iştah kaybı
• Çiğneme ve yutkunma güçlüğü: Tükürük bezlerinin şişmesi nedeniyle yiyecekleri tüketirken zorluk çekme
• Kulak ağrısı ve işitme sorunları: Orta kulak basıncındaki değişiklikler nedeniyle hafif işitme kaybı
• Ağız kuruluğu: Tükürük üretiminin azalması sebebiyle ağızda kuruluk hissetme
• Mide bulantısı ve kusma: Bazı hastalarda mide rahatsızlıkları ve sindirim problemleri
• Erkeklerde testis ağrısı: Kabakulak virüsü testislere yayıldığında şişlik ve ağrı (orkit) oluşabilir.

Bazı hastalarda kabakulak virüsü sinir sistemine yayılabilir ve menenjit gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Ayrıca erkeklerde testis iltihabı (orkit), kadınlarda yumurtalık iltihabı (ooforit) görülebilir. Nadir durumlarda işitme kaybı ya da pankreatit meydana gelebilir. Eğer hasta sürekli yüksek ateş, ense sertliği veya bilinç bulanıklığı gibi belirtiler yaşıyorsa derhal doktora başvurulmalıdır.

Kabakulak Nasıl Geçer?

Bu viral enfeksiyon genellikle 1-2 hafta içinde kendiliğinden iyileşir. Hastalığın spesifik bir tedavisi yoktur, bu yüzden belirtileri hafifletmeye yönelik destekleyici tedavi uygulanır. Bol sıvı tüketimi, dinlenme ve bağışıklığı güçlendiren yiyeceklerin tüketimi iyileşmeyi hızlandırabilir. Ateş ve ağrı gibi semptomları hafifletmek için doktor tavsiyesiyle ağrı kesiciler ve ateş düşürücüler kullanılabilir. Şişen tükürük bezlerini rahatlatmak için sıcak veya soğuk kompres uygulanabilir. Yutkunma sırasında ağrıyı azaltmak için yumuşak ve kolay çiğnenebilecek gıdalar tercih edilmelidir. Hastalığın bulaşıcı olması nedeniyle, hastaların dinlenmesi ve toplumdan izole edilmesi önerilir. Özellikle çocuklar ve bağışıklığı zayıf kişiler için hijyen kurallarına dikkat edilmesi, hastalığın yayılmasını önlemek açısından önemlidir.

Hastalığın geçiş sürecinde, ortamın nemli ve havadar olmasının iyileşme sürecine yardımcı olabileceği düşünülmektedir. Dönem boyunca aşırı fiziksel aktivitelerden kaçınılmalı ve vücudun tam olarak dinlendirilmesi sağlanmalıdır. Çene altındaki şişliği azaltmak için ılık su ile gargara yapılması rahatlama sağlayabilir. Uyku düzenine dikkat edilmesi ve bağışıklık sistemini destekleyecek tarzda beslenilmesi iyileşmeyi hızlandırabilir.

Kabakulak Nasıl Bulaşır?

Virüs, enfekte bir kişinin öksürmesi, hapşırması veya konuşması sırasında havaya yayılan damlacıklarla bulaşabilir. Ayrıca hasta kişinin ağız salgılarıyla temas eden yiyecekler, içecekler ya da eşyalar aracılığıyla da geçiş yapabilir. Enfekte kişiler hastalığın belirtileri ortaya çıkmadan 2 gün önce ve belirtilerin başlamasından sonraki 5 gün boyunca virüsü yayma riskine sahiptir.

Kabakulak Nasıl Olur?

Paramyxovirus adlı virüs, tükürük bezlerine yerleşerek iltihap oluşturur. Virüs, solunum yoluyla veya fiziksel temasla vücuda girdikten sonra kan yoluyla yayılır. Özellikle kulak altı tükürük bezlerine yerleşerek burada çoğalır. Virüsün vücuda girişinden sonra hastalık belirtilerinin belirmesi genellikle 14-25 gün süren bir kuluçka dönemini gerektirir. İlk belirtiler genellikle halsizlik, hafif ateş ve baş ağrısıdır. Ardından çene altında, kulak çevresinde ve yanaklarda şişlik gelişir. Tükürük bezlerinin iltihaplanması, ağrılı yutkunma, çiğneme zorluğu ve ağız kuruluğuna neden olabilir. Bağışıklık sistemi güçlü olan kişilerde hastalık daha hafif seyredilirken, çocuklarda ve bağışıklığı zayıf bireylerde komplikasyon riski artmıştır.

Kabakulağa Ne İyi Gelir?

İyileşme sürecini hızlandırmak için bazı doğal ve destekleyici yöntemler uygulanabilir. Bağışıklık sistemini güçlendirmek için bol vitamin ve mineral içeren besinler tüketilmelidir. Özellikle C vitamini açısından zengin meyveler (portakal, kivi, çilek) ve antioksidan içeren sebzeler bağışıklık sisteminin hızla tepki vermesini sağlayabilir. Yumuşak ve sıvı ağırlıklı besinler tüketmek, ağrıyı azaltarak hastanın rahat bir şekilde beslenmesini sağlar. Kabakulak sırasında susuz kalmamak için bolca su içmek ve bitki çayları (ıhlamur, adaçayı) tüketmek önemlidir. Ayrıca, tükürük salgısını artırarak rahatlatan doğal yöntemler arasında şekersiz sakız çiğnemek veya limonlu su içmek tercih edilebilir. Ancak bu yöntemler yalnızca ağrıyı tetiklemiyorsa kullanılmalıdır. Enfeksiyonun yayılmasını önlemek için hastaların kişisel eşyalarını başkalarıyla paylaşmamaları ve kapalı alanlarda uzun süre kalmaktan kaçınmaları önerilir.

Hastalara tükürük üretimini artırmak ve rahat bir şekilde beslenmelerini sağlamak için yumuşak, hafif ılık çorbalar ve püre haline getirilmiş gıdalar önerilir. Yoğurt gibi probiyotik içeren besinler, bağırsak sağlığını destekleyip bağışıklık sistemini güçlendirebilir. Ayrıca, anti-inflamatuar özelliklere sahip zencefil ve zerdeçal içeren bitki çayları tüketilebilir. Kabakulak sürecinde yatak istirahati kadar psikolojik rahatlama da önemlidir; bu nedenle hasta bireylerin stres ve kaygıdan uzak durmaları önerilir.

Kaynaklar: